Kwiecień w Katowicach

Jaki kolor ma rozkosz? Gry miłosne w kulturze ludzkiej od niepamiętnych czasów przebiegały w atmosferze pewnej intymności.

fot. Bogusław Michnik

Południowoamerykańscy Indianie Aszanti, żyjący w leśnych ostępach, opuszczali domy mężczyzn i ze swoimi kochankami spędzali miłe chwile w cieniu puszczy. W Mikronezji, podczas gorących nocy, ludzie kochali się na plaży. Tuaregowie budowali dla nowożeńców ogrodzenie z białego płótna, a u nas, na wsi, młodzi sypiali ze sobą w domowych izbach. W różnych kulturach zawsze miały swoje miejsce także orgie, pełne rytualnego upojenia. Takie sceny z naturalistycznymi detalami pojawiały się jednak sporadycznie, np. w średniowiecznych kulturach azteckich i w dziewiętnastowiecznych japońskich grafikach czy w indyjskiej Kamasutrze. Dla fotografii przedstawienie aktu miłosnego stanowiło tabu niemalże przez całą połowę XX wieku. Zachowały się dokumenty homoseksualnej miłości męskiej z wojskowych kwaterunków, obozów, czy miłości lesbijskiej z dziewczęcych pensjonatów. Były one skrywane, ale mimo to turyści mogli je nabyć u kramarzy pod wieżą Eiffla lub przed Luwrem.
Do upublicznienia seksu bez moralnych zahamowań, za przyczyną wąskiej grupy surrealistów u nas, np. w otoczeniu Jindřicha Štýrskiego czy Toyen, w latach 30. przyczynił się film. Początkowo filmy porno wykonywano sporadycznie, w ukryciu, później produkowano je masowo (Casanova lub Bilitis) w latach 60. i s70. XX w. W tym roku będą zebrane ujęcia zbliżeń intymnych, inscenizowanych dla potrzeb kinematografii w okresie ostatnich 75 lat, co zostanie pokazane w kinach. Wcześniej turyści jeździli na Zachód, aby zobaczyć specjalne programy w kinach porno, dzisiaj nawet w naszych hotelach są dostępne w TV specjalne kanały pornograficzne. Specyficzne jest to, jak współczesna kultura łatwo stłumiła wstyd i pod pojęciem rewolucji seksualnej dopuściła do masowego szerzenia obrazów naturalistycznych kontaktów płciowych. W naszej fotografii zaprezentowaliśmy np. pojęcie teatralnej burleski inscenizacyjnej Jana Saudka albo wysoce liryzowaną miłość Miloslava Stibora. Dotyki, gesty, gry, spojrzenia poprzedzają kopulację w przypadku wielu gatunków zwierząt. Ptaki na przykład wabią się swoim uwodzącym śpiewem. Chodzi o podstawowe, zmysłowe działanie, które w stosunkach ludzkich ma charakter emocjonalny.

fot. Bogusław Michnik

Bogusław Michnik, poeta, literat, szef galerii Parter Kłodzkiego Ośrodka Kultury, jako członek grupy Nowe Widzenie (znanej jako SKUPINA 5+1), w swoich cyklach fotograficznych koncentruje się na różnych płaszczyznach ludzkiego życia, wykorzystujących emocje jako środek komunikacji. Z setek prac barwnego studium póz miłosnych odnalazł w formie graficznej obróbki obrazu metodę, jak wskutek nieostrości pieczołowicie skomponowanego wycinka, poprzez transformację kolorystyczną, neutralizując tło, osiągnąć liryzację gry nagich ciał ludzkich. Problem kompozycji czułych objęć i przeżywania ekstazy fotograficy filmowi rozwiązywali, stosując ujęcie przez zasłonę lub pod światło z obszaru cienia. Widok zabarwionej powierzchni skóry, włosków, śluzów przedstawionych z doskonałą ostrością powodował naturalizację obrazu, a ta zdawałoby się niepełność powodowała wrażenie mokrych w wyniku ruchu ciał. Filmowcy i specjaliści od reklamy poświęcają dużo czasu na przygotowanie nagich ciał (makijaż i retusz). Michnik jednak wykorzystał, oprócz rozmycia konturów, kolorystyczną zasłonę, nie naruszając czytelności dzieła i doznania bezpośredniego, naturalnego i nieinscenizowanego kontaktu. Samo ciało, poprzez gest czy pozę, przedstawia tu doznanie, ekstazę. Michnik jednak w większości ujęć pracuje nad dynamicznym wyrazem ludzkiej twarzy. Spokój i recepcja zaangażowania emocjonalnego w twarzy dziewczyny, wsparta gestem ręki, zostały skomponowane przez Michnika oszczędnie, właściwie tylko z wykorzystaniem fragmentu ciała i otoczenia. Zmiękczenie konturów i delikatny brak ostrości działa jak retusz skóry, pozwalając jednocześnie na przenikanie się koloru białego, czerwonego, różowego i barwnych cieni, nie wywołując kiczowatego przesłodzenia i nie tworząc naturalistycznego szorstkiego opisu. Pozycja sugeruje, że nie jest to studyjny akt, ale rzeczywiste, obnażone, intymne przeżycie. Ciało dziewczęce poprzez dotyk dłoni partnera staje się odmienne również kolorystycznie i ruchowo. Tak samo jak możemy rozpoznać portret wykonywany siedząc, stojąc, w pozie, w biegu życia, możemy rozpoznać pod względem wizualnym i emocjonalnym prawdziwość lub fałsz ujęcia (należy porównać z inscenizacjami napiętych ciał u Saudka). Nieostrość, rozmycie, czule zakrywa napięcie, fałdy skórne, czy kondensację kształtów. Szkoda, że nie ma tu chociaż fragmentu części twarzy z otwartymi ustami. Jednak napięcie erotyczne zostało nieco schłodzone przez niebieskie tło i ciało zaczęło sprawiać wrażenie nierzeczywistej masy woskowej. Jeśli korekcja cyfrowa pozwala na tworzenie innych barwnych wariantów, to potrafię sobie wyobrazić inną kolorystykę. Ujęcie jest dobrane w sposób wyrafinowany. Czuły dotyk męskich dłoni rozbudza je, tak samo jak gest oddania wyrażany przez kobiece ramiona. Koncepcja barwnych aktów autorstwa Michnika nie daje się dopasować do znanych „planowanych kompozycyjnie i inscenizowanych” aktów, zaznaczając możliwość twórczego przedstawienia ludzkiej rozkoszy, która podczas zbliżenia kochanków przebiega w „doznaniowym”, mglistym optycznie otoczeniu, pozbawionym frywolnej pstrokacizny i charakteru lokali nocnych.

prof. PhDr. Ludvík Baran, DrSc.

fot. Bogusław Michnik

Bogusław Michnik
Rocznik 1945. Poeta, fotograf, animator kultury. Dezerter konceptualizmu. Autor kilku książek poetyckich oraz współautor wielu antologii. Pomysłodawca i realizator kilkunastu przedsięwzięć artystycznych. Współtwórca Witryny Artystów i Galerii Sztuki "Parter". W latach 2004–2006  członek czeskiej grupy twórczej Skupina 5 + 1.Zasłużony Dla Kultury Polskiej. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików Okręg Śląski w Katowicach.

Harry Hardenberg
1935  –  urodził się w Stralsundzie
1956  –  rozpoczął pracę jako fotograf
1969  –  rozpoczął  studia w Wyższej Szkole Grafiki i Sztuk Plastycznych w Lipsku
1974  –  1990 – członek w Związku Dziennikarzy  w  DDR
1972  – otrzymał Tytuł AFIAP
1974  –  1990 - członek utworzonego Związku Artystów w  DDR
1984  –  rozpoczął pracę jako wolny strzelec 
1990  –  stały członek Federalnego Związku Artystów  Mecklenburg-Varpommern w BBK
1992  –  stały członek Związku Artystów Fotografików Mecklenburg-Varpommern
1997  –  przebywał  w USA , na stypendium Ministerstwa  Kultury
2003  –  udział w międzynarodowym ,Sympozjum Sztuki Obrazu St. Jacobi w Stralsundzie

fot. Harry Hardenberg i Georg Hardenberg

Dotąd reprezentował swoje prace w licznych narodowych i międzynarodowych wystawach.
Autorskie wystawy prezentował w Niemczech, Polsce, Rumunii, na Węgrzech.  W okresie studiów przebywał na Węgrzech, w Rumuni, Polsce, Związku Radzieckim, Syrii, Francji, USA, Włoszech, Wielkiej Brytanii, Chinach.
Literatura: Stralsung-Obraz Miasta od 1957do 1992, Hinstorff Verlag 2005

fot. Harry Hardenberg i Georg Hardenberg

Georg Hardenberg
1955  –  urodził się w Stralsundzie
1980  –  rozpoczął pracę  jako fotograf
1990  –  rozpoczął  swobodną działalność jako fotoreporter
1991  –  członek Związku Niemieckich Dziennikarzy
1992  –  2004 studiuje w Niemieckiej Szkole Dziennikarskiej w Monachium
1994  –  2004 współpraca z magazynem ,,Focus"
1996  –  członek Związku Artystów Fotografików
2004  –  członek Związku Kultury
2004  –  redaktor SUPERillu – wydawnictwa Berlin
2004  –  naczelny fotograf  SUPERillu – wydawnictwa Berlin

fot. Harry Hardenberg i Georg Hardenberg

Dotąd prezentował swoje prace na narodowych i międzynarodowych wystawach.
Autorskie wystawy prezentował w Greifswaldzie, Monachium, Schwerinie, Stralsundzie i Neubrandenburgu.
W okresie studiów przebywał w Chinach, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech, Kanadzie, USA .

fot. Harry Hardenberg i Georg Hardenberg