"Fotografia tradycyjna mi pasuje" - wywiad z Bartem Pogodą

Tomasz Wojciuk: Kiedyś nie można się było z tobą spotkać, bo stale byłeś podróży.
Bart Pogoda: Teraz nie wyjeżdżam już tak często jak jeszcze kilka lat temu. Moje wyjazdy są bardziej przemyślane, sporo czytam, na miejscu wynajmuję człowieka, który oprowadza mnie po wartych zobaczenia miejscach. Atrakcji tych nie ma w żadnym przewodniku. Ostatnio w ten sposób podróżowałem po Mongolii: jeździłem od jurty do jurty, spałem i jadłem z miejscowymi. To było niesamowite przeżycie...

Fot. Bart Pogoda

 

fot. Bart Pogoda

 

fot. Bart Pogoda

 

Do których miejsc wracasz ze szczególnym sentymentem?
Uwielbiam Kubę, Kambodżę i Bałkany. Lubię też duże, tropikalne miasta jak Bangkok czy Hongkong. Ale niedaleko Polski również znajdują się piękne okolice, jak chociażby pogranicza Ukrainy, Słowacji i Węgier. Wcale nie trzeba jechać na drugi koniec świata, żeby zobaczyć coś niezwykłego i zrobić przy tym fajne zdjęcia.

fot. Bart Pogoda

 

fot. Bart Pogoda

 

Strona 1

Strona 2
Gdybyś miał wolny tydzień, to gdzie byś pojechał?
Ciężka sprawa. W krajach tropikalnych panuje teraz monsun, padają deszcze, jest duża wilgotność. W tropiki moim zdaniem najlepiej jechać zimą. Teraz, jak ktoś chce np. robić krajobrazy, polecam Islandię, Szkocję... Świetne światło, nie jest gorąco, można fotografować na okrągło.

fot. Bart Pogoda

 

fot. Bart Pogoda

 

Powiedz, czy wyjeżdżając na wakacje, lepiej wziąć ze sobą dużo sprzętu, żeby być przygotowanym na każdą sytuację, czy może jeden, uniwersalny, zajmujący mało miejsca aparat?
Zdecydowanie polecam wszystkim tę drugą opcję. Dobrym pomysłem jest na pewno aparat, którym można robić zdjęcia i kręcić filmy. Myślę tu o kompaktowym Canonie G9, albo lustrzance Nikon D5000. Z obydwu modeli korzystałem i muszę przyznać, że spisywały się znakomicie.

Uważam, że ludzie, którzy biorą na wakacje dużo drogiego sprzętu, sami wpędzają się w pułapkę: raz, że wszędzie z takim sprzętem nie pójdą, bo się boją, że ktoś im go ukradnie, dwa – aparaty i osprzęt zajmują dużo miejsca i są niewygodne w transporcie, trzy – wyjazd ogranicza się do dbania o sprzęt i robienia zdjęć, traci się dużo z oglądania i zwiedzania.

fot. Bart Pogoda

 

Ty też stosujesz się do zasady, żeby ilość sprzętu ograniczać do minimum.
Staram się, tyle tylko, że moje wyjazdy rzadko są czysto wakacyjne. Canona G9 rzeczywiście mam przy sobie prawie zawsze, wykorzystuję go do kręcenia sekwencji filmowych. Oprócz niego do plecaka pakuję zwykle trzy niewielkie aparaty tradycyjne: Mamiję "7" z obiektywami 65 mm i 80 mm f/4, która jest jedną z najmniejszych na świecie kamer średnioformatowych, Leicę M7 z obiektywem 35 mm oraz Contaxa T2. Do tego dochodzi około trzydzieści, czterdzieści filmów. Z elektroniki mam przy sobie tylko iPhona, który spełnia funkcję łącza z cywilizacją. Na nim zresztą pisałem ostatnio teksty, które można przeczytać na moim blogu.

fot. Bart Pogoda

 

fot. Bart Pogoda

 

Strona 3
Skąd pomysł, żeby wrócić do fotografii tradycyjnej, od której większość zawodowych fotografów odeszła na dobre już kilka lat temu?
Robienie zdjęć na filmie to technika, która najbardziej mi w tej chwili pasuje. Nie ma w tym żadnej filozofii. Filmy są bardziej naturalne, mają lepszą plastykę obrazu, odwzorowują więcej szczegółów. Fotografując na filmie, bardziej skupiam się też na zrobieniu pojedynczego zdjęcia.

Wszystko wyglądałoby inaczej, gdybym wykonywał newsową pracę dziennikarską. Wtedy cyfra byłaby nieodzowna, bo chodzi o szybkość. Ja nigdzie się nie spieszę. Zdjęcia wywołuję i skanuję dopiero po powrocie do domu.

fot. Bart Pogoda

 

fot. Bart Pogoda

 

fot. Bart Pogoda

 

Z tego co wiem, kiedyś podróżowałeś z aparatem cyfrowym i robiłeś wszystko on-line?
To prawda. Ale przez to mnóstwo czasu traciłem na zgrywanie zdjęć z kart, obrabianie ich w komputerze, wrzucanie na stronę. Czynności te zajmowały mi pół wyjazdu. Teraz czas ten poświęcam na pisanie. Poza tym fotografując na filmie, mam materialną kopię zdjęcia. Myślę, że w przyszłości będzie to miało większą wartość niż plik cyfrowy.

fot. Bart Pogoda

 

fot. Bart Pogoda

 

Strona 4
Kilka tygodni temu "Przekrój" stworzył listę trzydziestu trzech wartych uwagi polskich blogów. Na liście znalazł się także twój blog bartpogoda.net. To spory sukces, zważywszy na to, że w Polsce różnego rodzaju blogów jest ponad osiemset tysięcy...
Cóż mogę powiedzieć – miło, że ktoś dostrzegł mnie w tłumie. Blogów jest rzeczywiście multum, należy jednak pamiętać, że termin ten oznacza tak naprawdę tylko narzędzie. O jakości bloga decyduje jego zawartość. Jeśli są na nim tylko zdjęcia, to według mnie jest on bardzo wąski. W dobie rozwoju różnych mediów o wiele pełniejsze są blogi zawierające także tekst, filmy, dźwięki itp. Ja osobiście jestem zwolennikiem takiego właśnie modelu.

fot. Bart Pogoda

 

Twój blog był pierwszym blogiem fotograficznym w Polsce. Możesz przypomnieć jego początki?
Stronę bartpogoda.net założyłem w 1997 roku. O mechanizmie bloga nie było wówczas mowy, bo coś takiego po prostu nie istniało. Zaczynałem od pisania w notatniku tekstów, które sukcesywnie umieszczałem na stronie. Wówczas stworzenie bloga, w którym byłoby m.in. miejsce na komentarze, było niezwykle skomplikowane. Znało się na tym niewiele osób. Do tego stopnia, że takich blogów w roku 2000 było w całej Polsce zaledwie około stu. Jak je zobaczyłem, to do swoich tekstów zacząłem dorzucać niewielkie zdjęcia. Nie wiem, czy pierwszy wpadłem na taki pomysł, pewnie byli też inni, którzy podążyli tą samą drogą...

fot. Bart Pogoda

 

To były zdjęcia cyfrowe?
Na początku raczej skany z filmu. Trzeba pamiętać, że aparaty cyfrowe były wtedy strasznie drogie i zwykłych śmiertelników najczęściej nie było na nie stać. Zdjęcia były niewielkich rozmiarów. Panowała opinia, że strona nie może dużo "ważyć", bo wówczas zbyt długo się ładuje. Ja pierwsze zdjęcia zacząłem wrzucać na blog w sierpniu 2001 roku. Robiłem je Canonem PowerShotem S100 o rozdzielczości 1,9 mln pikseli. Pamiętam, że miałem do niego kartę 64 MB, za którą zapłaciłem dwieście marek. Sprzęt cyfrowy kosztował wtedy krocie... Z takim zestawem udałem się na wycieczkę do Brazylii.

fot. Bart Pogoda

 

fot. Bart Pogoda

 

A co robiłeś, kiedy zapełniła ci się karta pamięci?
Dysków podręcznych wtedy nie było, laptopy kosztowały fortunę. Szukałem więc kafejki z komputerem mającym złącze USB. Gdy już ją znalazłem, okazywało się, że w komputerze nie ma oprogramowania umożliwiającego skomunikowanie się z moim aparatem. W związku z tym musiałem najpierw instalować drivery, a dopiero potem mogłem zgrywać zdjęcia, zmniejszać je i wrzucać na stronę. Zacząłem powoli ilustrować mój tekst. Zdjęcia pojawiały się zwykle wtedy, kiedy miałem możliwość techniczną umieszczenia ich na stronie. Znamienne, że po przesłaniu ich na serwer od razu kasowałem kartę. Nie zachowywałem oryginałów, bo nie było wówczas takiej możliwości. W Brazylii, Peru czy Argentynie mieli wprawdzie komputery, ale nie mieli czytników kart i całego osprzętu potrzebnego do zgrywania i archiwizowania zdjęć z aparatów cyfrowych. A ja, będąc w podróży, niejednokrotnie nie miałem czasu szukać odpowiednich miejsc, instalować swojego oprogramowania, kupować płyt CD, na które mógłbym zgrać zdjęcia itd. W ciągu kilku miesięcy spotkałem zaledwie trzy osoby z aparatem cyfrowym. Ludzie, jak widzieli cyfrę, byli w szoku.

fot. Bart Pogoda

 

Teraz jest chyba na odwrót?
Dokładnie. Jadę do Etiopii, robię zdjęcia analogiem na głębokiej prowincji i w tej samej chwili podchodzą do mnie wieśniacy, prosząc abym pokazał im efekty mojej pracy na wyświetlaczu, którego przecież nie mam. Dla nich jest to oczywiste, że zdjęcie jest od razu.

fot. Bart Pogoda

 

Strona 5
Od kiedy umieszczasz na blogu większe zdjęcia?
W 2004 zacząłem jeździć po świecie z lustrzanką cyfrową i laptopem – na bieżąco obrabiałem zdjęcia i wrzucałem je na bloga w dużych rozmiarach. Przestałem zwracać uwagę na to, że strona dłużej się otwiera, ponieważ miałem świadomość, że wcześniej czy później ludzie będą mieć szybkie łącza i ten problem zniknie. Mój blog ewoluował tak naprawdę dzięki rewolucji technicznej: aparaty cyfrowe zrobiły się tanie, podobnie laptopy, powstało mnóstwo miejsc, w których można zgrywać i obrabiać zdjęcia, no i najważniejsze – niemal wszędzie są już szybkie łącza.

fot. Bart Pogoda

 

Dlaczego na twoim blogu wyłączone są komentarze? Od dawna tak jest?
Prawie od zawsze. Jeśli ktoś chce coś napisać, to pisze mi maila. Blog jest trochę dla ludzi, trochę dla mnie. To taki rodzaj pamiętnika, do którego zawsze można wrócić. Komentarze wprowadzały niepotrzebny chaos. Poza tym pojawiały się różnego rodzaju trolle internetowe, automatycznie generowane spamy itp. Nagle okazywało się, że mam tysiąc komentarzy wygenerowanych przez chodzącego po internecie robota.

fot. Bart Pogoda

 

Te maile, które odbierasz, czego dotyczą?
Wszystkiego. Ludzie mnie chwalą, ganią, pytają, proponują współpracę. Wszystkim staram się odpowiadać.

fot. Bart Pogoda

 

O co najczęściej pytają?
Na przykład o to, czy będąc w egzotycznym kraju, należy płacić ludziom za pozowanie do zdjęć...

 
fot. Bart Pogoda

 

Należy?
Nie ma prostej odpowiedzi, wszystko zależy od tego, co chcemy zrobić. Kiedy fotografuję bohaterów, którzy wykonują jakąś pracę, to podchodzę do każdego i pytam, czy mogę zrobić zdjęcie, nawet za pieniądze, bo realizuję swój projekt. Sposób ten sprawdza się doskonale, gdy robię portrety. Chcę, aby mój bohater patrzył w obiektyw, a nie uciekał od niego wzrokiem. Innej drogi nie ma.

fot. Bart Pogoda

 

fot. Bart Pogoda

 

Nie zawsze płacę pieniędzmi, czasami robię moim bohaterom zdjęcia polaroidem i daję im na pamiątkę, czasami coś u nich kupuję. Są różne sposoby. Nie rozumiem osób, które robią zdjęcia znienacka i biorą nogi za pas. Dla mnie to dziecinada. Inna sprawa, gdy widzi się ciekawą sytuację uliczną, np. wypadek czy kłótnię kilku osób. W takich sytuacjach podchodzę i po prostu robię zdjęcie. 

fot. Bart Pogoda

 

Strona 6
Dużo osób wchodzi dziennie na twój blog?
Obecnie około pięćset. W tym roku miałem w sumie trzysta trzydzieści tysięcy wejść. To sporo, ale w zeszłym roku było ich dwa razy więcej. Mój rekord to pięć tysięcy wejść na stronę jednego dnia.

fot. Bart Pogoda

 

O czym to świadczy? Stałeś się dla odbiorcy masowego mniej atrakcyjny?
Myślę, że nie. Powstało mnóstwo nowych rzeczy i uwaga czytelników po prostu się rozproszyła.

fot. Bart Pogoda

 

To dziwne, że przy takiej oglądalności żadna firma nie zaproponowała ci reklamy.
Zaproponowała, tyle tylko, że ja od razu odrzucam takie propozycje. Boję się utraty niezależności. Z perspektywy czasu zrozumiałem, że moje postępowanie ma sens. To strona prywatna, taki miszmasz, na którym są zarówno rzeczy moje, jak i znajomych. Nie chcę jej komercjalizować.

fot. Bart Pogoda

 

Wysyłasz zdjęcia na World Press Photo?
Nie. Wyślę dopiero, kiedy poczuję, że mam coś specjalnego. W innym wypadku szkoda czasu mojego i ludzi, którzy mają to oglądać.

fot. Bart Pogoda

 

Jakie masz plany na przyszłość?
Chcę zacząć robić bardziej świadome rzeczy. Dlatego cały czas uczę się historii fotografii,  zaczynam poznawać, co robili ludzie przede mną i dlaczego. Można jechać w fajne miejsce, zrobić mnóstwo dobrych pojedynczych zdjęć i wrzucić je na bloga. Ale czy o to chodzi? Teraz zamiast piętnastu tematów w ciągu roku wolę zrobić dwa. Chcę realizować bardziej złożone projekty. Początek temu dała Mongolia, do której zresztą planuję jeszcze wrócić.

fot. Bart Pogoda

 

fot. Bart Pogoda

 

 Dziękuję za rozmowę.