Nikon D4s – test lustrzanki

Budowa i wygląd zewnętrzny

Zaprezentowany 25 lutego 2014 roku Nikon D4s jest w prostej linii następcą modelu Nikon D4 – liczącego sobie nieco ponad 2 lata, bardzo udanego i wielokrotnie nagradzanego modelu. Na pierwszy rzut oka Nikon D4s jest do swojego poprzednika bardzo podobny, choć dokładniejsze przyjrzenie się specyfikacjom wykazuje szereg różnic. Obydwa te aparaty należą jednak do jednego segmentu: są tzw. flagowcami, czyli najbardziej rozbudowanymi modelami lustrzanek marki Nikon. Podlegają zatem najbardziej rygorystycznym ocenom, a stawiane im wymagania nie sposób w żadnej sytuacji określić mianem wygórowanych. Dlatego też i my, przystępując do testów, przyjęliśmy jedną zasadę: żadnej taryfy ulgowej.
 

Bohater naszego testu – Nikon D4s. Do naszej redakcji trafił wraz z obiektywami AF-S NIKKOR 24-85 mm f/3.5-4.5G ED VR oraz AF-S NIKKOR 28 mm f/1.8G, na których został przetestowany.

 

Aparat Nikon D4s można nabyć na polskim rynku w cenie 25 tysięcy złotych, co jest (niestety) dość typową ceną za sprzęt tej klasy. Nie należy się też spodziewać szybkiego jej spadku. Warto zauważyć że obecna cena liczącego już dwa lata korpusu generacji wcześniejszej – czyli Nikona D4 – ciągle jeszcze nie spadła poniżej 20 tysięcy złotych. I nic nie wskazuje na to, aby miało się to stać w najbliższym czasie.

[kn_advert]

Bardzo podobny do poprzednika – przynajmniej z zewnątrz

Gdyby postawić obok siebie Nikony D4 i D4s z zasłoniętymi oznaczeniami, a następnie poproszono kilka osób o wskazanie, który z nich to nowszy model, to zapewne mało kto dokonałby tego bez żadnych wątpliwości. Wizualna różnice w budowie korpusu dostrzegliśmy bowiem zaledwie dwie: Nikon D4s ma nieco głębszy uchwyt (grip), a podwójny wybierak aktywnego pola AF ma nieco inną budowę – plastik jest ząbkowany, co ma na celu zwiększenie wygody jego używania. Wszystkie inne różnice pomiędzy tymi aparatami kryją się w ich wnętrzach.
 

[converttable end="1"]

zdjęcie 1

zdjęcie 2

zdjęcie 3

zdjęcie 4

zdjęcie 5

zdjęcie 6

zdjęcie 7

zdjęcie 8

Aparat Nikon D4s z obiektywem AF-S NIKKOR 28 mm f/1.8G – widok ogólny. Najeżdżając wskaźnikiem myszki na znajdujące się powyżej zdjęcia odnośniki, możecie oglądać aparat ze wszystkich stron. Kliknięcie na jedno ze zdjęć powoduje otwarcie jego powiększonej wersji w osobnym oknie przeglądarki.

[converttable]

 

Nikon D4s jest jednym z największych aparatów cyfrowych formatu 36×24 mm – mierzy 160×157×91 mm i wraz z akumulatorem oraz kartą pamięci waży około 1350 gramów. Jest on więc niewiele mniejszy oraz minimalnie cięższy od konkurencyjnego "olbrzyma" – Canona EOS-1D X. Cóż, nie od dzisiaj mawia się, że jednym z najlepszych pomysłów na prezent dla zawodowego fotografa jest karnet na siłownię… Oczywiście jak przystało na przedstawiciela grupy profesjonalnych lustrzanek studyjnych i reporterskich, jakość wykonania aparatu jest absolutnie bez zarzutu – choć na temat tego, jak po dłuższym użytkowaniu spisze się (nie)sławna nikonowa guma pokrywająca dość sporą część magnezowego korpusu trudno nam było po tak krótkim tekście coś powiedzieć. Nam nie sprawiała ona żadnego kłopotu, ale wieloletni użytkownicy lustrzanek Nikon dobrze wiedzą, że z tym elementem w ich aparatach bywa bardzo różnie.

Przy tak dużym podobieństwie do poprzednika oczywiste jest, że wszelkie uwagi odnoszące się do wyglądu modelu D4 będą obowiązywały również w przypadku Nikona D4s. Bryła korpusu to więc klasyczny projekt rodem z pracowni Giorgetto Giugiaro – duża lustrzanka studyjno-reporterska z wbudowanym gripem pionowym o dopracowywanej przez lata ergonomii, bogata w przyciski i manipulatory oraz zaopatrzona w dwa monochromatyczne wyświetlacze LCD (górny i tylny) dostarczające łącznie niemal wszystkich informacji na temat ustawień aparatu. Wszystkie elementy sterujące korpusu są tak rozmieszczone, aby obsługa sprzętu nie sprawiała żadnych problemów osobom choć trochę obeznanym z lustrzankami tego producenta.
 

Widok z góry – od razu uwagę zwraca kilka elementów. Przede wszystkim wyświetlacz LCD z prawej strony, który jest duży i udostępnia wszystkie najważniejsze informacje o ustawieniach aparatu. Po drugie pokrętło wyboru trybu pracy migawki zwieńczone trzema przyciskami sterującymi. Po trzecie wreszcie, typowy dla tej grupy lustrzanek (nie tylko marki Nikon) brak pokrętła wyboru trybu ekspozycji. Do tego elementu wrócimy jeszcze na stronie poświęconej ergonomii urządzenia.

 

Tak więc jak na dwuletni okres oczekiwania oraz fakt, że mamy do czynienia z produktem z najwyższej półki (a więc aparatem, w stosunku do którego nie ma "społecznego nacisku" do wypuszczania nowych wersji w regularnych odstępach czasu) zakres zmian poczynionych w modelu D4s względem poprzednika jest – mówiąc delikatnie – niepokojąco mały. Przynajmniej na razie. Zerknijmy zatem głębiej w aparat i jego specyfikację, aby przekonać się, czy nasze obawy są słuszne.

 

Przetwornik, migawka i procesor obrazu

Wewnątrz aparatu różnic pomiędzy Nikonem D4s i jego poprzednikiem jest znacznie więcej. Więcej nawet, niż sugerowałaby lektura tabel ze specyfikacjami technicznymi obu lustrzanek. Stosunkowo najmniejsze wrażenie robi matryca CMOS. Mimo iż jest to, jak twierdzi producent, konstrukcja zaprojektowana od nowa, to jej rozdzielczość pozostaje na niezmienionym w stosunku do poprzednika poziomie, czyli 16 megapikseli. Czy nie za mało? My twierdzimy, że nie – tym bardziej, że dzięki temu rozmiary pojedynczej komórki światłoczułej na takim przetworniku (przypominamy: format 36×24 mm, powierzchnia ok. 860,4 mm²) jest naprawdę duży. Najbardziej możliwości nowego układu widać w zakresie fizycznie uzyskiwanych czułości ISO, ponieważ wynosi on aktualnie 100-25600 ISO. Jest więc on szerszy o 1 EV w stosunku do tego, co oferują aparaty Nikon D4 oraz Df.
 

Aparat Nikon D4s wyposażony został w przeprojektowaną matrycę CMOS oraz zupełnie nowy procesor obrazu Expeed 4. Zastosowano również nową migawkę o zmodyfikowanej konstrukcji. Zmiany konstrukcyjne w stosunku do wcześniejszego modelu, choć nieliczne, zostały więc poczynione w najbardziej kluczowych dla użytkownika obszarach. (Fot. Nikon)

 

Procesor obrazu odpowiedzialny za zarządzanie aparatem i obróbkę sygnału z matrycy to zupełnie nowa generacja układu Expeed oznaczona cyfrą 4. W stosunku do układu Expeed 3 zastosowanego w Nikonie D4, procesor ten przynosi nowy algorytm redukcji szumów obrazu, dodaje możliwość filmowania w trybie 1080p z prędkością 60 klatek na sekundę, zwiększa maksymalny zakres czułości do 50-409600 ISO, a także podnosi maksymalną prędkość w trybie seryjnym do 11 klatek na sekundę z w pełni działającym układem AF. Ważną nowością dla niektórych będzie z pewnością dodanie trybu zapisu RAW Small, umożliwiającego zapisywanie zdjęć w formacie NEF, ale o rozdzielczości obniżonej do 8 megapikseli. Pojawiło się też kilka pomniejszych zmian funkcjonalnych, o których wspominamy na następnych stronach tego testu.

Zmodyfikowana została też konstrukcja migawki i mechanizmu przemieszczania lustra, w której czas ruchu tego drugiego elementu został znacząco zredukowany, co przy fotografowaniu (szczególnie w trybie seryjnym) minimalizuje okresy zaciemnienia wizjera i nieaktywności układu AF w aparacie. Sama migawka o konstrukcji szczelinowej wykonana została przy wykorzystaniu wysokowytrzymałego włókna węglowego, oferuje minimalny czas ekspozycji zdjęcia na poziomie 1/8000 s, minimalny czas synchronizacji z błyskiem 1/250 s, a jej żywotność obliczona jest na 400 tysięcy cykli.

 

Zawartość opakowania

Jak przystało na aparat do zastosowań profesjonalnych, Nikon D4s dostępny jest w jednej postaci – body, bez obiektywów – a oprócz niego w pudełku znajdziemy sporo ciekawych drobnych dodatków. Oprócz rzeczy oczywistych, takich jak akumulator (nowa konstrukcja o zwiększonej pojemności, oznaczona symbolem EN-EL18a), ładowarka, okablowanie USB czy pasek na ramię, wraz z aparatem nabywca otrzymuje uchwyty zabezpieczające do kabli USB, HDMI i mikrofonowego (przydatne podczas używania tych złączy w terenie) i gumową zaślepkę na stopkę lampy błyskowej (o wiele wygodniejsza niż stosowane na ogół w tej roli plastikowe wkładki). Jest też oczywiście oprogramowanie (płyta z aplikacją ViewNX 2) i dokumentacja.
 

Zawartość zestawu, z jakim dostarczany jest aparat Nikon Df. Zaślepka stopki lampy błyskowej jest założona na aparat.

 

Podobnie jak w przypadku modelu wcześniejszego, a także opisywanego przez nas niedawno Nikona Df dołączona do aparatu drukowana instrukcja obsługi jest bez zarzutu. A ściślej mówiąc są to dwie instrukcje. Pierwsza to potężny, 500-stronicowy podręcznik użytkownika aparatu – dokument bardzo szczegółowy i napisany mocno technicznym językiem (może nawet trochę zbyt technicznym, ale taka już jego rola). Drugi, znacznie skromniejszy dokument to instrukcja konfiguracji aparatu do pracy w Sieci i korzystania z funkcji sieciowych – zarówno w wersji przewodowej, za pośrednictwem wbudowanego w aparat złącza Ethernet, jak i przy użyciu opcjonalnych modułów łączności bezprzewodowej WT-4 i WT-5). Ogólnie z przyjemnością stwierdzamy, że na temat dokumentacji aparatu Nikon D4s naprawdę trudno jest narzekać.

 

 

Wrażenia z użytkowania

Testując Nikona Df, nie zostawiliśmy na tym – skądinąd niesamowicie obiecującym – aparacie suchej nitki z powodu niedopracowanej ergonomii. Nie byliśmy w stanie zaakceptować tego rodzaju błędów konstrukcyjnych w korpusie za 12 tysięcy złotych niezależnie od tego, jak atrakcyjnie wygląda i jak doskonały technicznie obraz rejestruje. Tym razem mamy do czynienia z dwukrotnie droższym sprzętem dla profesjonalistów, dlatego też wiadomym będzie, że kryteria oceny będą co najmniej tak samo wysokie. W tej klasie po prostu nie ma miejsca na błędy. Jak więc wygląda nasza ocena pracy z Nikonem D4s?

[kn_advert]

Ciężki i duży, ale bardzo wygodny

Aparat ważący bez obiektywu 1,3 kg to kawał sprzętu – co do tego nie trzeba nikogo przekonywać. Jeśli dodamy do tego jakiś, nawet niezbyt ciężki obiektyw, to bariera 2 kg pęka bez większych problemów. Zamieńmy szkło na coś większego (np. 70-200/2.8) i niebezpiecznie zbliżymy się do trzech kilogramów. Jak się trzyma coś takiego? No cóż, okazuje się, że bez większych problemów, jeśli tylko korpus jest odpowiednio zaprojektowany. Nikon D4s jest odpowiednio zaprojektowany. Niewielkie pogłębienie (w stosunku do modelu D4) uchwytu oraz nachylenie (względem modeli D3 i D3s) pokręteł sterujących sprawiło, że aparat dosłownie klei się do rąk.
 

Niezależnie od tego, czy aparat Nikon D4s trzymany jest w pozycji poziomej, czy pionowej oraz czy fotograf ma dłonie duże, czy przeciętnej wielkości, wygoda i pewność chwytu pozostają bez zarzutów. Jedynie osoby o bardzo małych dłoniach mogą mieć w tym względzie problemy – podobnie zresztą jak z innymi korpusami profesjonalnych lustrzanek reporterskich.

 

Również elementy sterujące aparatu są dobrze rozmieszczone – może poza czterema przyciskami znajdującymi się na tylnej ścianie aparatu pod dodatkowym wyświetlaczem LCD. Te wymagają dość radykalnej zmiany położenia lewej ręki, co w sytuacji gdy na korpus założony jest długi i ciężki obiektyw może nie być zbyt dobrym pomysłem. Pozostałe można obsłużyć już bez większych kombinacji, a często nawet bez zmiany chwytu.

Oczywiście wszystko to nie zmienia faktu, że aparat jest ciężki, a osoba myśląca o poważnym jego użytkowaniu powinna mieć niezłą krzepę. To jednak dotyczy wszystkich korpusów należących do grupy reprezentowanej przez Nikona D4s i nie ma w tym względzie żadnych większych niespodzianek. Bardzo pozytywny jest natomiast fakt, że konstruktorzy z pracowni słynnego włoskiego projektanta zrobili wszystko, aby ergonomia aparatu była tak dobra, jak tylko się da.

 

Nikonowiec odnajduje się w tym bez trudu, a inni szybko się przyzwyczają

Obsługa aparatu Nikon D4s nie sprawi najmniejszego problemu nikomu, kto jest przyzwyczajony do rozwiązań ergonomiczno-funkcjonalnych znanych z innych aparatów Nikona. I nie mamy tu na myśli nawet modelu D4 (w tym przypadku nie ma praktycznie żadnych różnic), ale też innych bardziej zaawansowanych lustrzanek tego producenta. Tu po prostu nie ma żadnych modyfikacji, które wymagałyby zmiany przyzwyczajeń. Taki użytkownik D800 przechodzący na korpus D4s będzie musiał przywyknąć jedynie do nieco innego zestawu przycisków nad pokrętłem z lewej strony korpusu oraz przeniesieniem części funkcji na tylną ściankę, a także z obecnością dodatkowego wybieraka (a właściwie dwóch wybieraków) pola lub pól AF. Zasadnicza filozofia obsługi aparatu pozostaje jednak bez zmian. Jest bardzo wygodnie, a wszystko co trzeba dostępne jest z poziomu korpusu.
 

Choć aparat można ustawić tak, aby w trybach preselekcji czasu, przysłony i programowym kontrola korekty ekspozycji odbywała się bezpośrednio za pomocą jednego z pokręteł (jest to dla wielu fotografów metoda najwygodniejsza, najszybsza i najbardziej intuicyjna), to sam aparat wyposażono też w osobny przycisk kompensacji ekspozycji. Ma on duże znaczenie podczas pracy w trybie manualnym (M) z włączoną funkcją Auto ISO.

 

Także i tutaj testowany aparat doczekał się pewnych usprawnień względem modelu, który w założeniu zastępuje – czyli D4. Część dotyczy fotografowania w trybie Live View i do nich wrócimy na odpowiedniej stronie. Te godne uwagi teraz obejmują głównie działanie układu pomiaru światła (mechanizm detekcji twarzy działa również podczas korzystania z klasycznego wizjera i może zostać wykorzystany do usprawnienia pomiaru światła w zdjęciach portretowych), dodania nowego ustawienia narzędzia D-Lighting (Extra High 2 - określane przez samych projektantów jako "dający rezultaty o charakterze artystycznym), czy usprawnienia działania układu AF (o tym również szczegółowo wspominamy na odpowiedniej stronie). Bardzo ciekawe zmiany poczyniono też w działaniu funkcji Auto ISO, której poświęciliśmy osobny rozdział.

Jedną z cech charakterystycznych zaawansowanych lustrzanek firmy Nikon (pojawia się też w profesjonalnych lustrzankach innych producentów) jest brak pokrętła PASM. Tryb ekspozycji zmienia się poprzez wciśnięcie przycisku MODE i użycie tylnego pokrętła sterującego. Trzeba przyznać, że rozwiązanie to jest na dłuższą metę znacznie wygodniejsze od zmieniania trybu "na kółku" i szczególnie dobrze sprawdza się wówczas, gdy zachodzi potrzeba zmiany trybu pracy aparatu bez odrywania oka od wizjera.
 

Charakterystyczny dla zaawansowanych lustrzanek Nikona element sterujący – czyli wyposażony w przyciski "grzybek" zakrywający od góry pokrętło trybów pracy migawki – w przypadku modelu D4s pozwala sterować trzema funkcjami: systemem pomiaru światła, systemem kontroli błysku oraz funkcją autobracketingu.

 

Komfort obsługi zwiększa obecność dwóch wyświetlaczy dodatkowych, podających dane związane z ustawieniami aparatu. Dane te się nie dublują – górny wyświetlacz ma charakter bardziej ogólny, natomiast tylny jest ściśle związany z przyciskami sterującymi umieszczonymi poniżej jego. Razem zapewniają komplet danych pozwalający zredukować potrzebę włączania głównego wyświetlacza LCD aparatu do minimum.

 

Oprogramowanie i filozofia obsługi – nic się nie zmieniło i bardzo dobrze

Trochę nudno przy każdym kolejnym teście lustrzanki Nikona pisać o tym, jak bardzo nie zmienia się w niej oprogramowanie sterujące aparatem, jego menu i ogólna filozofia pracy ze sprzętem. Jednak tak to właśnie wygląda – stałe i niezmienne elementy, który mimo upływu lat wcale się nie starzeją i sprawiają, że nawet najbardziej skomplikowany konstrukcyjnie model jest łatwy w obsłudze i konfiguracji.
 

Bank menu fotografowania to opcja w przypadku korpusów takich jak Nikon D4s wykorzystywana szczególnie często. Umożliwia ona zapisanie wszystkich ustawień aparatu w jednym z czterech profili. Umożliwia ona m.in. bezkonfliktowe korzystanie z tego samego egzemplarza lustrzanki (np. będącej na wyposażeniu redakcji lub biura prasowego) przez kilku fotografów bądź też w celu zaprogramowania korpusu do pracy w ściśle określonych warunkach – np. w studio.

 

Aparat niewątpliwie zaprojektowano tak, aby dostęp do wszystkich jego funkcji był bezproblemowy oraz aby kilku fotografów korzystających z jednego korpusu mogło ustawić go stosownie do swoich potrzeb i nie wchodzić sobie przy tym w paradę. To ostatnie zadanie realizuje system banków ustawień dostępny jako pierwsza opcja w Menu fotografowania.

Mimo iż pomocnicze ekrany LCD dostarczają użytkownikowi całkiem sporo informacji, to wzorem innych nowszych modeli lustrzanek Nikon, model D4s wyposażono w przycisk Info, który w domyślnym trybie pracy aparatu aktywuje bardzo rozbudowany panel informacyjny na głównym wyświetlaczu aparatu. To właśnie tam można min. Sprawdzić bez przykładania oka do wizjera, jak ustawiony jest autofokus aparatu. Otwiera on też menu podręczne, w którym wygodnie można zmienić ustawienia opcji niedostępnych bezpośrednio z poziomu korpusu, wybrać interesujący go bank ustawień,  a także przeprogramować przyciski funkcyjne. Wszystko po to, aby fotograf w trakcie sesji jak najrzadziej musiał zaglądać do menu.
 

Główny wyświetlacz informacyjny umieszczony na górnej ściance aparatu dostarcza szczegółowych informacji na temat większości ustawień aparatu. Instrukcja obsługi wyróżnia w jego obrębie aż 31 różnych wskaźników.

 

Tak naprawdę jedyną rzeczą związaną z codziennym użytkowaniem aparatu dostrzeżoną na przestrzeni tygodnia testów, jaka nam się nie spodobała i jakiej nie byliśmy w stanie sobie w żaden sposób wyjaśnić, były opóźnienia w pojawianiu się na ekranie LCD zdjęć (zarówno bezpośrednio po ich wykonaniu, jak i w trybie przeglądania już zapisanych), a także w aktywacji trybu Live View. Wynosiły one od 1 do 2 sekund i w przypadku podglądu zdjęć pojawiały się często, choć nie za każdym razem, natomiast przy włączaniu trybu Live View zawsze. Niestety nie udało nam się określić przyczyny występowania tego problemu, dlatego też podejrzewamy jakąś usterkę w oprogramowaniu wewnętrznym aparatu. Jeśli tak jest, to mamy nadzieję, że zostanie ona wyeliminowana już wkrótce. Albo też została, jako że zaledwie kilka dni temu światło dzienne ujrzało nowe oprogramowanie wewnętrzne dla tego aparatu, oznaczone numerem 1.01.

 

Sterowanie czułością ISO usprawnione, choć z jednym drobnym zgrzytem

Mechanizm kontroli czułości ISO w aparatach firmy Nikon bywa dość często (zarówno przez nas, jak i przez innych testujących) krytykowany za ograniczenia spowodowane nie do końca przemyślanymi rozwiązaniami. Nie dotyczy to jednak aparatu D4s, który pod tym względem obsługuje się równie wygodnie, jak Nikona D4, a nawet bardziej – za sprawą drobnego usprawnienia, o którym opowiemy za chwilę.
 

Dolny wyświetlacz aparatu Nikon D4s jest ściśle powiązany ze znajdującymi się pod nim przyciskami sterującymi – pokazuje ustawienia czułości ISO, jakości zapisywanych zdjęć, balansu bieli oraz działania narzędzia notatek głosowych. Niestety przyciski te nie należą do łatwo dostępnych w każdej sytuacji.

 

Przede wszystkim z poziomu korpusu możliwe jest nie tylko szybkie ustawienie bazowej czułości ISO, ale też włączenie i wyłączenie mechanizmu Auto ISO – obydwu tych operacji dokonuje się poprzez naciśnięcie przycisku na tylnej ścianie aparatu i manipulowanie pokrętłami przednim i tylnym. A wspomniane przed chwilą usprawnienie względem poprzednika? Dotyczy mechanizmu Auto ISO, który nareszcie działa poprawnie również w trybie manualnej kontroli ekspozycji. Pozwala to fotografującemu bez problemu ustawić czas naświetlania i wartość przysłony, powierzając dobór czułości ISO automatyce. A jeżeli konieczne będzie zwiększenie lub zmniejszenie ekspozycji zdjęcia względem zalecanej, to zawsze można skorzystać z przycisku kompensacji ekspozycji, który w takiej sytuacji działa tak samo, jak w trybach półautomatycznych.

Zastrzeżenia budzi jedynie u nas sama lokalizacja przycisku sterowania czułością ISO, którego użycie wymaga posłużenia się lewą ręką i przemieszczenia jej na tył korpusu – przez co wygodny punkt podparcia lewej strony korpusu i obiektywu jest w tym momencie tracony. Nie przeszkadza to w przypadku takich czynności, jak zmiana jakości zapisywanych zdjęć, czy balansu bieli (ich używa się rzadziej), natomiast w przypadku regulacji czułości ISO bywa już problematyczne. Paradoksalnie najwygodniej czułość ISO zmienia się, gdy fotograf trzyma aparat w pozycji do zdjęć pionowych. Wówczas przycisk ten znajduje się niemal dokładnie tam, gdzie trzeba. Można na szczęście ten problem obejść, przypisując działanie funkcji ISO przyciskowi filmowania za pomocą opcji f16 w menu głównym – wówczas to w trybie fotografowania przycisk ten pełnił będzie rolę przycisku ISO.
 

Funkcja Auto ISO dysponuje bardzo szerokimi możliwościami konfiguracji. Aparat pozwala ustawić czułość bazową, do której uzyskania będzie dążył, maksymalną czułość graniczną oraz najdłuższy czas otwarcia migawki w trybach P i A, powyżej którego rozpocznie zwiększanie światłoczułości matrycy. Ten ostatni może uzależnić od długości ogniskowej lub ustawić na stałe.

 

Sam mechanizm automatycznego doboru czułości ISO opisaliśmy niedawno przy okazji testu aparatu Nikon D7100 jako rozwiązany wzorowo. W Nikonie D4s oczywiście nie mogło być gorzej i aparat nie tylko umożliwia dostosowanie najdłuższego dopuszczalnego czasu ekspozycji do aktualnej ogniskowej obiektywu, ale też pozwala zdefiniować, na ile czas ten ma być zgodny z popularną regułą odwrotności ogniskowej. Wszystko po to, aby można było z tego narzędzia skorzystać niezależnie od nabytej sprawności w zakresie stabilnego chwytu oraz od dynamiki fotografowanych scen.

 

Możliwości samodzielnej konfiguracji i personalizacji

Nikon D4s ma kilka przycisków, których funkcjonowanie można dość dowolnie ustawić – w tym obydwa przyciski z przodu korpusu, przycisk Fn na gripie, przycisk filmowania (w trybie Foto), przycisk zintegrowany z wybierakiem, przycisk BKT oraz kilka innych. Większość z nich można ustawić niezależnie dla trybu fotografowania zwykłego, Live View i podglądu zdjęć, a także niezależnie dla naciśnięcia oraz naciśnięcia z obrotem pokrętła sterującego. To jednak nie wszystko.
 

Dobrze znane wszystkim użytkownikom lustrzanek Nikon narzędzia do rekonfiguracji przycisków aparatu zostało w modelu D4s nadzwyczaj mocno rozbudowane.

 

Personalizacji sposobu działania w pewnym stopniu podlegają również same wybieraki, kluczowe narzędzia takie jak przycisk spustu migawki, wskaźnik histogramu lub AE-Lock, a nawet pokrętła sterujące. Wszystko zgodnie z najlepszymi tradycjami firmy Nikon, której produkty zawsze znane były z szerokich możliwości konfiguracji. Użytkownik tych korpusów nigdy nie musiał czuć się całkowitym niewolnikiem rozwiązań narzuconych przez projektantów, ponieważ swoboda samodzielnego działania w tym zakresie była bardzo duża.

To samo dotyczy również bardziej subtelnych elementów aparatu, które również w przypadku testowanego modelu D4s można w pewnym stopniu kontrolować. Dobrym przykładem jest tutaj funkcja pomiaru centralnego światła, w przypadku której aparat umożliwia zdefiniowanie powierzchni kadru, z której informacje brane są pod uwagę podczas ustalania właściwej ekspozycji zdjęcia. Prawdziwy raj dla eksperymentatorów.

 

Bardzo ciekawa funkcja dla osób korzystających często z centralnego pomiaru światła – możliwość zdefiniowania sposobu działania tego narzędzia. Bo kto powiedział, że pomiar centralny musi koniecznie dotyczyć całego (czy też prawie całego) kadru?

 

Dla osoby biorącej po raz pierwszy do rąk aparat tej klasy, najważniejszą nowością jest oczywiście wbudowany grip do zdjęć pionowych. W przypadku Nikona D4s oprócz zdublowanego spustu, pokręteł sterujących i wybieraka AF znalazło się tam miejsce również dla dodatkowego przycisku funkcyjnego Fn, który można ustawić jako dubel tak samo nazwanego przycisku obok bagnetu obiektywu, albo zupełnie niezależnie. Wspominamy o nim zaś dlatego, że jest on tak niepozorny i głęboko wpuszczony w uchwyt (zapewne aby uniemożliwić jego przypadkowe naciśnięcie), że łatwo go przegapić.

 

Wizjer bardzo dobry, choć do Canona EOS-1D X trochę brakuje

Zastosowany w Nikonie D4s wizjer to dokładnie ta sama konstrukcja oparta na pryzmacie pentagonalnym, co w modelach D4 i Df. Odznacza się stuprocentowym pokryciem kadru i zapewnia powiększenie 0,7x. Ustępuje tym samym minimalnie Canonowi EOS 5D Mark III (powiększenie 0,71x) oraz dość znacznie Canonowi EOS-1D X (powiększenie 0,76x). Nie zmienia to jednak faktu, że ten jasny i zapewniający bardzo duży obraz wizjer cieszy się doskonałą opinią i raczej trudno byłoby znaleźć kogoś narzekającego na ten akurat element aparatu.
 

Okular wizjera lustrzanki Nikon D4s jest duży i wyposażony w mechaniczną kurtynę przydatną podczas wykonywania zdjęć krajobrazowych. Oprócz niewątpliwej wygody zapewnia kompatybilność z różnymi typami okularów i adapterów.

 

Odległość punktu ocznego okularu wizjera testowanego aparatu od pierwszej jego soczewki wynosi 18 mm, dzięki czemu osoby noszące okulary nie powinny mieć problemu z korzystaniem z aparatu. Zakres korekty optycznej jest dość standardowy i wynosi od -3 do +1 dioptrii.

 

 

Jakość obrazu foto

Nadszedł czas na zasadniczą fazę testową artykułu. Zaczniemy od testów jakości obrazu w warunkach kontrolowanego i naturalnego oświetlenia. Do testów tych wykorzystane zostały obydwa dostarczone z aparatem obiektywy z przysłonami przymkniętymi do wartości zapewniających optymalną jakość obrazu. Zdjęcia testowe zapisane zostały w postaci par RAW+JPEG, a na widocznych poniżej prezentacjach oglądać możecie analizy fragmentów plików JPEG zapisanych przy domyślnych ustawieniach aparatu i manualnie ustawionym balansie bieli. Dla zainteresowanych pod każdą prezentacją umieszczony został odnośnik do paczki zawierającej oryginalne zdjęcia testowe. Ilustracje użyte w prezentacji pochodzą z plików w formacie JPEG niepoddanych żadnej dodatkowej obróbce – poza przykadrowaniem tam, gdzie było to konieczne (głównie z uwagi na nienajlepszą skalę odwzorowania użytego do testów obiektywu oraz niewielkie rozmiary tablicy testowej).

[kn_advert]

Zakres dostępnych czułości ISO i poziom zaszumienia obrazu

Za sprawą nowych wersji matrycy CMOS oraz procesora obrazu, aparat Nikon D4s odznacza się imponującym zakresem dostępnych czułości ISO. Fizyczny (realizowany na poziomie matrycy poprzez regulację napięcia ją zasilającego) zakres wynosi 100-25600 ISO, co jak na dzisiejsze czasy jest standardem w aparatach z wyższej półki (jak dotąd tylko bezusterkowy Sony A7s oferuje więcej), a rozszerzyć go można do rekordowego ekwiwalentu 50-409600 ISO. Regulacja czułości odbywa się z dokładnością co 1/3 EV w zakresie 50-51200 ISO (można ją ograniczyć w menu aparatu do 1/2 lub 1 EV) oraz co 1 EV od 102400 ISO wzwyż. W praktyce i dla jasności "dolny" zakres rozszerzony oznaczony jest literą L, a "górny" – literą H.

Pierwszy test jakości obrazu przeprowadziliśmy z użyciem naszej standardowej tablicy testowej ColorChecker z opcją redukcji szumów ustawioną w pozycji Wyłączona. Oglądane poniżej fragmenty zdjęć prezentowane są w skali 1:2. Kliknięcie ich spowoduje otwarcie fragmentu w osobnym oknie w pełnej rozdzielczości. Plansze testowe sfotografowane zostały przy równomiernym oświetleniu naturalnym.
 

[converttable start="1" end="1" type="vertical"]

50 ISO (L1)
100 ISO
200 ISO
400 ISO
800 ISO
1600 ISO
3200 ISO
6400 ISO
12800 ISO
25600 ISO
51200 ISO (H1)
102400 ISO (H2)
204800 ISO (H3)
409600 ISO (H4)
Paczka w formacie ZIP ze wszystkimi zdjęciami testowymi z tej prezentacji w oryginalnych rozmiarach dostępna jest TUTAJ.

[converttable]

 

Hipoteza wysunięta przez nas nie tak dawno temu, bo przy okazji testu Nikona Df, potwierdziła się wraz z testem Nikona D4s. Trudno będzie zresztą uniknąć porównania ze sobą tych dwóch, tak podobnych pod względem możliwości rejestracji obrazu aparatów. A jednak różnych. Matryca CMOS formatu 35 mm o rozdzielczości 16 megapiskeli ma ogromny potencjał i Nikon modelem D4s to potwierdził (aż strach pomyśleć, co pokaże w tym zakresie 12-megapikselowy Sony A7s). Testy wykazały, że Nikon D4s nie przejawia skłonności do generowania jakichkolwiek szumów barwnych do czułości 3200 ISO włącznie (obraz staje się tylko delikatnie ziarnisty, ale widać to wyłącznie pod silnym powiększeniem).

Przy czułości 6400 ISO ziarno nadal nie jest widoczne na zdjęciach wyświetlanych w trybie pełnoekranowym i pojawia się dopiero po zwiększeniu jej o 1 EV, choć jest całkowicie akceptowalne. Widoczne staje się przy 25600 ISO i tam też pojawiają się pierwsze szumy barwne, choć znacznie mniej wyraźne, niż przy analogicznej czułości w aparacie Nikon Df. Dalej można posługiwać się analogiami: to, co widać przy czułości H1 (czyli odpowiedniku 51200 ISO) odpowiada mniej więcej temu, co w Nikonach D4 i Df uzyskuje się przy ekwiwalencie 25600 ISO i całkiem nieźle nadaje się do odszumienia – zwłaszcza na potrzeby wysokoziarnistej fotografii czarno-białej. Wartości wyższe są już w zasadzie bezużyteczne. Poniżej 100 ISO obserwuje się natomiast typowy wzrost kontrastu i zanik drobnych detali w jasnych partiach obrazu charakterystyczne dla zjawiska spadku dynamiki tonalnej obrazu. Jeśli zaś chodzi o wierność odwzorowania barw, to można powiedzieć, że są one oddane prawidłowo do czułości 51200 ISO włącznie – powyżej pojawiają się już silne dominanty i przebarwienia.

 

Odwzorowanie barw i szczegółów

Drugi zestaw zdjęć testowych, wykonanych ponownie przy wyłączonych opcjach odszumiania obrazu, ma za zadanie odpowiedzieć na pytanie, jak w miarę podnoszenia czułości ISO zmienia się nie tylko poziom szumów, ale też dynamika tonalna obrazu, reprodukcja drobnych detali i subtelniejszych odcieni kolorów. Test wykonany został w warunkach oświetlenia naturalnego przy równomiernym oświetleniu (cień). Podobnie jak w poprzednim wypadku zbliżenia fragmentów prezentowane są w skali 1:2, a ich kliknięcie powoduje otwarcie pełnego powiększenia w osobnym oknie. Zdjęcia testowe dostępne w pliku archiwizującym mają postać par plików RAW i JPEG.
 

[converttable start="1" end="1" type="vertical"]

50 ISO (L1)
100 ISO
200 ISO
400 ISO
800 ISO
1600 ISO
3200 ISO
6400 ISO
12800 ISO
25600 ISO
51200 ISO (H1)
102400 ISO (H2)
204800 ISO (H3)
409600 ISO (H4)
Paczka w formacie ZIP ze wszystkimi zdjęciami testowymi z tej prezentacji w oryginalnych rozmiarach dostępna jest TUTAJ.

[converttable]

 

Wyniki testów potwierdzają poprzednie spostrzeżenia: pomiędzy czułościami 100 a 1600 ISO nie ma w zasadzie żadnych różnic w wyglądzie obrazu niezależnie od stopnia powiększenia kadru, jak i jasności wybranego obszaru. Po prostu są one nierozróżnialne. Przy czułościach niższych od 100 ISO jasne obszary są bezlitośnie obdzierane z detali, co jednak jest zupełnie spodziewane – nawet instrukcja obsługi aparatu w zasadzie odradza korzystanie z nich. Ciekawie się robi przy wartościach 3200 ISO i wyższych: do wartości 12800 ISO obraz oglądany w trybie pełnoekranowym należy uznać za bardzo czysty, natomiast powyżej zakłócenia barwne stają się widoczne.

Zdjęcia próbne uchwycone przy 25600 ISO są już zaszumione, choć bez problemów nadają się do oczyszczenia. Z kolei te wykonane przy ustawieniu H1 to już materiał raczej wyłącznie do konwersji czarno-białej. Zastosowanie czułości H2 i H3 raczej nie obejmują fotografii sensu stricto – raczej pomiary, zdjęcia próbne, fotograficzne notatki itd. Sensu używania najwyższej czułości H4 nie ma. To, co się przy niej uzyskuje dowodzi tylko jednego: do fotografowania niezbędne jest światło i jeśli go nie ma, to najlepsza nawet matryca nic nie da. Przy tak niskiej ekspozycji pojedynczych komórek światłoczułych na światło, układ CMOS musi większość informacji o luminancji i barwie poszczególnych punktów po prostu odgadnąć, co nie ma szans skończyć się dobrze.

 

Odszumianie

Na koniec części dotyczącej testu jakości obrazu pozostawiliśmy – jak zwykle zresztą – prezentację ilustrującą sposób działania algorytmów redukcji szumów. Te, zgodnie z informacjami uzyskanymi od producenta, w procesorze obrazu Expeed 4 miały ulec poważnemu rozbudowaniu. Nikon D4s, podobnie jak większość lustrzanek cyfrowych tego producenta nie pozwala całkowicie wyłączyć tego mechanizmu, choć warto zauważyć, że w porównaniu z modelami D4 i Df jego działanie uległo znacznemu osłabieniu. Opcja "Redukcja szumów – wysokie czułości" ustawiona w pozycji Wyłączona powoduje aktywację mechanizmów odszumiających (w stopniu niższym, niż przy ustawieniu Zmniejszona) dopiero od czułości 6400 ISO. Jest to więc znaczna zmiana.

Działanie algorytmów redukcji zakłóceń zastosowanych w Nikonie D4s sprawdziliśmy na trzech najwyższych fizycznych czułościach matrycy, czyli 6400, 12800 i 25600 ISO. Wyniki można prześledzić na poniższej prezentacji. Podobnie jak do tej pory, zbliżenia fragmentów fotografii testowych prezentowane są w skali 1:2, a ich kliknięcie powoduje otwarcie pełnego powiększenia w osobnym oknie. Zdjęcia dostępne w pliku archiwizującym mają postać par plików RAW i JPEG.
 

[converttable start="1" end="1" type="vertical"]

Wyłączona
Zmniejszona
Normalna
Zwiększona
Paczka w formacie ZIP ze wszystkimi zdjęciami testowymi z tej prezentacji w oryginalnych rozmiarach dostępna jest TUTAJ.

[converttable]

 

Analiza wyników potwierdza to, co obserwowaliśmy w innych zaawansowanych lustrzankach cyfrowych tego producenta: działanie systemów redukcji szumów jest bardzo subtelne, a przy tym skuteczne. Spadek poziomu zakłóceń jest zauważalny praktycznie wszędzie, natomiast widoczna redukcja poziomu detali obrazu doskwiera w zasadzie tylko przy ustawieniu Zwiększona, a przy czułości najwyższej również przy ustawieniu Normalna (choć tutaj już owe "efekty impresjonistyczne" są widoczne tylko na silnie powiększonym obrazie). Gdybyśmy mieli wskazać optymalne ustawienie tego narzędzia dla osób preferujących fotografowanie w formacie JPEG, to byłoby to ustawienie Zmniejszona dla osób fotografujących z czułościami nie większymi niż 6400 ISO oraz Normalna dla pozostałych. Podsumowując: nowe mechanizmy redukcji szumów nie stanowią może cudownego panaceum na zakłócenia obrazu przy wysokich wartościach ISO, ale z całą pewnością działają dobrze. Projektanci nie mają się czego wstydzić.

 

 

Tryb Live View

Obecnie również w profesjonalnych lustrzankach cyfrowych tryb Live View stanowi ważny element funkcjonalny. Nic w tym dziwnego. Dobrze zaprojektowany i zrealizowany, tryb ten może stanowić znaczne udogodnienie w wielu odmianach fotografii. I choć niestety w wielu aparatach DSLR marki Nikon tryb Live View obarczony jest pewnymi kardynalnymi wadami, projektanci korpusu D4s zastosowali rozwiązania, czyniące komponowanie zdjęć z wykorzystaniem wyświetlacza LCD aparatu, prostym i wygodnym.

[kn_advert]

Włączanie, wyłączanie i zabezpieczanie przed uruchomieniem

Wyświetlacz LCD aparatu Nikon D4s ma 3,2 cale długości przekątnej i rozdzielczość 921 tys. punktów (rozdzielczość VGA), co jest na obecne czasy wartością może niezbyt imponującą, ale w zupełności wystarcza do wygodnej pracy w trybie Live View. Również nasycenie i wierność odwzorowanych kolorów, jasność i kontrast obrazu oraz częstotliwość jego odświeżania (również przy wysokich czułościach ISO i w warunkach niedostatecznego oświetlenia) – a więc pozostałe parametry stanowiące o wygodzie pracy w trybie kadrowania na ekranie LCD – stoją na poziomie, który raczej ułatwia pracę "a’la kompakt", niż ją utrudnia.
 

Przycisk aktywujący tryb Live View umieszczony został bardzo klasycznie – pod głównym wyświetlaczem LCD, wewnątrz dźwigni służącej do przełączania aparatu pomiędzy trybami fotografowania i filmowania.

 

Tryb Live View w aparacie Nikon D4s włącza się bardzo prosto – tak samo, jak w lustrzance D4, czyli wyraźnie oznaczonym przyciskiem umieszczonym pod głównym wyświetlaczem aparatu. Tak jak już wspominaliśmy na poprzednich stronach, aktywacji tego trybu towarzyszy niezbyt zrozumiałe opóźnienie – tak jakby aparat nie był w stanie natychmiast po podniesieniu lustra uruchomić matrycy, albo też miał problemy z natychmiastową obróbką sygnału dochodzącego z niej (co jednak nie jest prawdą, ponieważ Nikon D4s nie wykazuje żadnych skłonności do generowania opóźnień, gdy obraz jest już widoczny). Jest to zagadka, niestety mocno irytująca.

A co, jeśli nie korzystamy z trybu Live View i nie mamy zamiaru korzystać z niego w przyszłości? Cóż, dobrym pomysłem może być wówczas zablokowanie przycisku Lv przed przypadkowym naciśnięciem, co można przeprowadzić w menu ustawień aparatu. Opcję tę powinni rozważyć szczególnie fotoreporterzy, dla których taka pomyłka i utracone cenne sekundy to często stracona okazja wykonania tego jedynego zdjęcia.

 

Praca w trybie Live View

Fotografujący w trybie LV, oprócz niezłego komfortu pracy mającego swoje źródło we wspomnianej już bardzo dobrej responsywności ekranu LCD w kwestii wyświetlania obrazu z matrycy na żywo, oferuje też dostęp do całkiem niezłego zestawu narzędzi. Jest tu tak naprawdę wszystko, czego może chcieć fotograf: dostęp do podstawowych i bardziej rozbudowanych informacji o ustawieniach aparatu, histogram, cyfrowa poziomica dwupłaszczyznowa i siatka geometryczna. Sposób przełączania między nimi również nie budzi zastrzeżeń – dokonuje się go przyciskiem Info. Niezależnie od trybu pracy zawsze widoczne są informacje o ekspozycji, pomiarze światła, liczbie wolnych klatek w buforze, korekcie ekspozycji oraz aktywnym obszarze AF. Wszystkie te informacje, za wyjątkiem dwóch ostatnich, znajdują się pod obrazem z matrycy, tak więc go nie zasłaniają. Jest to możliwe dzięki temu, że wyświetlacz aparatu Nikon D4s ma proporcje boków 4:3, a obraz rejestrowany przez matrycę – 3:2. Jest więc miejsce na wyświetlenie dodatkowych informacji.
 

[converttable end="1"]

Live Histogram

Sztuczny horyzont

Informacje dodatkowe

Informacje podstawowe

Siatka kompozycyjna

Naciskanie w trybie Live View przycisku Info powoduje przełączanie aparatu pomiędzy pięcioma układami grafiki ekranowej.

[converttable]

 

Aparat w podstawowej wersji trybu Live View zapewnia całkiem nieźle zrealizowane narzędzie podglądu aktualnej ekspozycji zdjęcia, do której dostęp uzyskuje się po naciśnięciu przycisku Ok. Działa ona prawidłowo w zakresie -3/+3 EV, choć jeśli korzystamy ze światła błyskowego, funkcji D-Lighting, bracketingu lub narzędzia HDR, to jej wskazania nie odzwierciedlą tego, co zobaczymy na gotowym zdjęciu.

 

Problem przysłony rozwiązany nietypowo, ale całkiem skutecznie

W wielu aparatach DLSR firmy Nikon osoby fotografujące w trybie Live View miały bardzo poważny problem z przysłoną – u nas możecie o nich przeczytać np. w teście Nikona D7100 (http://www.swiatobrazu.pl/nikon-d7100-test-lustrzanki-30793.html,3) w podrozdziale Irytujące braki funkcjonalne i dziwaczne rozwiązania. Z prawdziwą przyjemnością donosimy jednak, że w Nikonie D4s sprawę rozwiązano inaczej – może niezbyt tradycyjnie, ale na pewno skutecznie. Otóż przysłona w trybie Live View jest zawsze (nie tylko w momencie wykonania zdjęcia) otwarta lub przymknięta w takim stopniu, jak wskazuje aparat. Oznacza to, że manualna bądź automatyczna zmiana wartości przysłony w korpusie powoduje natychmiastową reakcję obiektywu i w konsekwencji zmianę głębi ostrości oglądanego na ekranie obrazu. Co ciekawe, zupełnie nie zmienia to jasności wyświetlanego obrazu - tak więc fotografujący nie ma do czynienia z jego migotaniem.
 

Aparat w trybie Live View może fotografować cicho lub zupełnie bezgłośnie. Ta druga opcja wiąże się jednak z pewnymi ograniczeniami. Warto dokładnie przestudiować instrukcję obsługi, aby wiedzieć, jaka jest cena niemal absolutnej ciszy podczas wykonywania zdjęcia (przydatne np. w teatrze).

 

Czy rozwiązanie to się sprawdza? Jak najbardziej. Zapewne duży wpływ na to ma wysoka światłoczułość matrycy, której nawet silne przymknięcie przysłony nie przeszkadza w generowaniu dobrego i płynnie odświeżanego obrazu. Wypada tylko pogratulować, choć pojawia się też jedna refleksja: po co aż tyle kombinowania? Przecież konkurencyjni producenci już dawno pokazali jak można to robić dobrze. No, ale jak widać Nikon zawsze musi być troszkę inny. Nie znaczy to jednak, że zawsze "inaczej" oznacza "lepiej".

Jeszcze inaczej (lepiej) projektanci aparatu podeszli do tej kwestii w trybie filmowania. To już jednak opisujemy dokładnie na stronie poświęconej tej właśnie funkcjonalności.

 

 

Ustawianie ostrości
Na liście nowych rozwiązań konstrukcyjnych zastosowanych w Nikonie D4s nie znalazł się układ AF – jest to dobrze znana z modelu D4 51-polowy mechanizm. Nie znaczy to jednak, że w temacie ustawiania ostrości projektanci nowej wersji topowej lustrzanki japońskiego producenta nie poczynili żadnych udoskonaleń. Jak się okazuje poczynili – i to nawet całkiem sporo.

[kn_advert]

Autofokus z D4, ale z usprawnieniami

Układ automatycznego pomiaru ostrości w aparacie Nikon D4s liczy sobie 51 pól (11 krzyżowych) zebranych w trzy wyraźne grupy i tworzących gęstą siatkę w obrębie zdecydowanej większości kadru. System ten zgodnie z oficjalnymi specyfikacjami technicznymi aparatu funkcjonuje w zakresie od -2 do +19 EV. Dobra wiadomość dla fotografów korzystających z obiektywów długoogniskowych i extenderów jest taka, że podobnie jak w przypadku modelu D4, przy szkłach o jasności f/8 układ AF może nadal działać, będąc jedynie ograniczonym do 11 aktywnych pól.
 

Przełącznik fizyczny AF/MF służy, podobnie jak w Nikonie D4, jedynie do aktywowania i deaktywowania autofokusu w aparacie. Aby ustawić jego sposób działania, należy wcisnąć przycisk znajdujący się pośrodku przełącznika i skorzystać z pokręteł kontrolnych aparatu.

 

Lista trybów działania autofokusu znana z aparatu Nikon D4 (wybór automatyczny, pole pojedyncze, dynamiczne obszary 9-, 21- i 51-punktowe, śledzenie 3D) rozszerzona została o tryb AF grupowego, gdzie podczas ostrzenia we wskazany punkt aparat uwzględnia w równym stopniu informacje o ostrości obrazu odczytane z pięciu sąsiadujących ze sobą pól AF. Funkcja niewątpliwie potrzebna i użyteczna w wielu sytuacjach. Usprawnienia wprowadzono również w algorytmach ustawiania ostrości, które w nowej wersji aparatu mają być znacznie skuteczniejsze i mniej podatne na "ogłupienie". Z naszych prób wynika, że rzeczywiście Nikon D4s jest wyraźnie mniej od poprzednika podatny na pojawienie się przed śledzonym obiektem na krótką chwilę jakiegoś niepożądanego elementu.

Po przeprowadzonych przez nas testach o autofokusie zastosowanym w Nikonie D4s w zasadzie nie możemy powiedzieć niczego złego. Przez cały okres, w jakim używaliśmy tego aparatu mechanizm automatycznej regulacji ostrości spisywał się dobrze – zarówno w dobrych warunkach oświetleniowych, jak i tych nienajlepszych. Oczywiście wiele zależy tu też od używanego modelu obiektywu, ale możemy z całą pewnością stwierdzić, że nowy Nikon nadaje się do zastosowań reporterskich i do fotografowania sportu.
 

Nikon D4s odznacza się bardzo dużymi możliwościami w zakresie regulowania sposobu działania mechanizmu AF w praktycznie każdym aspekcie jego funkcjonowania. Nie są to jednak opcje nowe, lecz odziedziczone po starszym Nikonie D4.

 

Jeszcze jedną z drobnych, choć ciekawych funkcji związanych z układem AF, a wprowadzony system przenoszenia punktów AF na najbliższy pod względem położenia odpowiednik w momencie przejścia z horyzontalnego ustawienia aparatu w wertykalny i odwrotnie. Jak się to odbywa? Wyobraźmy sobie, że fotografujemy aparatem ustawionym w poziomie, a wybrany i ustawiony aktywny punkt AF, to drugie pole od prawej w połowie wysokości kadru. Jeżeli teraz obrócimy aparat do pionu, ten automatycznie przestawi aktywny punkt AF tak, aby w tym ułożeniu był on w jak najbardziej zbliżonej pozycji po prawej stronie – czyli patrząc na siatkę autofokusu w klasycznym, poziomym układzie, będzie to środkowy dolny punkt.

 

Tryb seryjny z ostrzeniem ciągłym dają sobie radę

Najlepiej chyba o wydajności usprawnionego autofokusu świadczy zwiększenie prędkości trybu seryjnego z nieprzerwanym ustawianiem ostrości z 10 kl./s, jakie oferował Nikon D4 do 11 klatek na sekundę. W praktyce wypróbowaliśmy wydajność trybu seryjnego fotografując na placu zabaw rozbawioną 2,5-latkę (każdy rodzic wie, jak duże jest to wyzwanie dla aparatu) i z zadowoleniem stwierdziliśmy, że zdecydowana większość serii zdjęć była udana. Jedną z nich możecie obejrzeć na prezentacji poniżej.
 

[converttable end="1" type="vertical"]

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Seria zdjęć wykonanych w trybie seryjnym Ch z włączonym autofokusem ciągłym (AF-C) z włączoną opcją śledzenia celu. Warto zauważyć, że zdjęcia zapisywane były w postaci par RAW+JPEG, co dość dobrze obrazuje pojemność bufora testowanego aparatu.

[converttable]

 

Zwiększenie skuteczności i wydajności trybu seryjnego oraz układu AF w aparacie Nikon D4s ma tak naprawdę charakter wizerunkowy – różnica pomiędzy 10, a 11 klatkami na sekundę nie jest aż tak duża, aby mogło to w przypadku większego odsetku nabywców przesądzić o zakupie aparatu, bądź rezygnacji z niego. Ważniejsze jest coś innego: obecny w Nikonie D4 tryb 11 kl./s z zastrzeżeniem, że autofokus może w nim nie działać do końca prawidłowo był mało eleganckim rozwiązaniem i bardzo dobrze, że sobie z tym poradzono.

 

Autofokus w trybie Live View

W trybie kadrowania na wyświetlaczu LCD układ AF w aparacie Nikon D4s działa w oparciu o metodę analizy kontrastu lokalnego wybranego fragmentu sceny. Nie odznacza się on wówczas szczególnie wysoką prędkością – można powiedzieć, że jest typowy dla rozwiązań spotykanych w większości aparatów DSLR, choć jego prędkość w bardzo dużej mierze zależy tu od użytego modelu obiektywu.
 

W trybie Live View rolę pól AF pełni wybierany przez fotografa lub automatykę aparatu obszar kadru z którego pobierane są informacje o kontraście lokalnym. Prawidłowe ustawienie ostrości sygnalizowane jest zmianą koloru ramki na zielony.

 

W trybie Live View wybór trybu pracy obszaru działania układu AF sprowadza się do czterech opcji: priorytetu wykrywania twarzy, pola normalnego, poszerzonego oraz śledzenia obiektu. Żaden z nich nie nadaje się jednak do fotografowania scen dynamicznych z uwagi na ogólnie niską wydajność autofokusu Live View w tym modelu aparatu.

 

Ostrzenie manualne

Ręczne ustawianie ostrości w "klasycznym" trybie fotografowania – czyli za pomocą wizjera optycznego – jest w przypadku aparatu Nikon D4s bardzo komfortowe. Ma na to wpływ przede wszystkim duży rozmiar wizjera, ale również wbudowana w aparat funkcja potwierdzania ostrości na wybranych polach AF. Dzięki temu nawet mimo bardzo jasnej matówki (która to cecha tak naprawdę utrudnia manualne ostrzenie) miłośnicy samodzielnego fotografowania mogą liczyć na pewną pomoc ze strony aparatu.

Ostrzenie manualne w trybie Live View to już czysta przyjemność. Przede wszystkim fotograf bez problemu może powiększyć wybrany fragment kadru nawet piętnastokrotnie, dzięki czemu zyska znacznie lepszy, niż przez wizjer, wgląd w to, czy wyostrzył prawidłowo. Po drugie, z uwagi na wspomniane już na poprzedniej stronie rozwiązanie problemu z przysłoną, nawet gdy fotografujemy z dużą głębią ostrości, nic nie stoi na przeszkodzie, aby na krótką chwilą otworzyć przysłonę do maksimum, wyostrzyć, a następnie na powrót przymknąć przysłonę. Maksymalne otwarcie przysłony i ponowne jej przymknięcie realizowane jest też poprzez naciśnięcie przycisku Pv, który w trybie Live View pełni rolę odwrotną do realizowanego "normalnie" podglądu głębi ostrości – stanowi rodzaj narzędzia ułatwiającego ręczne ostrzenie.

 

 

Zasilanie, pamięć, złącza

Tradycyjnie już, w ostatnim stałym elemencie naszego testu zajmiemy się tym, co do aparatu można włożyć lub podłączyć. Trzeba przyznać, że Nikon D4s jest w tej kwestii całkiem interesującym urządzeniem – szczególnie pod względem zasilania, co do którego projektanci poczynili pewną ważną zmianę. Zaczynajmy zatem.

[kn_advert]

Zasilanie

Zmiana, o której mowa jest we wstępie, to dostarczany wraz z aparatem Nikon D4s nowy typ akumulatora oznaczony symbolem EN-EL18a. Odznacza się on takim samym napięciem 10,8 V, co stosowane w Nikonie D4 ogniwo EN-EL18 (w rzeczywistości Nikon D4s bez problemu współpracuje również z akumulatorami tego starszego typu), ale jego pojemność wynosi nie 2000, lecz aż 2500 mAh. Daje to całkiem niezły przyrost mocy i w konsekwencji umożliwia znacznie dłuższe fotografowanie na jednym ładowaniu.
 

Ogniwo EN-EL18a, klasycznie dla tego typu lustrzanek, zajmuje prawie całą dostępną przestrzeń wewnątrz dolnego uchwytu korpusu. Ten duży (57×27×83 mm) i ciężki (160 gramów) akumulator odznacza się imponującą pojemnością 2500 mAh przy napięciu 10,8 V.

 

Przyrost mocy jest zauważalny. Zgodnie ze standardami pomiarowymi Camera & Imaging Products Association Nikon D4s na ogniwach nowego typu jest w stanie wykonać do 3020 zdjęć, podczas gdy zasilany z akumulatora EN-EL18 uzyskuje 2600 klatek (tyle samo, co Nikon D4). To bardzo dobry wynik.

 

Pamięć

Nikon należy do aparatów dysponujących dwoma gniazdami kart flash oraz potrafiącymi zrobić z tych gniazd odpowiedni użytek. W jego menu znajdziemy opcje umożliwiające określenie, które gniazdo pełni funkcję podstawowego, a które pomocniczego oraz jak wykorzystywane ma być gniazdo pomocnicze (przedłużenie podstawowego, zasobnik kopii zapasowych, miejsce, w którym lądują pliki JPEG przy zapisie RAW+JPEG). Można również określić, gdzie zapisywane mają być zarejestrowane przez aparat pliki wideo.
 

Nikon D4s jest w stanie wykorzystać dwa nośniki danych na kilka sposobów – m.in. do automatycznego wykonywania kopii zapasowych wykonywanych zdjęć.

 

W całym tym układzie jest tylko jeden feler: firma Nikon konsekwentnie, choć jak na razie bez powodzenia stara się promować do zastosowań profesjonalnych "następcę" kart CompactFlash, czyli standard XQD. W efekcie jedno gniazdo kart pamięci obsługuje nośniki typu CF, a drugie XQD. Z tego powodu jeśli ktoś zechce skorzystać z możliwości, jakie daje praca na dwa gniazda, będzie musiał się zaopatrzyć w dwa różne typu kart flash. Nie trzeba chyba tłumaczyć, jak niewygodne jest to rozwiązanie…

A tymczasem problem ten dałoby się rozwiązać znacznie bardziej elegancko – wystarczyłoby, aby jedno ze złącz miało charakter uniwersalny i akceptowało zarówno nośniki CF, jak i XQD. O tym, że jest to możliwe, świadczą podobne rozwiązania z kartami pamięci innych typów. W świecie projektantów elektroniki użytkowej chcieć znaczy móc i nie ma żadnych powodów, aby promując nowy standard jednocześnie utrudniać użytkownikom życie.
 

Choć Nikon D4s potrafi obsługiwać dwie karty pamięci jednocześnie, to skorzystanie z tej funkcji wymaga zaopatrzenia się w przynajmniej jeden niezbyt popularny i dość kosztowny typ nośnika. O wiele przyjemniej byłoby zobaczyć pod tą klapką dwa tradycyjne gniazda CF lub SD.

 

Warto też wspomnieć w tym momencie o wewnętrznej szybkiej pamięci tego aparatu do tymczasowego przechowywania zdjęć, czyli tzw. buforze. W Nikonie D4s jest to element bardzo ważny, bowiem wyjątkowo pojemny – mieści on aż 200 pełnowymiarowych fotografii w formacie JPEG. Dzięki temu zaopatrzenie się w szybką kartę flash jest dla użytkownika Nikona D4s bardzo dobrym pomysłem, ponieważ zwiększa to znacznie możliwości w zakresie fotografowania w trybie seryjnym. My podczas testów mieliśmy przyjemność korzystać z wypożyczonej nam równolegle (na potrzeby innego testu) ultraszybkiej i bardzo pojemnej karty firmy Transcend zgodnej z protokołem Ultra DMA 7 i przyrost prędkości był bardzo widoczny. Jest to po prostu aparat, który bardzo lubi szybkie nośniki danych.

 

Złącza

Zestaw złączy i gniazd dostępnych w testowanym aparacie jest doprawdy imponujący. Można odnieść wrażenie, że projektanci aparatu postanowili wsadzić w niego wszystko, co tylko możliwe i że ich zamiar w sporym zakresie się powiódł. Udało się im jednak przy tym zachować porządek i przejrzystość – poza gniazdami kart pamięci i stopką lampy błyskowej, złącza w Nikonie D4s umieszczono generalnie po jednej stronie korpusu.
 

Również pod względem dostępnych złączy aparat Nikon D4s w pełni zasługuje na miano konstrukcji profesjonalnej. Takie bogactwo, jak widoczne na zdjęciach powyżej powinno spełnić wymagania nawet najbardziej wybrednych.

 

Z przodu korpusu mamy więc dwa złącza: PC-Sync oraz dziesięciostykowe gniazdo pilota przewodowego. Z boku znajdują się: złącze peryferiów, złącze USB, gniazda słuchawek i zewnętrznego mikrofonu (standard mini-jack), złącze miniHDMI oraz port sieci Ethernet.

Wszystkie zaślepki gniazdek, pokrywki kart pamięci i akumulatora wyposażono w dobrej jakości osłony i uszczelnienia, których nie sposób zgubić i które raczej trudno byłoby urwać. Sam korpus lustrzanki odznacza się natomiast podwyższoną odpornością na kurz, pył, wilgoć i chlapiące krople wody. Jest to więc sprzęt dobrze przystosowany do pracy w niezbyt sprzyjającym środowisku – a więc przede wszystkim w terenie.

 

 

Podsumowanie

Nikona D4s można potraktować jako rozwojową wersję modelu D4 – z ulepszoną matrycą, nowym procesorem obrazu, a przede wszystkim z wyeliminowanymi pewnymi irytującymi usterkami, jakimi z całą pewnością nie powinien cechować się korpus profesjonalnej lustrzanki cyfrowej.  W tej roli sprzęt ten sprawdzi się idealnie, ponieważ jest to po prostu doskonała lustrzanka dla profesjonalnego fotografa studyjnego lub fotoreportera. Filmowiec skorzysta na niej nieco mniej, ponieważ przy całym jej zaawansowaniu, brak typowo kamerowych funkcji kontroli obrazu daje się mocno we znaki.

Tak naprawdę największą wadą aparatu Nikon D4s jest to, że w tak niewielkim stopniu różni się on od modelu D4 – przynajmniej jeśli chodzi o cechy ewidentne, rozpoznawalne natychmiast i nie objawiające się dopiero po pewnym czasie użytkowania i w bezpośrednich porównaniach. Osoba używająca dotychczas "czwórki" może czuć się rozczarowana po zmianie aparatu na nowszy model. Nie znaczy to jednak, że D4s jest aparatem złym. Wręcz przeciwnie: jest to sprzęt bardzo udany, w którym zalety poprzednika zostały wzbogacone nowymi, użytecznymi rozwiązaniami i technologicznymi usprawnieniami. Jest to jednak bardziej wersja rozwojowa korpusu D4, niż zupełnie nowy model.

Dla kogo więc jest to sprzęt? Skoro dotychczasowi użytkownicy Nikonów D4 raczej nie będą zadowoleni z efektów, jakie przyniesie inwestycja w nowy sprzęt, to kto byłby? Z pewnością osoby, dla których będzie to pierwszy Nikon z serii Dx. Biorąc pod uwagę stosunkowo niewielką (procentowo) różnicę w cenie, to osoba planująca do tej pory zakup Nikona D4 może się spokojnie zdecydować na kupno modelu D4s i na pewno będzie zadowolona. Również użytkownicy "trójek", czyli Nikonów D3 i D3s, którzy do tej pory bronili się przed wymianą sprzętu na nowszy, mogą poczuć chęć, aby tym razem uaktualnić swój arsenał fotograficzny. I oni również nie poczują się zawiedzeni.

 

Ocena końcowa (w skali 1-6):

bardzo dobry

Zalety

doskonała jakość obrazu, bardzo duży zakres używalnych czułości ISO, brak szumów do 3200 ISO włącznie, akceptowalny poziom szumów do 25600 ISO włącznie, bardzo wydajny układ AF (również w słabym świetle), wygodny korpus reporterski o nienagannej ergonomii, duży, jasny wizjer o 100-procentowym pokryciu kadru, perfekcyjnie rozwiązana funkcja Auto ISO pozbawiona wad występujących w innych lustrzankach Nikona, tryb RAW Small, odporna, uszczelniona konstrukcja, nowy, znacznie pojemniejszy typ akumulatora, bardzo rozbudowana i kompletna dokumentacja w wersji drukowanej.

Wady:

irytujące opóźnienia w pracy niektórych funkcji aparatu, zbyt mało wyraźnych różnic w stosunku do Nikona D4, brak zaawansowanych funkcji kontroli obrazu w trybie wideo (Zebra, Peaking) korzystanie z obu gniazd kart pamięci wymaga dysponowania niezbyt popularnym nośnikiem XQD.

[kn_advert]

Aparat Nikon D4s do testów udostępniła firma Nikon Polska

 

 

Galeria zdjęć przykładowych

Wszystkie prezentowane w tej galerii zdjęcia zostały wykonane przy użyciu aparatu Nikon D4s z obiektywem AF-S NIKKOR 24-85 mm f/3.5-4.5G ED VR przy aparacie w ustawieniach domyślnych (w niektórych przypadkach balans bieli został ustawiony manualnie) i zapisane w formacie JPEG + RAW. Kliknięcie na miniaturę spowoduje otwarcie jej ośmiokrotnie powiększonej wersji w osobnym oknie przeglądarki. Pod opisem parametrów każdego zdjęcia znajdują się linki do oryginalnych plików JPEG i RAW (UWAGA: duża objętość!).
 

56 mm, 1/60 s, f/7.1, 8000 ISO JPEG RAW	85 mm, 1/160 s, f/7.1, 100 ISO JPEG RAW	85 mm, 1/125 s, f/7.1, 100 ISO JPEG RAW
85 mm, 1/160 s, f/4.5, 100 ISO JPEG RAW	85 mm, 1/400 s, f/4.5, 100 ISO JPEG RAW	31 mm, 1/125 s, f/8, 100 ISO JPEG RAW
85 mm, 1/400 s, f/8, 360 ISO JPEG RAW	58 mm, 1/640 s, f/4.5, 100 ISO JPEG RAW	58 mm, 1/250 s, f/11, 720 ISO JPEG RAW
85 mm, 1/400 s, f/9, 800 ISO JPEG RAW	24 mm, 1/2000 s, f/3.5, 900 ISO JPEG RAW	85 mm, 1/640 s, f/7.1, 2800 ISO JPEG RAW
66 mm, 1/1250 s, f/7.1, 900 ISO JPEG RAW	78 mm, 1/1250 s, f/16, 25600 ISO JPEG RAW	80 mm, 1/1600 s, f/9, 7200 ISO JPEG RAW
85 mm, 1/400 s, f/9, 900 ISO JPEG RAW	85 mm, 1/400 s, f/9, 2000 ISO JPEG RAW	85 mm, 1/400 s, f/9, 1250 ISO JPEG RAW
56 mm, 1/250 s, f/5.6, 450 ISO JPEG RAW	85 mm, 1/400 s, f/5.6, 3200 ISO JPEG RAW	70 mm, 1/320 s, f/7.1, 5600 ISO JPEG RAW

 

Autorem przedstawionych w tym artykule zdjęć testowych, produktowych oraz przykładowych jest Jarosław Zachwieja.

 

[kn_advert]