Fotografia artystyczna na świecie: Rosja, cz. 3

Z jednej strony propaganda, z drugiej - wybitny reportaż: taka była fotografia w czasach Związku Radzieckiego. W kolejnym odcinku cyklu „Fotografia artystyczna na świecie”, poświęconym fotografii rosyjskiej, przypomnimy sylwetki kilku twórców aktywnych przed rokiem 1991.

Czytaj także:

W ubiegłym tygodniu w cyklu Fotografia na świecie przypomnieliśmy awangardę fotografii ZSRR oraz sylwetki znakomitych fotoreporterów. Tym razem kontynuujemy wyprawę w przeszłość, ponownie sięgając do archiwów nieistniejącego już państwa. W fotografii radzieckiej oczywista propaganda ścierała się z doskonałym reportażem. Liczyła się przede wszystkim relacja z rzeczywistości, realizm – nader często podkolorowany i dostosowany do oficjalnej wizji propagowanej przez władzę, jednak nie zawsze. Możemy znaleźć wiele przykładów świetnej fotografii, prasowej i nie tylko, opowiadającej o codzienności, również niełatwej i zgrzebnej. Powojenna fotografia prasowa ZSRR to często anonimowe publikacje opowiadające o sukcesach kraju: rozwoju przemysłu, budowie miast, pionierach maszerujących w równej kolumnie, wreszcie o podboju kosmosu, gdy z okładek uśmiechają się Jurij Gagarin oraz kosmiczne psy, Biełka i Striełka. Ale są również takie przykłady, jak reportaże Izaaka Tunkla i Jurija Abramoczkina z osadnictwa na Ałtaju, który co prawda powstał z zamiarem propagowania entuzjazmu w zagospodarowywaniu "dziewiczych ziem", ale przecież odzwierciedla również to, jak trudno jest zaczynać wszystko od zera.

Portret Walentyny Tierieszkowej z autografem

Biełka i Striełka po lądowaniu

Festiwal Młodzieży w Moskwie. Fot. Iwan Szagin

Fot. Jurij Abramoczkin

Fot. Izaak Tunkel

[kn_advert]

Fotografia prasowa ZSRR

Igor Kostin

Igor Kostin urodził się w Besarabii (dziś Mołdawia). Zanim zyskał sławę fotografa, był wojskowym, zawodowym sportowcem i wysoko cenionym inżynierem budownictwa. W latach 70. zwrócił się w stronę fotoreportażu i znalazł zatrudnienie w agencji Nowosti. Został wysłany jako reporter m.in. do Wietnamu i Afganistanu (choć jako niezrzeszonemu w partii nie wolno mu było zbliżać się do linii frontu). Po powrocie z Afganistanu pracował w Kijowie; przypadek sprawił, że jako jeden z pierwszych dowiedział się o katastrofie w elektrowni w Czarnobylu. Udało mu się dotrzeć do Prypeci przed ewakuacją, co sprawiło, że jako jedyny fotoreporter zarejestrował wydarzenia na bieżąco. Większość klisz uległa zniszczeniu na skutek napromieniowania. Kostin powrócił niebawem do Prypeci, aby zarejestrować ewakuację; potem wielokrotnie fotografował to samo miejsce, aby zdawać relację z konsekwencji wybuchu.

Fot. Igor Kostin

[kn_advert]

Borys Sawielew

Borys Sawielew urodził się na Ukrainie. Przez wiele lat pracował jako inżynier lotnictwa i jak sam przyznaje, doświadczenie to ukształtowało jego sposób patrzenia na świat, nazywany "obserwatorskim realizmem". Sawielew, którego największa aktywność przypadła na okres niepokojów i turbulencji lat 80. i 90., zawdzięcza wiele konstruktywizmowi, a także "metodycznemu, naukowemu podejściu do świata". Dzięki temu zdjęcia z czasów kryzysu, przeplatających się zamieszek i okresu stagnacji, zawirowań, które miały doprowadzić do trwałych zmian politycznych w tej części świata - są tak klarowne i zrozumiałe.

Fot. Borys Sawielew

[kn_advert]

Igor Muchin

Igor Muchin to postać już niemal z nowej Rosji. Swoją działalność rozpoczął w latach 80., kiedy przede wszystkim portretował ważne postacie radzieckiego undergroundu rockowego. Ale Muchin, fotografujący zazwyczaj Leicą M6, jest doskonałym, czujnym reporterem, który znakomicie chwyta ducha czasów. Na jego zdjęciach są Moskwa i wieś, obrazy rozsypującej się potęgi, zagubieni i zbuntowani młodzi czasów przełomu, biedacy i spryciarze, alkohol, pomniki, obrazy propagandy i pokątny handel. Prawdopodobnie nikt nie opowiadał o zmianie ustrojowej w sposób jednocześnie tak dosadny, czasem brutalny, ale i na swój sposób urzekający. Oryginalny styl, brudny i poetycki, otworzył mu drogę do Rolling Stone'a, Time'a i Le Monde.

Fot. Igor Muchin

Czytaj także:

[kn_advert]