Fotografia na świecie: Luksemburg

W naszym cotygodniowym cyklu poświęconym fotografii różnych państw świata tym razem prezentujemy maleńki kraj pełen świetnych artystów. Mowa o Wielkim Księstwie Luksemburga, które zaskakuje bogatą tradycją i bardzo żywą współczesną sceną fotograficzną. Zapraszamy na spotkanie z mało może znaną, ale bardzo interesującą fotografią luksemburską.

Malutki Luksemburg wydaje się mieć więcej szczęścia do doskonałej fotografii niż niejednokrotnie o wiele większe od niego państwa – po prostu mieszka w nim naprawdę wielu fotografów. Obecnie Luksemburg może pochwalić się prężną sceną, lecz nie tylko – również liczni klasycy wywodzili się właśnie stąd.

Nie każdy wie, że Luksemburczykiem z pochodzenia był nie kto inny, a Edward Steichen, który urodził się w 1879 roku w Bivange (gdy był jeszcze dzieckiem, wyjechał z rodzicami do USA). Ten fotograf, malarz i kurator sztuki stanowił – zwłaszcza w latach międzywojennych – prawdziwą jednoosobową potęgę w świecie sztuk wizualnych. Ściśle [comment]współpracował z Alfredem Stieglitzem, w którego magazynie Camera Work był jednym z najpopularniejszych fotografów (zaprojektował również logotyp czasopisma). Steichen specjalizował się w szczególnie w fotografii modowej, za której wynalazcę jest uważany: za pierwszą sesję mody na świecie uchodzi sesja zdjęciowa kolekcji Paula Poiret dla magazynu Art et Décoration (1911) autorstwa właśnie Steichena. W czasie, gdy pracował dla Vogue i Vanity Fair, był najsławniejszym fotografem świata.

Drugą specjalizacją Steichena była fotografia wojenna: służąc w armii USA w I i II wojnie światowej, wykonywał dokumentację fotograficzną na potrzeby wojska. Zainteresowanie fotografa dokumentem wojennym przeniosło się wkrótce na pole kina. The Fighting Lady, film opowiadający o codzienności załogi lotniskowca, został nagrodzony w 1945 roku przez Amerykańską Akademię Filmową jako najlepszy film dokumentalny.

Steichen zasłynął nie tylko jako autor zdjęć, ale i jako kurator wystaw fotograficznych. Przez wiele lat obejmował stanowisko dyrektora działu fotografii w nowojorskim MoMA i to za jego kadencji odbyła się głośna wystawa The Family Of Man. Tytaniczna praca: 500 zdjęć autorstwa blisko siedemdziesięciu fotografów wybrano spośród niemal dwóch milionów prac – przełożyła się na niebywały sukces. Okrążywszy cały świat, po odwiedzeniu 38 krajów, wystawa trafiła do Luksemburga, gdzie można podziwiać ją do dzisiaj.

Fot. Edward Steichen

Edward Steichen

Batty Fischer

Ciekawą postacią w dziejach luksemburskiej fotografii był Batty Fischer, niestrudzony dokumentalista miasta Luksemburg. Choć na co dzień pracował jako dentysta, zyskał sławę dzięki swojemu zajęciu "po godzinach" i szybko stał się cenioną i lubianą postacią wśród luksemburskiej bohemy. Od 1890 do 1958 wytrwale fotografował lokalne widoki, architekturę, stroje i zajęcia mieszkańców w ich naturalnym środowisku, gromadząc w sumie przeszło 10 tysięcy [comment]zdjęć. Szczególnie cenne z nich są opatrzone komentarzem na rewersie, jako że Fischer z czasem awansował na oficjalnego fotografa miejskiego, wykonując zamówienia na potrzeby publiczne. To unikatowe archiwum, ukazujące przemiany przestrzeni miejskiej od czasów belle epoque aż do ery powojennej można zobaczyć obecnie w luksemburskim Photothèque.

Fot. Batty Fischer

Yvon Lambert

Yvon Lambert jest jednym z najbardziej znanych luksemburskich fotoreporterów. Jego podróżnicze reportaże, opisujące codzienność w różnych miejscach świata, spotkały się z dużym zainteresowaniem w Europie. W latach dziewięćdziesiątych, na zamówienie Centre Georges Pompidou wykonał obszerną relację z życia na rumuńskiej prowincji (powrócił tam w kolejnej dekadzie, czego zapisem jest album Retours a Roumanie). Chętnie współpracuje z pisarzami: z Kubanką Carlą Suarez przyglądał się życiu Hawany, natomiast z Nico Helmingerem stworzył projekt poświęcony rodzinnemu Luksemburgowi. Jedno z bardziej znanych przedsięwzięć Lamberta, Chroniques New-Yorkaises, to reportaż z nowojorskich ulic. Fotograf spędził nad nim większość 2004 roku.

Fot. Yvon Lambert

Marianne Majerus

Marianne Majerus jest prawdziwym ekspertem od fotografii ogrodów. Jej prace ukazują się we wszystkich liczących się magazynach tematycznych; Majerus opublikowała również kilkadziesiąt (!) książek poświęconych aranżacji zieleni. Jest laureatką szeregu nagród w dziedzinie fotografii ogrodów, od lat znajdując się w ścisłej czołówce niemal wszystkich podsumowań. Fotografia zieleni nie jest jednak jedyną dziedziną jej aktywności. Marianne Majerus znana jest też jako autorka portretów: przed jej obiektywem stanęli dotychczas m.in. Doris Lessing, J.G. Ballard czy Malcolm Bradbury.

Fot. Marianne Majerus

Su-Mei Tse

Su-Mei Tse to luksemburska artystka o chińsko-angielskich korzeniach. Jej wysoce interdyscyplinarne prace łączą fotografię, film i muzykę, ważną rolę zawsze odgrywa w nich rytm. Jest laureatką m.in. Nagrody Edwarda Steichena oraz [comment]Złotych Lwów w Pawilonie Międzynarodowym w Wenecji (2003).

Fot. Su-Mei Tse

Patrick Galbats

Wśród fotografów młodego pokolenia pochodzących z Luksemburga warto zwrócić uwagę na Patricka Galbatsa. To fotograf o wyjątkowej wrażliwości społecznej, zwracający uwagę na ciemne strony rzeczywistości: pierwsze jego projekty poświęcone były bezdomnym i uzależnionym, kolejne – warunkom życia w Rumunii i na Haiti. Jego spojrzenie ma wiele wspólnego z tradycją fotografii humanistycznej, jest pełne zrozumienia, szacunku i nadziei.

Fot. Patrick Galbats

Jeanine Unsen

Jeanine Unsen, kolejna przedstawicielka młodej fotografii luksemburskiej, prezentuje innowacyjne spojrzenie na portret. Jej bohaterowie, czasem w sympatyczny sposób ekscentryczni, wydają się nieco zagubieni i wyalienowani w osobliwych scenografiach, w których przyszło im pozować.

Fot. Jeanine Unsen