Niski czy średni klucz oświetleniowy

Twarz oświetlamy lampą Fomei Digital 300 z odbłyśnikiem z plastrem miodu 10º, z tak dobranym poziomem oświetlenia, by natężenie strumienia świetlnego było na poziomie dwa razy niższym niż przysłona zdjęciowa.

Taki układ świateł proponowaliśmy do samodzielnego sprawdzenia założeń
projektu oświetlenia w niskim kluczu oświetleniowym.
Oznaczenia:
1. Lampa Digital 300 z odbłyśnikiem 21 cm z plastrem miodu 10º,
w pozycji 280º/25º, z poziomem oświetlenia odpowiadającym f/8.
2. Lampa Digital 600 Plus z nasadką projekcyjną Spot w pozycji 180º/90º,
z poziomem oświetlenia odpowiadającym f/11.
W takim układzie lampa [1] pełni rolę światła kluczowego, a lampa [2] górnego.
 

Uzyskanie właściwej pozycji światła górnego zależy od rodzaju systemu mocowania. Przy sufitowym zawieszeniu uzyskanie takiego położenia oprawy, aby oś optyczna źródła światła miała dokładnie pionowe położenie możliwe jest tylko w przypadku stosowania lamp Fomei Digital, które mają L-kształtne ramię mocujące. W przypadku stosowania lamp serii Digitalis, które uchwyt mocowania mają w podstawie lampy, istnieje konieczność przesunięcia uchwytu na sam koniec obudowy. Dokładnie pionowe położenie tych lamp może zapewnić statyw LS-209, ale jego wymiary mogą uniemożliwić uzyskanie wymaganej wysokości. Najlepiej tę rolę spełnia statyw Easy III, ale jest on na razie nowością i jeszcze nie zdobył należnego miejsca w studiach fotograficznych. Statyw  Easy III jest dobra i tańszą alternatywą dla sufitowego mocowania oświetlenia.

Statyw Fomei Easy III
    

Takie położenie świateł nie jest oświetleniem w klasycznym rozumieniu oświetlenia w niskim kluczu. Z podanej wcześniej definicji wynika, że światła oświetlają scenę z kierunków tylno-bocznych, lub tylnych. Ustawienie światła kluczowego z wąskokątnym elementem formującym wiązkę świetlną w pozycji 280º/25º, oraz operowanie małymi plamami świetlnymi daje dam obrazy wprawdzie w ciemnej gamie walorowej, ale są one jednak bliższe rozwiązaniom oświetleniowym w średnim kluczu oświetleniowym.

a	b

Przy oświetleniu sceny oprawami światła kierunkowego o małym kącie rozwarcia wiązki świetlnej ważna jest współpraca fotografa z osobą fotografowaną. Oba zdjęcia wykonano wykorzystując ustawienie świateł jak na rysunku powyżej. W przykładzie „a” światło górne oświetla czubek głowy oraz włosy i prawy bark. Pochylenie głowy, oraz opadające włosy sprawiają, że promienie światła kluczowego oświetlają tylko włosy z lewej strony, zasłaniając drogę promieniom świetlnym w dojściu do twarzy, Powoduje to, że niemal cała twarz jest ukryta w głębokim cieniu. Podniesienie głowy w zdjęciu „b”, oraz minimalny ruch do przodu sprawił, że górne światło pada praktycznie poza Julką, tak że w obrazie widzimy tylko jego minimalne działanie.

a	b

Przy oświetleniu całej postaci istotne znaczenie ma walor tła poziomego. Zdjęcie „a” wykonano na czarnym tle, zdjęcie „b” - na jasnym. W przykładzie „a” dól sylwetki praktycznie jest niezauważalny, w przykładzie b” – światło z projektora, odbite od jasnego podłoża oświetla nogi i dolny kontur postaci. Ponadto czarne podłoże powoduje, że cień rzutowany przez postać ma walor zbliżony do tła i jest niemal niewidoczny. Na zdjęciu „b” stanowi mocny element obrazu. Oba rozwiązania są równoprawne, o wyborze waloru tła decyduje przeznaczenie zdjęcia i smak fotografa.

Strona 1

Strona 2

Do zdjęć w niskim kluczu oświetleniowym stosujemy najczęściej nie więcej jak 2-3 oprawy oświetleniowe. Natomiast w średnim kluczu oświetleniowym ilość wykorzystanych opraw wzrasta i wynosi 5-7, lub niekiedy więcej. Wiąże się to oczywiście z posiadaniem odpowiedniego parku oświetleniowego. Projektując oświetlenie do średniego klucza oświetleniowego, jeśli nie oświetlamy dodatkowo tła, to pracujemy zespołem pięciu świateł. Następną serię zdjęć wykonaliśmy wykorzystując następujące oprawy:

1.Światło kluczowe: lampa Fomei Digital 300 z odbłyśnikiem 21 cm z plastrem miodu 10º, w pozycji 70º/25º, z poziomem naświetlenia odpowiadającym przysłonie f/11,3.
2.Światło wypełniające: Digital 600 plus z paskową płaszczyzną rozpraszającą Softbox 40x120 cm, w pozycji 70º/25º, z poziomem naświetlenia odpowiadającym przysłonie f/8,5.
3.Światło górne: Digitalis 400 z odbłyśnikiem Background w pozycji 180º/70º, w pozycji 70º/25º, z poziomem naświetlenia odpowiadającym przysłonie f/5,6.
4.Światło konturowe: Digitalis 600 z tubusem w pozycji 150º/45º, z poziomem naświetlenia odpowiadającym przysłonie f/16.
5.Światło konturowe: Digitalis 600 z odbłyśnikiem 21 cm z plastrem miodu 20º, w pozycji 210º/45º, z poziomem naświetlenia odpowiadającym przysłonie f/5,6 5/10, lub dla silniejszego efektu - z naświetleniem odpowiadającym f/11,6.

W tym wariancie oświetleniowym wykorzystano cztery oprawy światła kierunkowego, a tylko jedną – światła rozproszonego. Taki wybór elementów formujących wiązkę świetlną prowadzi nas w prostej linii do światłocieniowego stylu oświetleniowego, w którym światło rozproszone pełni funkcję światła wypełniającego.

Widok studia ze światłami jak opisano wyżej. Poza prawą ramką kadru znalazła się oprawa światła konturowego [5].

a	b

Oba zdjęcia wykonano wykorzystując opisany wyżej projekt oświetlenia. Z punktu widzenia techniki oświetleniowej między zdjęciami jest jedna różnica. Jest nią poziom światła kluczowego [5]. Przy zwrocie twarzy z stronę tego światła kluczowego poziom naświetlenia światła kluczowego odpowiadał przysłonie 5,65/10, przy zwrocie twarzy w kierunku światła kluczowego nie grozi powstanie „gorących plam” i można zwiększyć poziom naświetlenia światła kluczowego [5] tak, aby odpowiadał przysłonie 11,6.

Pozycje świateł jak poprzednio.  Dynamikę włosów zapewniło urządzenie Fomei Windstorm.

Fomei Windstorm - 1000 DMX

Przykładem średniego klucza oświetleniowego jest portret Poli.  Przy zastosowaniu większej ilości opraw światła rozproszonego, a tak było w tym przypadku, otrzymujemy obrazy w delikatniejszych tonacjach, niż stosowanie oświetlenia kierunkowego. Oprawy światła rozproszonego wykorzystano dla światła wypełniającego [2], (paskowa płaszczyzna rozpraszająca Softbox 40x120 cm), górnego [3], (paskowa płaszczyzna rozpraszająca Softbox  30x90 cm, oraz konturowego [5], (paskowa płaszczyzna rozpraszająca Softbox 40x120 cm).

a	b

Jako światło kluczowe wykorzystano lampę Fomei Digital 1200 Plus z odbłyśnikiem 43 cm Soft. Jest on krytycznie oceniany, jednak to jest dowodem braku właściwej jego oceny i bezkrytycznego porównywania z blaszanymi odbłyśnikami typu Beauty Dish innych systemów. Ma on całkowicie inny rozkład światła w przestrzeni, a jego zaletą jest wysoka sprawność świetlna, ponadto nie wprowadza zmian w barwie emitowanego światła.Plama świetlna, formowana przez ten odbłysnik, ma najwyższą jasność w centrum, która szybko zmniejsza się ku brzegom, prowadząc do utraty jasności miejsc brzegowych. Wymaga stosowania światła wypełniającego. To zdjęcie wykonano z obniżonym poziomem tego światła w stosunku do zdjęcia poprzedniego, co jest natychmiast widoczne po zmianie głębokości cieni po stronie odświetlnej.

Strona 3

Przy stosowaniu paskowych płaszczyzn rozpraszających jako elementu modelującego wiązkę świetlną śiatła konturowego, przy zdjęciach portretowych umieszczamy je możliwie blisko fotografowanej osoby. Zdjęcie jest przykładem ustawienia paskowej płaszczyzny rozpraszającej Softbox 40x120 cm w pozycji 210º/0º. Tylko w wyjątkowych przypadkach ustawia się je wyżej, z pochyleniem osi optycznej 50º.

Niekiedy dla uzyskania świetlistej aureoli stosujemy oprawy światła kierunkowego o małej powierzchni świecącej, ustawione tak, aby osoba fotografowana zasłaniała sobą to źródło światła. Wymaga to dużej koncentracji ze strony fotografa, bowiem nawet nieznaczny ruch osoby fotografowanej może doprowadzić do powstania takiego obrazu.

Dla uzyskania świetlistych konturów i czystej barwy włosów stosujemy oprawy światła kierunkowego o natężeniu strumienia świetlnego wyższym, niż światło kluczowe. Taki wariant oświetleniowy kryje pewne pułapki, jak na przykład tzw. „gorące plamy”, czyli miejsca na przecięciu osi optycznych światła kluczowego i konturowego. Sumowanie strumieni świetlnych obu tych świateł prowadzi do sytuacji, w których luminancja oświetlanych powierzchni jest znacznie wyższa, niż średnia luminacja oświetlanej sceny. W przypadku, kiedy takie miejsce wypadnie na białym ubraniu, na obrazie nie zanotujemy najmniejszych nawet szczegółów. Nazywane jest to rozlaniem najwyższych świateł, lub żargonowo „wyżarciem obrazu”. Można tego uniknąć, obniżając dość znacznie poziom światła konturowego, ale to prowadzi do zmiany sytuacji oświetleniowej.

Prostym rozwiązaniem tego problemu jest zmiana pozycji osoby fotografowanej, lub przykrycie białej bluzki na przykład niebieskim, lub innego koloru, szalem.

Średnim kluczem oświetleniowym nazywamy normalną metodę postępowania, opartą o pełne światłocieniowe lub tonalne oświetlenie obiektu zdjęciowego i jego prawidłowe naświetlenie.

Tekst i zdjęcia: Leonard Karpiłowski.
Pozowały: Julia i Pola.
Zdjęcia wykonano w Studiu Praga by Fomei.

www.fomei.pl