Kolory nocy - praktyczny poradnik

Nocne panoramy miast

Słońce zapada za horyzont, pojawiają się światła nocy. Jaki przyjemniejszy początek przygody z nocną fotografią można by wymyślić, jeśli nie sfotografowanie świateł miasta, w którym mieszkasz?

Długie naświetlanie nocnych miejskich panoram nie dostarcza tylu wrażeń, co spędzenie nocy w dziczy, lecz nagrodą jest tu możliwość uchwycenia wielu gatunków świateł o wielu różnych temperaturach.

Nie licząc rozproszonych w atmosferze resztek światła słonecznego, światła księżyca oraz gwiazd, w nocy możesz napotkać lampy argonowe, fluorescencyjne, halogenowe, rtęciowe, tungstenowe, ksenonowe i inne. W każdej dostatecznie szerokiej panoramie miasta znajdziesz ślady wszystkich tych świateł, uwidaczniające się żółcią, zielenią, błękitem i oranżem. Ta "świetlna zupa" może wyjść niestrawna, jeśli nie zachowasz umiaru, lecz przy odrobinie szczęścia udaje się czasem uzyskać ekscytującą opowieść o barwnym życiu miasta, zwłaszcza gdy skomponujesz nieszablonowe ujęcie — widok, jakiego się zwykle nie ogląda.

[kn_advert]

Długi czas naświetlania nocnych zdjęć pozwala też zamienić ruch w intrygujące wzory. Auta, helikoptery, autobusy, pociągi i samoloty nie są widoczne, ale za to ich światła pojawiają się na zdjęciu jako barwne linie.

Nocne zdjęcia miast wykonuje się zwykle przy jak najkrótszym czasie naświetlania; najczęściej od 4 do 30 sekund. To na tyle krótko, że nie trzeba nawet korzystać z trybu żarówki (Bulb). Niekiedy nawet udaje się zrobić użytek z pomiaru światła w aparacie i z automatycznych trybów ekspozycji. Typowy czas naświetlania nocnych panoram miast jest tak krótki (jak na standardy nocnej fotografii), że niekiedy musisz przedsięwziąć specjalne kroki celem jego wydłużenia. Na przykład zmniejszyć otwór przesłony, a nawet użyć filtra polaryzacyjnego albo neutralnego (szarego), by ograniczyć ilość światła, jakie dociera do matrycy.
 

To zdjęcie świateł Emeryville, San Francisco oraz mostu Bay Bridge w Kalifornii po jasnym zimowym zachodzie słońca. Zimą w atmosferze jest zwykle mniej zanieczyszczeń niż latem, dlatego ta pora roku szczególnie sprzyja wykonywaniu nocnych panoram miast, nawet jeśli z racji panującego chłodu nieco mniej sprzyja fotografom. Tej nocy powietrze było niezwykle czyste, wybrałem się więc na poszukiwanie lokacji do zdjęć. Wspiąłem się wysoko na wzgórze Oakland Hill, a tam dodatkowo poprosiłem o zezwolenie na wejście po drabinie na dach. I tak właśnie powstało to ujęcie zrobione nad głowami rodziny podczas obiadu.

170 mm, 30 s, f/8, ISO 100, statyw

 

W tym ujęciu mostu Golden Gate i dalekiej panoramy San Francisco wykorzystałem mgłę wiszącą w powietrzu, tak aby uzyskać interesujące zmiękczenie ostrych linii ruchomych kolorowych świateł.

18 mm, 2 min., f/8, ISO 100, statyw

 

 Więcej przeczytasz w książce pt. "Noc w obiektywie. Kreatywna fotografia" wydanej przez wydawnictwo Helion.

 

Widzisz tu Transamerica Tower, jeden z najbardziej znanych budynków San Francisco, lecz to nocne ujęcie nie przypomina w niczym typowych widoczków z pocztówek. Trzynastosekundowa ekspozycja wystarczyła, by światła przejeżdżających pojazdów rozmyły się w półprzejrzyste smugi.

18 mm, 13 s, f/20, ISO 100, statyw

 

Strony 74 – 75. Gdy robię zdjęcia miast, patrząc na nie niemal z lotu ptaka, tak jak to było w przypadku tego zdjęcia Doliny Krzemowej wykonanego ze szczytu Mission Peak, zawsze zaczynają mnie nachodzić filozoficzne myśli o naturze człowieka. Siedzę na ciemnej grani, komponując ujęcie, i zastanawiam się nad tym, co robią ci wszyscy ludzie wśród jasnych świateł na dole i jaki jest sens ich poczynań. Jak kiedyś stwierdziła Susan Sontag, znany krytyk, fotografia to akt podglądania. Dla mnie uczucie podglądania jest wręcz nieodłączną częścią tego gatunku nocnej fotografii.

32 mm, 30 s, f/5.6, ISO 100, statyw

Budynki nocą

Fotografowanie miast nocą bywa pasjonujące, ale pojedyncze budynki także mogą być świetnym, pełnym dramatyzmu tematem dla nocnego zdjęcia.

Gdy tylko zapada wieczór, we wszystkich oknach zapalają się światła. Dla patrzącego z zewnątrz jest to widok nacechowany odrobiną melancholii, a gdy tematem zdjęcia uczynisz pojedyncze oświetlone okno w ciemnym budynku, możesz uzyskać niezmiernie romantyczną lub tajemniczą aurę.

W miarę jak mrok gęstnieje, zmienia się wygląd domów. Nie widzisz już architektury. Widzisz tylko grę światła na fasadach, wzory rysowane przez cienie. Z niewielkimi wyjątkami nocne oświetlenie budynków nie jest przez nikogo planowane, to raczej szczęśliwy traf, gra przypadku. Nie można przewidzieć, jakie zestawienie oświetlonych okien pojawi się w kadrze; można tylko ocenić, jak suma tych świateł oraz wynikające z nich kontrasty jasności i mroku posłużą komponowaniu ujęcia.

Fotografia oświetlonego budynku wykonana nocą z zewnątrz zawsze nasuwa widzowi pytanie: "Co tam się może dziać?". Zwłaszcza gdy oświetlone jest tylko jedno okno.

Dla pozyskania intrygującego nocnego zdjęcia kluczowe bywa znalezienie dobrego, przykuwającego uwagę obiektu pierwszoplanowego. Odpowiedni budynek może świetnie nadawać się do tego celu.

Sam jestem wielbicielem nocnych pejzaży bez najmniejszego śladu obecności człowieka. Jednak ponad wszelką wątpliwość nocne zdjęcia budynków i rozmaitych konstrukcji miewają szczególnie silny emocjonalny wydźwięk — zwłaszcza gdy pokazane na nich twory cywilizacji zostaną skontrastowane z ogromem nocnego nieba, które podkreśla ich znikomość.

[kn_advert]

Korzystanie ze statywu w miejscach publicznych

Statywy można uznać za niezbędny element wyposażenia w nocnej fotografii. Często jednak zdarza się, że fotografom nie pozwala się używać statywu. Od strony prawnej sytuacja wygląda tak, że właściciele prywatnych posesji mają prawo usunąć Cię ze swego terenu niezależnie od tego, czy masz statyw, czy nie. Natomiast w miejscach publicznych wolno fotografować. (Naturalnie są pewne wyjątki od tej reguły, takie jak bazy wojskowe i elektrownie jądrowe). O ile więc Twój statyw nie stwarza dla nikogo zagrożenia, powinieneś móc go rozstawić i używać w spokoju.

Niezależnie jednak od tego, co na ten temat mówi prawo, wiele służb publicznych i lokalnych nie lubi fotografów ze statywami. Przygotuj się więc na to, że niejeden strażnik porządku będzie Cię nękać lub zwyczajnie każe Ci odejść. Jak każdy fotograf pracujący nocą, bywałem już proszony o "natychmiastowe usunięcie się" przez dozorców parku, patrole policji, funkcjonariuszy drogówki, pracowników ochrony lotniska, zirytowanych właścicieli posesji oraz stróżów. Zajścia tego typu można uznać za bojowy szlif w bractwie nocnych fotografów.

Ponieważ sytuacje takie są częste, dobrym pomysłem jest skontaktować się wcześniej z lokalnymi władzami lub zarządcą terenu i dowiedzieć się, czy wolno Ci będzie tam robić zdjęcia, a nawet postarać się o pisemne zezwolenie. Taki wcześniejszy kontakt zwiększa szanse na to, że Twoja nocna wyprawa nie pójdzie na marne, a Ty i Twój statyw będziecie mogli pozostać na wybranym miejscu i zająć się fotografowaniem.

To zdjęcie przedstawia sklep wielobranżowy w wymarłym mieście Bodie w Kalifornii. Postarałem się o specjalne zezwolenie na urządzenie tam nocnej sesji. Pomarańczowe światło w oknach pochodzi z tungstenowych żarówek o bardzo małej jasności. Nie chciałem, aby naświetliły wnętrze "do białości", ponieważ całemu zdjęciu planowałem nadać mroczny, prawdziwie nocny charakter. Aby osiągnąć zamierzony cel, ustawiłem ekspozycję w taki sposób, by histogram naświetlenia był zdecydowanie przesunięty w lewo.

12 mm, 4 min., f/11, ISO 100, statyw

Po zachodzie słońca, gdy zmierzch zamieniał się w noc, spojrzałem na ten dopiero częściowo zamieszkany nowoczesny apartamentowiec i zobaczyłem w oknie samotne światło lampy.

95 mm, obrotowy filtr polaryzacyjny, 1/4 s., f/29, ISO 100, statyw

 

Teatralne, ostre granice między światłem i cieniem nastrajają mnie do przypuszczeń, jakie też dramaty mogą rozgrywać się za oświetlonym oknem tego starego budynku.

60 mm, 3 s, f/10, ISO 100, statyw

Stara latarnia morska na czubku przylądka Point Reyes w Kalifornii przyciąga uwagę do tej wieczornej sceny. Jeśli przyjrzysz się dobrze, zauważysz smugę światła zaczynającą się przy latarni i sięgającą połowy biegu schodów. To latarka strażnika parku, który przypadkiem pomógł mi przy robieniu tego zdjęcia. Zacząłem właśnie pięciominutową ekspozycję z wybranego miejsca na schodach wiodących w dół do latarni, gdy strażnik ruszył w moją stronę. Zawołałem do niego: "Uwaga, naświetlam!". Wyłączył latarkę, gdy ekspozycja dobiegała już połowy swego czasu trwania. Na zdjęciu dokładnie widać, gdzie to było, bo właśnie tam kończy się świetlista kreska.

18 mm, 5 min., f/9, ISO 100, statyw

Mosty i odbicia w wodzie

Mosty oraz odbicia w wodzie, każde z osobna i oba razem, to świetny temat do nocnych zdjęć. W nocy temat ten wymaga innego potraktowania niż przy zwykłych zdjęciach dziennych.

Najważniejsza różnica to ta, którą powoduje długi czas naświetlania niezbędny w nocnej fotografii. Kiedy pracujesz z długim czasem naświetlania, ruchome obiekty zmieniają kształt. Nic, co się porusza, nie wyjdzie na zdjęciu ostro; często też trudno przewidzieć finalny wygląd takiego obiektu. Należy więc robić jak najwięcej zdjęć, oceniając efekty kolejnych prób na wyświetlaczu LCD. Pozwala to uniknąć niespodzianek.

Szczególnie woda mórz, jezior i rzek jest niemal zawsze w ruchu. A razem z nią poruszają się odbicia w jej powierzchni. Przy długich ekspozycjach nie da się przewidzieć, jaki będzie wpływ tego ruchu na kompozycję. Zawsze jednak bezpiecznie jest przyjąć, że kolorowe plamy odbić w wodzie rozprzestrzenią się na większej powierzchni niż w przypadku użycia krótkiego czasu migawki. Zarazem kolory odbić stracą nieco na intensywności. Przyczyną obu tych zjawisk jest właśnie ruch wody; obiektyw chwyta odbicia na szerszym obszarze, ale w każdym punkcie tego obszaru są one w pełni intensywne przez krótszy czas.

Efektywnym narzędziem do podkreślenia zanikających odbić jest obrotowy (kołowy) filtr polaryzacyjny. Obracając filtr, można zmienić wygląd odbić.

Ponieważ trudno jest ocenić efekt filtra polaryzacyjnego, gdy jest ciemno, daj sobie trochę czasu na przyzwyczajenie się do warunków oświetleniowych. Gdy Twoje oczy już się przystosują, dokładnie obejrzyj obraz przez wizjer i upewnij się, że ustawiłeś filtr optymalnie dla tej sceny.

[kn_advert]

Są trzy rzeczy, które warto brać pod uwagę przy fotografowaniu mostów nocą. Po pierwsze postaraj się uwzględnić w kompozycji odbicia lub cienie powiązane z mostem. To prawie zawsze podnosi klasę zdjęcia.

Po drugie weź pod uwagę ruch uliczny na moście. W miarę wydłużania ekspozycji światła samochodów będą coraz bardziej wydłużone, aż zmienią się w jednolite proste linie. Trzeba uwzględnić ten efekt przy komponowaniu ujęcia.

Na koniec, mosty to z reguły obiekty o bardzo zdecydowanej formie, sztywne i proste jak linijka. Oświetlony most nocą bardzo wyróżnia się ze swego otoczenia; oblana blaskiem konstrukcja samotnie stercząca nad czarną wodą z nocnym niebem w tle. Pamiętaj, że jeśli przy komponowaniu ujęcia ograniczysz się do przedstawienia tylko tego jednego aspektu mostu — jego prostoty — to zdjęcie niekoniecznie musi okazać się ciekawe. Postaraj się znaleźć jakiś niezwykły punkt widzenia, tak by most i jego otoczenie przedstawić jako coś więcej niż kilka prostych linii. Nietypowe ustawienie obiektywu może bardzo podnieść jakość nocnego zdjęcia mostu.

Port Richmond w Kalifornii to miejsce kipiące życiem. Wzdłuż wybrzeża prowadzi wąska droga. Po jednej jej stronie za drucianą siatką widać rzędy importowanych samochodów i kontenery z towarami; po drugiej — sam port. Eksplorując tę trasę w ciemną, bezksiężycową noc, natknąłem się na te holowniki z towarzyszącymi im odbiciami świateł w wodzie. Eksperymentując z czasem naświetlania od 2 do 30 sekund, przetestowałem wpływ falowania powierzchni wody na odbicia. Najbardziej podoba mi się ta stosunkowo krótka, 4-sekundowa ekspozycja, gdyż woda pozostała ciemna, tworząc znakomity kontrast dla odbitych świateł. Odbicia zostały dodatkowo wzmocnione, bo nałożyłem na obiektyw obrotowy filtr polaryzacyjny.

46 mm, obrotowy filtr polaryzacyjny, 4 s, f/6.3, ISO 100, statyw

Widoczny na tym zdjęciu most John F. McCarthy Memorial Bridge był niegdyś jednym z najdłuższych na świecie. Ta wsparta na parach dźwigarów struktura rozciąga się przez całą zatokę San Francisco, od Richmond do San Rafael; most ten nie jest jednak tak sławny jak Golden Gate albo Bay Bridge. Chciałem zakomponować to ujęcie tak, by pokazać wężowy skręt przy końcu mostu, dlatego fotografowałem pod kątem. Jasne światła samochodów kontrastujące z chmurnym nocnym niebem dodają wyrazu temu zdjęciu.

120 mm, 13 s, f/6.3, ISO 100, statyw

 

Wschodzący księżyc i mgła nadają interesujące barwy temu ujęciu mostu Golden Gate w nocnym oświetleniu, a odbicie w wodzie pomogło zrównoważyć kompozycję.

95 mm, 1.6 s, f/5.3, ISO 100, statyw

To zdjęcie zrobiłem z Kirby Cove, uderzająco pięknej plaży w kalifornijskim parku Golden Gate National Recreation Area. Można się tam dostać pieszo. Skomponowałem ujęcie tak, by panorama San Francisco znalazła się poniżej mostu Golden Gate. Uważnie przyglądając się scenie, odkryłem, że przy dostatecznie długim czasie naświetlania można by uwidocznić delikatne odbicia świateł mostu w wodzie, tworzące regularny, siatkowy wzór. Efekt był bardzo atrakcyjny, postarałem się więc zastosować ekspozycję dość długą, aby go w pełni uchwycić.

46 mm, 20 s, f/4.5, ISO 100, statyw

Krajobrazy industrialne

Sceny industrialne świetnie się sprawdzają w nocnej fotografii, ponieważ przemysłowe budynki i urządzenia mają zwykle interesujące formy. Jest też do dyspozycji ciekawe światło o różnych temperaturach, a ponadto takie miejsca nocą bywają intrygująco bezludne.

Nic dziwnego, że osoby zajmujące się nocną fotografią nieodmiennie wracają do tego tematu, fotografując bądź to działające, bądź też historyczne obiekty przemysłowe. Te, które należą do tej drugiej kategorii, można podzielić na dwie grupy: zabytkowe fabryki zachowane w parkach tematycznych oraz budowle porzucone i ulegające stopniowo ruinie.

Przy fotografowaniu zarówno nowych, jak i starych fabryk trzeba szczególnie dbać o własne bezpieczeństwo. Tereny przemysłowe kryją w sobie czynniki ryzyka, które trudno przewidzieć. Zbierz informacje! A jeśli fabryka działa, to w żadnym przypadku nie powinieneś fotografować na jej terenie bez zezwolenia.

Na szczęście jest wiele historycznych struktur, które można fotografować z miejsc ogólnie dostępnych. A nawet działające zakłady często można fotografować z sąsiednich ulic.

Jeśli wybierasz się na wyprawę do opuszczonej fabryki, zachowaj ostrożność. Nie idź sam i zabierz ze sobą mnóstwo światła. Jeżeli nie przyda się do wybierania bezpiecznej drogi, to zawsze możesz użyć swoich przenośnych reflektorów do podświetlania w intrygujący sposób pierwszoplanowych obiektów. (Więcej informacji na temat malowania światłem znajdziesz na stronach 62 – 67).

[kn_advert]

Kilka słów o balansie bieli

Większość scenerii przemysłowych jest oświetlonych przez różnorakie źródła światła. W jednym ujęciu może wystąpić światło księżyca, gwiazd, ulicznych lamp rtęciowych, lamp tungstenowych, świetlówek, reflektorów samochodowych… i tak dalej. Nie ma sposobu na to, by na miejscu, w czasie trwania sesji fotograficznej, odpowiednio ustawić balans bieli dla tak wielu różnych, mieszających się ze sobą świateł.

W tej sytuacji najlepiej jest pozostawić włączony automatyczny dobór balansu bieli w aparacie. Nie oczekuj jednak, że Twój aparat zadowalająco poradzi sobie z tą świetlną zupą. Dobrane ustawienia będą jakąś wypadkową ustawień stosownych dla różnych źródeł światła i tak naprawdę nie będą odpowiednie dla żadnego z nich. Nie wierz więc zanadto kolorom obrazu wyświetlanego na ekranie LCD; jest on oparty właśnie na ustawieniu balansu bieli. A gdy na Twoim zdjęciu zechcesz podkreślić wpływ jednego ze źródeł światła, to ustawienie balansu bieli będziesz musiał dopasować w trakcie późniejszej obróbki w cyfrowej ciemni.

W czasie drugiej wojny światowej na Mare Island w Kalifornii znajdowała się największa stocznia marynarki wojennej na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Dziś wiele z tych opuszczonych budynków stało się częścią historycznego parku tematycznego, dzięki czemu można tu bezpiecznie urządzić nocną sesję fotograficzną. Gdy zacząłem ustawiać to ujęcie, byłem zdumiony siłą występujących w nim kontrastów. Podobały mi się kierunki linii w tej kompozycji, a ponadto zafascynowało mnie zestawienie różnych temperatur kolorów: różu na chmurach, zielonkawych odbić w oknach hali fabrycznej, czerwonego blasku odbitego w nawierzchni jezdni i jasnych świateł samochodów.

22 mm, 30 s, f/5.6, ISO 100, statyw

Port Oakland to jeden z najruchliwszych portów na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Szczególne wrażenie zrobiło na mnie to mocne, ciepłe, pomarańczowe światło kładące się na przemysłowych konstrukcjach portowego nabrzeża. Na szczęście łatwo mogłem podejść, by je sfotografować, ponieważ park Oakland Waterfront jest bardzo dogodnie usytuowany w sąsiedztwie tych wielkich dźwigów.

26 mm, 13 s, f/5.6, ISO 100, statyw

 

Patrząc w górę tego gigantycznego dźwigu w porcie Oakland, zdałem sobie sprawę, że dominujące oświetlenie pochodzi tu z lamp rtęciowych. Skomponowałem ujęcie tak, by pokazać, jak wysoko sięgają schody. Fotografia na wyświetlaczu LCD była szara i nieciekawa, ale wiedziałem, że ustawiając odpowiednio balans bieli przy późniejszej obróbce komputerowej, będę mógł przywrócić pomarańczowy blask lamp rtęciowych.

75 mm, 25 s, f/32, ISO 100, statyw 

Światło i ruch w nocy

Jedną z zalet nocnej fotografii jest to, że ciemne tło i niska ogólna jasność sceny otwierają drzwi do wielu twórczych rozwiązań w zakresie przedstawiania światła i ruchu.

W nocnej fotografii połączenie światła i ruchu może dać naprawdę świetne efekty. Potrzebne jest do tego jakieś źródło światła, które przemieszcza się względem obiektywu. Może to być zarówno obiekt emitujący światło, jak i odbijający je.

Takich obiektów w nocy nie ma zbyt wiele— mniej, niż zapewne przypuszczasz — ale trochę ich jednak jest: przejeżdżające samochody, księżyc i gwiazdy. Każdy oświetlony i ruchomy przedmiot może stać się świetnym tematem zdjęcia.

[kn_advert]

Dodaj do tego możliwość poruszania aparatem przy fotografowaniu świateł stacjonarnych, a otworzy się przed Tobą świat nowych możliwości.

Gdy chcesz uchwycić ruch na zdjęciu, kluczowym zagadnieniem w zakresie ustawiania ekspozycji staje się dobór czasu migawki. Przy ekspozycjach półsekundowych lub krótszych wszystko wygląda mniej więcej tak, jak zwykle. Po przekroczeniu 10-sekundowego czasu naświetlania poruszające się obiekty nabierają widmowego, nieziemskiego wyglądu.

W dzień Market Street to jedna z najruchliwszych ulic w San Francisco. W nocy to zupełnie inne, spokojne miejsce. Mogłem więc ulokować się na wysepce pośrodku jezdni, by zrobić to zdjęcie. Po prawej stronie kadru widzisz tramwaj zajeżdżający na przystanek. Ośmiosekundowa ekspozycja wydłużyła jego światła i zarazem uczyniła je półprzejrzystymi.

36 mm, 8 s, f/16, ISO 100, statyw

Trzeba wziąć pod uwagę jeszcze kilka innych czynników, których omówieniem zaraz się zajmę. Tymczasem chciałbym Ci jeszcze raz przypomnieć, że wybór czasu migawki w normalnych warunkach musi być powiązany z wyborem przesłony: jedno ustawienie jest kontrolowane przez drugie. Kiedy otwarcie przesłony jest duże (na przykład f/2), to głębia ostrości może być niewystarczająca, a gdy jest małe (na przykład f/22), to na nocnym zdjęciu mogą pojawić się flary (przykład flary możesz zobaczyć na zdjęciu ze strony 35). Musisz szukać zadowalającego kompromisu, manipulując przesłoną, aby zrównoważyć ustawienie czasu migawki, jakie uznałeś za efektywne przy wykonywaniu danego nocnego ujęcia.

Dobierając czas migawki odpowiedni dla uchwycenia zjawiska ruchu w nocnym zdjęciu, bierz pod uwagę następujące czynniki: prędkość poruszającego się obiektu, jego jasność, kierunek, w jakim się porusza (gdy obiekt przemieszcza się w poprzek kadru, ruch jest najbardziej widoczny), i na koniec to, czy sam aparat również jest w ruchu. Na ogół trzeba dobrać czas naświetlania tak, by rozciągnięty w ruchu obiekt "rozprzestrzenił się" przynajmniej na jedną trzecią powierzchni kadru, inaczej nie będzie wyglądał na istotny czynnik w kompozycji zdjęcia.

W trakcie sesji w terenie ustalenie czasu migawki, który spełni to wymaganie, nie jest sprawą prostą. Złotowłosa z bajki o trzech niedźwiadkach ujęła problem najlepiej: ani za długi, ani za krótki, tylko w sam raz. Doświadczenia nic nie zastąpi, kiedy więc będziesz już na miejscu, nie żałuj czasu na zrobienie zdjęć przy różnych ustawieniach czasu migawki; przekonasz się, co sprawdza się najlepiej w danej sytuacji. Jasne — ruchomy obiekt z definicji się przemieszcza, więc może się zdarzyć, że nie będziesz już mieć drugiej szansy na jego uchwycenie.Oto kilka podpowiedzi dotyczących typowych ustawień czasów migawki przy fotografowaniu najczęściej spotykanych w nocy ruchomych świateł.

Obiekt w ruchu	Czas migawki	Uzyskany efekt/Komentarz
Obiektyw	Dłużej niż 1 sekunda	Spróbuj kontrolować ruch obiektywu, tak by nadać mu pewną regularność, na przykład wodząc obiektywem w poziomie albo zniżając lub podnosząc aparat na statywie. Zdjęcia wykonywane z poruszającego się aparatu najczęściej są naświetlane od 1 do 30 sekund.
Samochody (przy prędkości mniejszej niż 50 km/h)	1 do 30 sekund	Powoli jadące samochody zwykle przemierzają kadr w czasie od 10 do 30 sekund.
Samochody (więcej niż 50 km/h), samoloty	4 sekundy do 3 minut	Przy 4 sekundach można jeszcze zobaczyć, że to samochód; gdy czas naświetlania liczony jest w minutach, reflektory samochodów zmieniają się w świetliste linie.
Księżyc	Dłużej niż 1 minuta	Po przekroczeniu minuty ruch Księżyca staje się widoczny. Gdy Księżyc wschodzi lub zachodzi, uzyskasz atrakcyjną ilustrację tego zjawiska przy czasie naświetlania przekraczającym 10 minut.
Gwiazdy	Dłużej niż 4 minuty	Ruch gwiazd zaczyna być zauważalny po przekroczeniu 1 minuty czasu naświetlania. Ślady gwiazd zaczynają wyglądać atrakcyjnie po osiągnięciu mniej więcej 4 minut. Aby jednak pokazać naprawdę długie ślady, potrzebujesz czasu naświetlania od 15 minut do kilku godzin.

 

Strona 95. Patrzyłem na księżyc wschodzący nad zatoką San Francisco i zastanawiałem się, jak zrównoważyć ten jasny element tła czymś interesującym na pierwszym planie. Przyszło mi do głowy, że jeśli wydłużę czas naświetlania, to rolę tę mogłyby spełnić abstrakcyjnie rozciągnięte światła samochodów kontrastujące z ciemnymi wzgórzami (w kadrze znalazły się stoki nieoświetlone przez księżyc). 25-sekundowa ekspozycja wystarczyła, by osiągnąć zamierzony efekt.

50 mm, 25 s, f/25, ISO 100, statyw

 

Stworzyłem na pierwszym planie abstrakcyjną świetlną kompozycję, powiększając obraz świateł miasta teleobiektywem, a następnie przemieszczając aparat na statywie w górę i w dół oraz na boki. Przemieszczałem go wolno, lecz nieustannie przez cały czas trwania tej 1.6-sekundowej ekspozycji. Przy zdjęciach tego rodzaju nigdy nie wiesz, co uzyskasz, dopóki nie spróbujesz. Konieczne jest więc eksperymentowanie i wykonywanie licznych prób.

Zdjęcie złożone z dwóch: fotografii świateł miasta oraz Księżyca. Światła: 200 mm, 1.6 s, f/2.8, ISO 200, ruchomy statyw. Księżyc: 400 mm, zdjęcie kadrowane, 1/2500 s, f/2.8, ISO 200, statyw

 

Fotografowałem w nocy most Golden Gate z plaży Baker Beach w San Francisco, gdy nagle nadeszła wysoka fala, grożąc zatopieniem nie tylko mnie, ale i mojemu statywowi oraz aparatowi fotograficznemu. Musiałem szybko — przy wciąż otwartej migawce — przestawić aparat na wyższy grunt. Ta ekspozycja składa się więc z trzech etapów, z których każdy zajął jakieś 10 sekund czasu otwarcia migawki. Pierwszy z nich to statyczny obraz mostu, naświetlony przed nadejściem fali. Etap drugi to czas, kiedy aparat i statyw były w ruchu. A trzeci — to drugi statyczny obraz mostu Golden Gate, naświetlony z innego, wyższego punktu widzenia. Dwa statyczne obrazy nakładają się na siebie i wzajemnie przenikają, tworząc osnowę dla tej kompozycji, która inaczej mogłaby być nazbyt abstrakcyjna.

60 mm, 30 s, f/4.8, ISO 100, statyw w ruchu oraz dwa statyczne położenia

Podczas nocnej sesji fotograficznej w Las Vegas zainteresował mnie ruch "gondoli" na sztucznej lagunie w Kasynie Weneckim.  Eksperymentowałem z wieloma różnymi ustawieniami czasu migawki, aby sprawdzić, na ile ciekawie będzie wtedy wyglądał ruch łodzi. Przy 2.5-sekundowej ekspozycji niby-gondole wyglądają jeszcze na tak masywne, jak masywna powinna być łódź (u góry). Po wydłużeniu ekspozycji do 10 sekund gondole zamieniły się w elegancką abstrakcję (zdjęcie po prawej, na pierwszym planie).

Fotografowanie oceanu

Ocean, a szczególnie jego wybrzeże, to wspaniały temat dla zdjęć wykonywanych po zachodzie słońca. W czasie odpływu pas plaży odsłonięty przez wodę staje się płótnem obrazu, na którym malują się odbicia i różnobarwne refleksy.

Niekiedy zaś pojawiają się fale, a ich ruch także można świetnie uchwycić w nocnym zdjęciu z długą ekspozycją. Noc oswaja gwałtowne fale przypływu, czyniąc je delikatnymi i niemal przejrzystymi. Jednocześnie ocean odbija rozproszone światło i dzięki temu nadaje interesujące kolory swemu otoczeniu.

Zaskakująco liczne światła kutrów rybackich i innych łodzi pojawiających się w nocy na oceanie to dodatkowy bonus dla wszystkich, którzy zdecydowali się wycelować obiektyw w stronę morskich topieli.

Zanim wybierzesz się na plażę na wieczorną lub nocną sesję fotograficzną, sprawdź rozkład czasowy przypływów i odpływów w wybranej lokalizacji. Rozeznanie w kwestii przypływów pomaga zaplanować sesję. A także znacznie zwiększa Twoje bezpieczeństwo. Pamiętaj też, żeby nigdy nie odwracać się plecami do oceanu: dla Twojego dobra oraz dla dobra Twojego aparatu. Bardzo łatwo jest tak dać się pochłonąć fotografowaniu, że zapomina się o tej oczywistej zasadzie. Kilka razy o mało nie zostałem zmyty razem z moim sprzętem przez wyjątkowo wysoką falę.

[kn_advert]

Krótko po zachodzie słońca rozejrzyj się za możliwościami pochwycenia kolorów zachodu, które jeszcze całkiem nie wygasły. Najczęściej można znaleźć ich odbicia w mokrym piasku odsłoniętym przez odpływ albo na powierzchniach skalnych klifów zwróconych ku plaży. W takich warunkach oświetleniowych ekspozycje są stosunkowo krótkie jak na standardy nocnej fotografii (30 sekund lub mniej). Niewykluczone, że zdecydujesz się mocno przymknąć otwór przesłony, aby wydłużyć ekspozycję. Długi czas naświetlania pozwala uchwycić ruch fal w interesujący sposób.

A kiedy już zapadnie głęboka noc, plaża stanie się miejscem o tajemniczej atmosferze. Długie nocne ekspozycje z obiektywem skierowanym na linię brzegową oceanu dodają do nadmorskiego pejzażu jeszcze ruch chmur i ruch gwiazd.

Im gorsza pogoda, tym trudniej jest przewidzieć wynik nocnej sesji fotograficznej na brzegu oceanu; trzeba po prostu spróbować. Co tam jest: na czarnym jak smoła oceanie, czy też pod czarnym niebem bezksiężycowej nocy? Więcej, niż myślisz; możesz być zdumiony, jak wiele Twój aparat zdołał tam "zobaczyć".

Trzydziestosekundowa ekspozycja wydobyła kolory zachodzącego słońca na klifach, mimo że od zachodu minęło już sporo czasu, a ponadto zamieniła burzliwy przypływ w mglisty opar. Zdjęcie zostało wykonane na Sculptured Beach — "Rzeźbionej Plaży" (całkiem odpowiednia nazwa dla tego fragmentu poszarpanego wybrzeża kalifornijskiego).

18 mm, 30 s, f/4.5, ISO 100, statyw

 

Do sfotografowania tej plaży w czasie odpływu, krótko po zachodzie słońca, użyłem małego otwarcia przesłony. Chciałem jak najbardziej wydłużyć czas naświetlania, tak aby zmiękczyć wygląd fal na wygładzonym piasku.

24 mm, 7/10 s, f/22, ISO 100, statyw
 

W tym ujęciu trzyminutowa ekspozycja wystarczyła, aby uchwycić ruch chmur i fal oraz uczynić je nieco przejrzystymi; zarazem światła gwiazd oraz łodzi na morzu to niewiele więcej niż świetlne punkty.

12 mm, 3 min., f/5.6, ISO 100, statyw

 

W ciemną, mglistą noc na plaży panowała kompletna ciemność. Zastanawiałem się, co uzyskam, jeśli wyceluję obiektyw prosto w morze. To była całkowita zagadka; zupełnie nic nie widziałem. Jednak matryca aparatu, gdy padło na nią dość światła, zarejestrowała nastrojowy i subtelny obraz, nadając nowe znaczenie frazie "strzał w ciemności".18 mm, 4 min., f/3.5, ISO 100, statyw

Zrobiłem to zdjęcie, siedząc w skalnym gnieździe wysoko nad poszarpanym wybrzeżem Marin Headlands w Kalifornii i kierując obiektyw niemal dokładnie na północ. Przy dwudziestominutowym czasie naświetlania fala przypływu została "spłaszczona", tak że morze na tym zdjęciu wygląda na prawie spokojne.

12 mm, ok. 12 min., f/5.6, ISO 100, statyw 

Mgła w nocy

W nocy mgła wszystko zmienia. Możesz zapomnieć o gwiaździstym niebie i otchłaniach kosmosu. Świat się zamyka. Kontury się rozmywają i nabierają charakteru malarskiego. Kolory są bardziej nasycone. Mgła działa jak gigantyczny dyfuzor.

Oprócz tych wszystkich efektów — które mogą wystąpić w całym kadrze lub wpłynąć tylko na część obrazu — mgła sprawia również, że wszystko jest jaśniejsze. To zaskakujące, ale odkryłem, że w czasie mgły do fotografowania nocnych scen stosuję krótsze czasy naświetlania.

Chociaż jednak mgła potrafi zadziwiająco zwiększyć ilość światła rozproszonego w atmosferze, to ten efekt zależy też od aktualnie dostępnych źródeł światła. A nawet gdy poziom jasności takiej mglistej sceny jest całkiem wysoki, to i tak często staram się jak najbardziej wydłużyć czas ekspozycji. Pozwala to dodatkowo podkreślić efekt zamglenia, ponieważ w trakcie naświetlania zdjęcia mgła jest w ruchu.

[kn_advert]

Mgła występująca tylko w części kadru potrafi nadać zdjęciu magiczny klimat, ale nie zniechęcaj się nawet wtedy, gdy świat dosłownie tonie we mgle! Co prawda, musisz wtedy zrezygnować z przedstawiania kosmicznych wspaniałości nieboskłonu, ale sama mgła też jest niezwykle nastrojowym dodatkiem. Wyzwanie polega wtedy na tym, by stworzyć nieszablonową kompozycję, korzystając z mgły. Mgła ma niesamowite właściwości: zwiększa nasycenie barw, twarde kontury zmienia w miękkie, a całej scenerii nadaje tajemniczy charakter.

Stojąc wysoko na poszarpanym skalistym wybrzeżu Marin Headlands w Kalifornii, oglądałem lekką mgłę napływającą znad morza. Specjalnie zmniejszyłem otwór przesłony, by wydłużyć czas migawki i dzięki temu podkreślić ruch mgły pełzającej nad wodą. Długa ekspozycja oprócz mgły wydobyła też kolory na klifach wzdłuż wybrzeża, których sam nie byłem w stanie zobaczyć.

26 mm, 30 s, f/20, ISO 100, statyw

Cliff House to znana restauracja, popularna wśród turystów i mieszkańców. Wybudowano ją na wybrzeżu zatoki San Francisco naprzeciw skał Seal Rocks. W mgle gęstej jak zupa jarzynowa, z wilgocią spływającą z mojego aparatu i statywu, miałem tę scenę tylko dla siebie. Mgła rozproszyła światła budynku tak, że wyglądał jak obiekt z wesołego miasteczka.

18 mm, 5 ekspozycji nałożonych w Photoshopie, od 10 do 55 s, przeciętnie ok. 25 s., f/5.6, ISO 200, statyw
 

W tym zdjęciu wykorzystałem malowanie światłem, aby wydobyć cienie słupków kładące się na stopniach w mglistej atmosferze. Mgła w tle mocno podkreśliła światła o pomarańczowym zabarwieniu, jako że ten blask pochodzi z rtęciowych lamp ulicznych. Nadała też całej scenie trochę złowieszczy wygląd.

22 mm, 30 s, f/9, ISO 200, statyw

W absolutnej ciemności panującej w eukaliptusowym zagajniku celowo wybrałem mały otwór przesłony, by wydłużyć czas naświetlania. Chciałem, by ten obraz miał charakter sceny ze snu. Drzewa znajdujące się dalej są bardziej rozmyte niż te bliższe, bo wiatr mocniej nimi kołysał. Zauważ, że ustawienia ekspozycji są tak dobrane, by uzyskać efekt "dnia w nocy" (więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronie 150). Patrząc na to zdjęcie, nigdy byś nie zgadł, że było tam ciemno jak w piwnicy.

12 mm, 80 s, f/22, ISO 100, statyw

16 mm, 80 s, f/22, ISO 100, statyw

Chmury

Osoby zajmujące się fotografią, zarówno dzienną, jak i nocną, często bywają uprzedzone do chmur oraz deszczowej pogody (podobnie jak bywają uprzedzone do mgły) i starają się ich unikać. Tymczasem właśnie przy złej pogodzie powstaje wiele świetnych zdjęć. To prawda, że musisz chronić swój sprzęt i siebie samego przed żywiołami. Jeśli jednak nie stawisz czoła nawałnicy, to nigdy nie uchwycisz momentu cichnięcia burzy ani dramatycznego boju chmur z wiatrem.

Pewnie sądzisz, że chmury utrudniają fotografowanie nocnego nieba, i oczywiście jest w tym sporo prawdy. Jednak długie ekspozycje pozwalają czasem uchwycić gwiazdy wyglądające przez zasłonę przemieszczających się chmur. Ponadto przy długich ekspozycjach kolory, jakie pozostawiło zachodzące słońce, zmieniają chmury w baśniowe, czasem surrealistyczne obiekty, które często wyglądają tak, jakby zostały namalowane akwarelą, a nie sfotografowane.

Trzeba zauważyć, że gdy pokrywa chmur jest ciężka i jednolita, to niewiele można zrobić. Chmury ciekawe dla nocnej fotografii to chmury w ruchu. Aby przedstawić je interesująco, staraj się obiektyw ustawiać pod kątem do kierunku przemieszczania się chmur. Najlepiej, by przemieszczały się niemal prostopadle do osi obiektywu. Pod tym względem ruch chmur przypomina ruch reflektora przy malowaniu światłem. Kiedy chmury na zdjęciu przemieszczają się wprost w stronę obiektywu lub przeciwnie, oddalają się od niego, to ich ruch jest mniej wyrazisty niż wtedy, gdy przemieszczają się w poprzek kadru.

[kn_advert]

Tuż po zachodzie słońca przy czasie migawki ustawionym na ułamek sekundy ruch chmur powoduje tylko niewielkie rozmycie. Może to wyglądać bardzo atrakcyjnie. Gdy czas naświetlania mieści się w zakresie od 1 do 10 sekund, chmury nabierają własnego życia; przy 30 sekundach ich masywna obecność wciąż jest wyczuwalna, a gdy czas naświetlania mierzony jest w minutach, zmieniają się w efemeryczne smugi.

Po pewnym czasie nabierzesz wyczucia, w jaki sposób zmiana czasu migawki oddziałuje na wygląd chmur na niebie w Twoich nocnych fotografiach. Ważne jest, by świadomie korzystać z tej wiedzy i nie zapominać o tym, że chmury są istotnym składnikiem niemal każdego krajobrazu.

Patrząc na nadwodną panoramę San Francisco, zauważyłem potężną ławę chmur, zdolną objąć całe miasto. Zaczekałem, aż chmury przesłonią część nieba, a potem wycelowałem obiektyw w ich stronę. Dzięki chmurom banalna fotografia stacji promu nabrała znacznie ciekawszego charakteru.

28 mm, 5 s, f/6.3, ISO 100, statyw

 

Strony 116 – 117. Zakończyłem marsz przez głęboki, przybrzeżny wąwóz akurat w chwili, gdy gasły ostatnie światła zachodu. Zaintrygowały mnie te chmury, układające się w pasy. Ustawiłem kamerę na statywie, zwracając ją w kierunku prostopadłym do chmur. Czas naświetlania wybrałem tak krótki, jak tylko się dało, bo nie chciałem utracić ich niezwykłych kształtów.

28 mm, 3/5 s, f/4, ISO 200, statyw

Fotografowanie księżyca

Cóż by to był za świat bez księżyca? Księżyc dodaje życiu poezji, magii i romantyczności. A ponadto stanowi ważny motyw w nocnej fotografii, która z natury rzeczy jest daleka od wszelkiej prozaiczności.

Mimo atrakcyjnej symboliki srebrny glob stanowi niemały zgryz dla fotografów. Księżyc jest znacznie jaśniejszy od otaczającego go nocnego nieba. Aby zrobić dobre nocne zdjęcie z księżycem, trzeba zmierzyć się z tym problemem.

Księżyc bywa zadziwiająco jasny nie tylko w porównaniu z tłem, lecz również w skali bezwzględnej. Naprawdę trudno jest zrobić takie zdjęcie, by księżyc był na nim niedoświetlony. Choć dobrze o tym wiem, co i rusz zdarza mi się sfotografować księżyc zbyt jasny, by dało się rozróżnić detale na jego powierzchni.

Z powierzchni księżyca dociera do nas mniej lub więcej światła — zależnie od warunków atmosferycznych, fazy księżyca i jego położenia na niebie. Nie ma więc uniwersalnej recepty na fotografowanie księżyca, odpowiedniej na wszelkie okazje. Aby prawidłowo ustawić ekspozycję, najlepiej użyć punktowego pomiaru światła, uważnie ustawiając punkt odczytu, tak by znalazł się na jasnym fragmencie powierzchni.

[kn_advert]

Jest kilka sposobów, by poradzić sobie ze względną jasnością księżyca na tle nocnego nieba.

•     Ustawić ekspozycję na tło, pozwalając, by księżyc na zdjęciu stał się plamą białego światła.
•     Pozwolić, by niektóre obszary obrazu były bardzo ciemne, ale za to ustawić ekspozycję odpowiednią dla księżyca.
•     Fotografować o zmierzchu, zanim niebo ściemnieje.
•     Wykorzystać światła miasta lub inne jasne źródła światła na pierwszym planie do zrównoważenia jasności księżyca.
•     Wykonać dwie ekspozycje i w cyfrowej ciemni połączyć "ciemne" zdjęcie z właściwie naświetlonym księżycem z "jasnym" zdjęciem, na którym właściwie naświetlony jest krajobraz (przykład takiej fotografii znajdziesz na stronie 130).
  
  

Wiedziałem, że księżyc wzejdzie mniej więcej o dziewiątej wieczorem, ulokowałem się więc tak, by uchwycić to zjawisko spod mostu Golden Gate. Pozostałości światła zachodu słońca oraz światła mostu i San Francisco bardzo się przydały; dzięki nim kontrast między księżycem a resztą sceny nie był zbyt wielki. Właśnie wtedy, gdy księżyc wzniósł się nad horyzont, na tle panoramy miasta przepłynął statek wycieczkowy. Ustawiłem czas naświetlania na 10 sekund. To dość długo, aby światła statku zdążyły się rozciągnąć, nabierając nieco abstrakcyjnego charakteru, a zarazem dość krótko, by ciemny masyw statku pozostał dostrzegalny.

140 mm, 10 s, f/5.6, ISO 100, statyw

 

To zdjęcie przedstawia początek przejścia od pełni do trzeciej kwadry. Lekkie zachmurzenie oraz częściowe przyćmienie Księżyca przez nasuwający się cień Ziemi sprawiły, że księżyc nie był tak jasny jak zwykle. Mimo to starannie dobrałem parametry ekspozycji, tak aby zdjęcie było niedoświetlone (względem tego, co wykazywał pomiar światła). Nie chciałem, by księżyc wyszedł bezbarwny.

400 mm, 1/15 s, f/8, ISO 100, statyw

 

Wykonałem punktowy pomiar światła z ustawieniem na księżyc, a potem jeszcze nie doświetliłem zdjęcia, aby wydobyć detale powierzchni: kratery i doliny.

400 mm, 1/2500 s, f/2.8, ISO 100, statyw

 

Noc w domu

Kiedy zacząłem zajmować się nocną fotografią, byłem przekonany, że muszę wyruszać na dalekie wyprawy specjalnie po to, by znaleźć temat do takich zdjęć. Prawda jednak jest taka, że noc otacza nas wszędzie. Pół świata znajduje się pod jej ciemną powłoką; jeśli to nie jest Twoje pół, to wkrótce ta sytuacja się zmieni.

Gdy przyszło mi do głowy, by rozejrzeć się za tematami do nocnych zdjęć w moim własnym domu, zdałem sobie sprawę, że kluczową różnicą między dziennymi a nocnymi zdjęciami jest oświetlenie. Nic w tym dziwnego, w końcu fotografia od zawsze jest "światłem pisana". Oświetlenie nocne różni się od dziennego, gdyż odmienne są źródła światła, inaczej wyglądają cienie, inne jest zabarwienie światła i jego temperatura. Ponadto mroczny charakter nocnych scen sprawia, że światło jest bardziej wyraziste i kontrastowe.

[kn_advert]

Kiedy więc zajmuję się nocną fotografią u siebie w domu, szukam zwykłych przedmiotów, których wygląd został odmieniony przez światło i cień, a także przez niezwykłe barwy nocy.

W dzień na ścianie przy moich frontowych drzwiach nie ma żadnych cieni. Za to nocą latarnie uliczne rzucają na nią intrygujące zarysy krzewów otaczających dom. Zdecydowałem się zrobić zdjęcie tym cieniom, niewidzialnym o innej porze.

22 mm, 30 s, f/11, ISO 100, statyw

 

To zdjęcie kropli wody, w której pojawiły się odbicia lampek choinkowych — interesujący przykład nocnego zdjęcia, które nie ma zupełnie nic wspólnego z nocnym niebem.

Makro 200 mm, 36-milimetrowa tuba przedłużająca, 30 s, f/25, ISO 100, statyw

Zwykłe przedmioty

Gdy już opanujesz techniczną stronę nocnej fotografii, możesz być zdumiony, jakie zaczniesz znajdować tematy do zdjęć. Gdy długie ekspozycje przestaną być dla Ciebie problemem, będziesz w stanie swobodnie komponować zdjęcia krajobrazowe i makro w złych warunkach oświetleniowych — a to może prowadzić do zadziwiających rezultatów.

Powszechnie wiadomo, że nasze oczy są w stanie zarejestrować znacznie szerszy wachlarz tonów jasnych i ciemnych, niż może być uchwycone w pojedynczym obrazie cyfrowym. Często nazywa się to problemem dynamiki tonalnej. Obrazy, w których dzięki użyciu specjalnych technik udało się pokonać to ograniczenie, nazywa się "obrazami o wysokiej dynamice", czyli obrazami HDR (ang. High Dynamic Range) — patrz: strona 130.

Wspominam o tym, bo chciałbym Cię przekonać, że ten wspaniały instrument o wysokiej dynamice tonalnej, czyli własne oczy, możesz wykorzystać do znajdowania tematów dla nocnej fotografii w przedmiotach codziennego użytku.

Jeśli kiedyś zejdziesz w środku nocy do kuchni, by zrobić sobie kanapkę, i przy tej okazji w słabo oświetlonym zakątku Twojego domu zauważysz interesującą grę światła i cienia, to być może właśnie znalazłeś obiekt odpowiedni do nocnego zdjęcia. A gdy spacerując nocą po ulicy, złowisz wzrokiem interesujący odbłysk światła lub cień w sklepowej wystawie, także możesz uczynić to głównym motywem zdjęcia — nieważne, jak bardzo jest ciemno.

[kn_advert]

Gdy próbujesz uchwycić obiekt przy bardzo słabym świetle i potrzebujesz do tego sporej głębi ostrości, rozważ podniesienie wartości ISO. Ponieważ nowoczesne aparaty o wiele lepiej obsługują wysokie ustawienia czułości, może Ci się udać uzyskać w ten sposób zadowalająco naświetlone zdjęcie bez nadmiernego szumu — a przy tym ograniczyć czas naświetlania z godzin do minut… a może nawet zejść poniżej 30 sekund.

Odkąd nauczyłem się fotografować nocą, nie tylko mam dwa razy więcej czasu na pracę, ale też przestałem się obawiać złych warunków oświetleniowych. Teraz nigdy nie rezygnuję ze zrobienia zdjęcia tylko dlatego, że światło wydaje się słabe!

W świetle dziennym ten hydrant wyglądał płasko i nieciekawie. W nocy blask ulicznych lamp zmienił rdzę i spękania w malarskie płótno pełne barw. Przy naświetlaniu tego zdjęcia użyłem stosunkowo małego otworu przesłony, aby zwiększyć głębię ostrości. Z tego powodu musiałem wydłużyć czas naświetlania do trzech minut.

Makro 200 mm, 3 min., f/25, ISO 200, statyw

Restaurację właśnie przygotowywano do zamknięcia. Zajrzałem przez okno i zobaczyłem rzędy szklanek czekających na następny dzień. Aby zrobić tę czterosekundową ekspozycję, ustawiłem statyw na chwiejnym stoliku przysuniętym pod okno i trzymałem kciuki, by ta niepewna konstrukcja pozostała w równowadze.

20 mm, 4 s, f/22, ISO 100, statyw
 

Zwiększanie dynamiki tonalnej

Podczas fotografowania, zarówno w dzień, jak i w nocy, bywamy niekiedy postawieni przed zadaniem wykonania ekspozycji, której nie da się wykonać, biorąc pod uwagę dostępny zakres tonalny. Innymi słowy, różnica między jasnymi a ciemnymi tonami w danej scenie jest tak duża, że przy naświetlaniu zdjęcia muszą ucierpieć albo cienie, albo światła obrazu (a czasem oba).

W nocy typowy przykład takiej sytuacji to jasny księżyc nad względnie ciemnym krajobrazem lub wypełnione gwiazdami niebo kontrastujące z zacienionymi obiektami na pierwszym planie.

Jeśli napotkawszy taką sytuację, wykonasz kompromisową, uśrednioną ekspozycję, to najjaśniejsze miejsca obrazu będą prześwietlone, a najciemniejsze — niedoświetlone. I choćbyś stawał na głowie, to nigdy na jednym zdjęciu nie uzyskasz szczegółów jednocześnie i w światłach, i w cieniach — chyba że zwiększysz dynamikę tonalną.

Jeżeli ustawiłeś swój aparat tak, by pliki były zapisywane w formacie RAW — a jest to rozwiązanie, które polecam wszystkim adeptom nocnej fotografii — to możesz dokonać obróbki pliku w trybie Multi-RAW, uzyskując z jednego pliku RAW dwa lub więcej wyjściowych obrazów, a potem połączyć tak uzyskane wersje sceny w jedną całość, poszerzając tym samym zakres dostępnych wartości tonalnych. Oznacza to konieczność użycia odpowiedniego oprogramowania, takiego jak Adobe Camera RAW (ACR) albo Photoshop. Pracując w takim programie, możesz stopić w jedną całość kilka obrazów o różnych ekspozycjach uzyskanych z jednego bazowego pliku RAW przetwarzanego z różnymi ustawieniami.

[kn_advert]

Inny sposób zwiększenia dynamiki tonalnej to wykonanie od razu dwu lub więcej zdjęć z tego samego miejsca, lecz z różnymi ustawieniami ekspozycji. Uważaj, by przy braketowaniu ekspozycji zachowywać zawsze to samo ustawienie przesłony, a zmieniać tylko czas migawki. Inaczej głębia ostrości w kolejnych zdjęciach mogłaby być inna, a wtedy nie mógłbyś nałożyć na siebie tych obrazów tak, by łączenia między nimi pozostały niedostrzegalne.

Jest sporo programów, które pozwalają zautomatyzować proces nakładania na siebie zdjęć; należą do nich Photomatix oraz Photoshop. W większości przypadków wolę to jednak robić sam, bo wiem lepiej niż jakakolwiek automatycznie działająca procedura, jaki efekt chcę osiągnąć.

Proces ten określa się mianem ręcznego wykonywania obrazów HDR. Załączyłem tu przykład takiego obrazu HDR ręcznie skomponowanego w Photoshopie; w tym przypadku poszerzenie zakresu tonalnego uzyskałem przez nałożenie dwóch zdjęć zrobionych z dwiema różnymi ekspozycjami (na stronie 234 znajdziesz odnośniki do stron zajmujących się obróbką w trybie Multi-RAW, obrazami HDR i ręcznym poszerzaniem dynamiki tonalnej).

Obydwa zdjęcia: gdy czekałem, aż księżyc w pełni wzejdzie nad opuszczonym miastem Bodie w Kalifornii, zrozumiałem, że przy dobieraniu ekspozycji czeka mnie prawdziwy dylemat. Nie jestem w stanie tak naświetlić zdjęcia, aby naświetlenie to było odpowiednie i dla jasnego księżyca, i dla stosunkowo ciemnego krajobrazu. Dlatego zrobiłem dwie wersje: jedną dla księżyca, drugą (znacznie jaśniejszą) — dla pierwszego planu. Upewniłem się, że pomiędzy obu ekspozycjami aparat na statywie pozostał nieporuszony, i w obu przypadkach użyłem takiej samej przesłony (f/5.6).

Jasna wersja (u góry): 34 mm, 2 s, f/5.6, ISO 100, statyw
Ciemna wersja (u dołu): 34 mm, 1/4 s, f/5.6, ISO 100, statyw

 

Ręczne łączenie obrazów w Photoshopie

Zacznij od otworzenia obu zdjęć, jaśniejszej i ciemniejszej wersji sceny, we własnych oknach w Photoshopie. Twoim pierwszym zadaniem będzie nałożyć jaśniejszą wersję na ciemniejszą jako dodatkową warstwę. Następnie dodaj do górnej warstwy maskę z opcją Hide All (Ukryj wszystko). Maski takie wypełnione są kolorem czarnym i całkowicie blokują wyświetlanie warstwy. Na koniec uwidocznij częściowo obraz z górnej warstwy, malując na masce gradient. Gdy już zapoznasz się z całym procesem, przekonasz się, że nie zabiera on więcej niż pół minuty.

Etap 1. Wciśnij klawisz Shift i przytrzymując go, przeciągnij narzędziem Move (Przemieszczenie) zawartość okna z jaśniejszym obrazem nad okno z ciemniejszą wersją zdjęcia. Zwolnij przycisk myszy, zanim jeszcze puścisz klawisz Shift. Dzięki temu obrazy zostaną nałożone na siebie z zachowaniem idealnego wyrównania. Na palecie Layers (Warstwy) widoczne są teraz dwie warstwy: dolna zawiera ciemny obraz, a górna — jasny. W naszym przykładzie warstwy te otrzymały nazwy Lighter ("jaśniejsza") oraz Darker ("ciemniejsza").

 

Etap 2. Mając zaznaczoną górną warstwę na palecie Layers (Warstwy), wybierz z górnego menu polecenie Layer/Layer Mask/Hide All (Warstwa/Maska warstwy/Ukryj wszystko). Spowoduje to dodanie maski do zaznaczonej warstwy. Maska ta na palecie warstw pojawia się na pasku warstwy Lighter jako dodatkowa miniaturka całkowicie wypełniona czarnym kolorem.

 

 

Etap 3. Upewnij się, że maska warstwy jest aktywna, to znaczy, że jej miniaturka na palecie Layers (Warstwy) jest zaznaczona. Wybierz z przybornika narzędzie Gradient i narysuj czarno-biały gradient od środka obrazu, zaczynając mniej więcej od linii horyzontu i przeciągając myszą do dolnej krawędzi okna.

 

Strony 134 – 135. Ukończony obraz "Wschód księżyca nad Bodie" jest prawidłowo naświetlony i w cieniach, i w światłach.

34 mm, dwie nałożone wersje: 1/4 s oraz 2 s, w obu przypadkach f/5.6, czułość ISO 100, statyw

 

Noc w bieli i czerni

Tym, co mnie osobiście przyciągnęło do nocnej fotografii, była możliwość uchwycenia niezwykłych kolorów nocy. Dlatego dość długo trwało, nim zdecydowałem się wypróbować nocną fotografię w czerni i bieli.

Trzeba zauważyć, że nie każda nocna scena nadaje się do fotografowania w czerni i bieli. Kiedy kolor stanowi ważną część kompozycji, nie należy z niego rezygnować. Monochromatyczne obrazy wymagają motywu o mocnym kontraście i interesującej kompozycji, niezależnej od barw.

Kiedy już zdałem sobie z tego sprawę, nauczyłem się kochać biało-czarne obrazy nocy. Uwielbiam to, jak czerń i biel podkreśla głębię nocnych kompozycji, i to, jak brak koloru potrafi sugerować kolor.

Wiele aparatów cyfrowych wyposażonych jest w tryb monochromatyczny, nie należy go jednak używać, chyba że w celu wizualizacji przyszłej czarno-białej kompozycji. A skoro już mówimy o wizualizacji: coraz więcej cyfrowych lustrzanek wyposażonych jest w opcję podglądu (ang. Live View), dzięki której na ekranie LCD możesz zobaczyć przyszłe zdjęcie jeszcze przed jego wykonaniem. Jeśli Twój aparat wyposażony jest w opcję Live View i możesz skonfigurować wyświetlacz tak, by podgląd był monochromatyczny, to masz w ręku fantastyczne narzędzie do wstępnej wizualizacji czarno-białych obrazów. Możesz z jego pomocą ustalić, czy dana scena stanowi dobry materiał dla fotografii czarno-białej.

[kn_advert]

Najlepszy sposób na wykonywanie dobrych nocnych zdjęć w czerni i bieli to robić je w kolorze, jak zwykle. Dopiero gdy przystąpisz do pracy nad obrazem w cyfrowej ciemni, przekonwertujesz obraz w odpowiedni sposób do skali szarości. Jest wiele metod wykonania takiej konwersji; rzecz nie polega po prostu na skasowaniu kolorów. Dane o kolorach, zawarte w pliku, mogą zostać wykorzystane do uzyskania lepszego obrazu monochromatycznego. Gdybyś potrzebował więcej informacji na ten temat, to na stronie 234 znajdziesz użyteczne odnośniki.

Patrząc na dobre nocne zdjęcie w czerni i bieli, powinieneś czuć kolor — niebiesko-czarne przebarwienie nocy — mimo że obraz nie zawiera żadnych barw. Staraj się osiągnąć taki efekt, tworząc własne monochromatyczne kompozycje o nocnym charakterze.

To zdjęcie mostu Golden Gate zrobiłem w kolorze i dopiero gdy przystąpiłem do komputerowej obróbki, zdałem sobie sprawę, że to dobry materiał na nocne zdjęcie w czerni i bieli.
 

Zauważyłem, że ta kompozycja nie jest zależna od kolorów, przekonwertowałem więc obraz do postaci monochromatycznej. To rzadkie zjawisko — obraz w skali szarości zawierający rozmyte smugi świateł samochodów, które na oryginalnym zdjęciu były uchwycone jako barwne linie.

380 mm, 10 s, f/11, ISO 100, statyw

 

W czarno-białych obrazach, które zawierają nocne niebo, szukam wysokiego kontrastu pomiędzy źródłami światła na nieboskłonie a obiektami pierwszoplanowymi. Szukam obiektów pierwszoplanowych o kształtach, które można interesująco wykorzystać w kompozycji, a do których przedstawienia kolor nie jest potrzebny.

44 mm, ok. 3 min., f/4.5, ISO 100, statyw

Strony 140 – 141. Ten rząd drzew w gęstej mgle wypatrzyłem z parkingu. Drzewa były podświetlone od tyłu przez pomarańczowy blask ulicznych latarni, zwizualizowałem jednak obraz bez koloru, bo uznałem, że w tej kompozycji barwy nie mają żadnego znaczenia.

56 mm, 52 s, f/4.8, ISO 100, statyw

 

Więcej przeczytasz w książce pt. "Noc w obiektywie. Kreatywna fotografia" wydanej przez wydawnictwo Helion.