Fotografia na świecie: Armenia

Ormianie mieli znaczący wpływ na historię fotografii. Ormianinem z pochodzenia był Siemion Kirlian, a także jeden z najwybitniejszych portrecistów wszech czasów, Yousuf Karsh. W kolejnym odcinku cyklu „Fotografia na świecie” zapraszamy na spotkanie z fotografią rodem z Armenii.

W cyklu Fotografia na świecie zapraszamy tym razem do Armenii. Ten kraj o niesłychanie bogatej i burzliwej historii ma swój znaczący wkład w historię światowej fotografii ze względu na uwarunkowania historyczne oraz na fakt, że w wielu krajach świata można spotkać imigrantów z Armenii. Wiele spośród ważnych postaci w dziejach fotografii ma właśnie ormiańskie korzenie, wystarczy wspomnieć tu Idę Kar czy Yousufa Karsha.

Rosyjski naukowiec ormiańskiego pochodzenia, Siemion Dawidowicz Kirlian, to postać niezwykła – wynalazca, fotograf, dziennikarz, ezoteryk. Zasłynął przede wszystkim stworzeniem tzw. fotografii kirlianowskiej, która miała służyć rejestrowaniu aury człowieka (w ezoteryce: zjawiska odzwierciedlającego stan duchowy danej osoby). W rzeczywistości fotografia kirlianowska rejestrowała wyładowania elektryczne: gdy obiekt fotografowany znalazł się na powierzchni światłoczułej, przykładano do niej wysokie napięcie, a wówczas wyładowania wokół konturów fotografowanego przedmiotu odbijały się na materiale fotograficznym. Technika Kirliana wzbudziła żywe zainteresowanie w kręgach parapsychologów i spirytystów, choć sam autor liczył raczej na jej zastosowanie w medycynie i psychiatrii.

Fotografia wykonana techniką kirlianowską

Siemion Kirlian

Ida Kar
Ida Kar, urodzona niedaleko Moskwy fotografka ormiańskiego pochodzenia, działała m.in. w kręgach surrealistów. Prawdziwe uznanie przyszło jednak dopiero, gdy Kar przeprowadziła się do Londynu. Założyła tam wspólnie z mężem galerię sztuki. Ida Kar zajmowała się przede wszystkim fotografią portretową – przed jej obiektywem stawali pisarze, artyści, znane postacie londyńskiej bohemy lat 50. i 60., ale również Eugène Ionesco i Dymitr Szostakowicz. W późniejszym okresie działalności zainteresowała się dokumentem. Wykonywała reportaże zza Żelaznej Kurtyny. Odwiedziła m.in. rodzinną Armenię, Moskwę, NRD.

Fot. Ida Kar

[kn_advert]

Fot. Ida Kar

Yousuf Karsh
The Sunday Times napisał o nim: "Gdy sławne osobistości myślą o nieśmiertelności, zwracają się do Karsha z Ottawy". Ten kanadyjski portrecista ormiańskiego pochodzenia należy do najbardziej cenionych fotografów wszech czasów. Jego specjalnością były znakomite portrety studyjne (Karsh słynął z doskonałego wyczucia światła). Zachwycano się jego umiejętnością uchwycenia esencji charakteru człowieka. Przed jego obiektywem stawali Indira Gandhi, C.G. Jung, Albert Einstein – cała galeria postaci, które tworzyły współczesną historię i kulturę. "Każdy mężczyzna i kobieta mają sekret, którego odkrycie jest zadaniem fotografa. Objawienie przychodzi z nieświadomym gestem, z błyskiem w oku, kiedy uchyla się maska, za którą zwykle skrywa się prawdziwa osobowość. To moment, w którym fotograf albo zadziała, albo przegapi okazję", mówił Karsh.

Fot. Yousuf Karsh

Sara Anjargolian
Wśród współczesnych fotografów pochodzących z Armenii warto zwrócić uwagę na Sarę Anjargolian. Mieszkająca w USA artystka skupia swoją uwagę na fotografii dokumentalnej, niepozbawionej wyraźnego społecznego komentarza. W swojej twórczości zajmuje się problematyką uchodźców oraz rodzin rozdzielonych na skutek emigracji zarobkowej. Fotografie Anjargolian towarzyszą kampaniom społecznym, akcjom charytatywnym i działaniom na rzecz praw człowieka.

Fot. Sara Anjargolian

Nubar Alexanian
Nubar Alexanian, urodzony w USA fotograf ormiańskiego pochodzenia, skupił się w swojej twórczości na reportażach z podróży oraz na portretach muzyków. Fotografował m.in. Wyntona Marsalisa, Paula Simona, Philipa Glassa, z którymi podróżował po świecie, tworząc wizualny zapis wędrówki. Wykonał również cykl portretów muzyków jazzowych. Jego największą miłością pozostaje jednak Peru, skąd przywiózł szereg reportaży. Laureat nagrody Nobla, Mario Vargas Llosa powiedział, że zdjęcia Alexaniana są "prawdziwym obrazem naszego krajobrazu i naszych obywateli, a jednocześnie są osobistą wypowiedzią, oryginalną artystycznie i frapującą moralnie".

Fot. Nubar Alexanian