Olympus Body Cap Lens – test praktyczny dekielko-obiektywów

Budowa i wygląd zewnętrzny

Artykuł, który czytacie, nie jest typowym testem, a to dlatego, że dekielki Body Cap Lens nie są typowymi obiektywami i przeprowadzanie w stosunku do nich pełnej procedury testowej mijałoby się z celem. To recenzja bardzo interesującego produktu łączącego w sobie cechy kilku przedmiotów – produktu niedrogiego, którego powstanie było w pewnym sensie żartem, ale który może posłużyć do tworzenia zupełnie  przyzwoitych fotografii. O co chodzi? O ochronne dekielki przeznaczone dla korpusów bezlusterkowców Mikro Cztery Trzecie, które jednocześnie pełnią rolę ultra płaskich obiektywów.
 

Kolekcja obiektywów-dekielków Olympusa liczy w chwili obecnej dwa modele: starszy szerokokątny 15 mm oraz nowszy ultraszerokokątny 9 mm. Nowsza "dziewiątka" jest szkłem nieco grubszym i o bardziej skomplikowanej budowie wewnętrznej.

 

Firma Olympus ma w swojej ofercie (jako tak naprawdę jedyna z "dużych" producentów systemowych) dwa tego typu produkty: Body Cap Lens 15mm 1:8.0 oraz nieco nowszy Body Cap Lens 9mm 1:8.0. Ich cena kształtuje w Polsce kształtuje się od około 280 do 350 złotych za model o ogniskowej 15 mm i od 370 złotych za model 9 mm. Czyli nieprzyzwoicie drogo, jak na zatyczkę, ale za to dość tanio jak na obiektyw (nawet manualny) – tylko czy produkty te zasługują w pełni na miano obiektywów? Postanowiliśmy to sprawdzić.

[kn_advert]

Dekielek, pinhole, czy obiektyw? Po trochu z każdego

Czym tak naprawdę są Olympus Body Cap Lens? Producent na stronie internetowej pisze o "obiektywach rozmiaru zakrywki otworu korpusu" i jest to nienajgorszy opis tego, z czym mamy do czynienia. Wyobraźcie sobie obiektywy o ogniskowych 15 i 9 mm (efektywnie 30 i 18 mm) o grubości odpowiednio 9 i 13 mm. Grubsze jest szkło szerokokątne z uwagi na bardziej skomplikowaną budowę wewnętrzną. To właśnie są nasze dekielki – konstrukcje mniejsze i poręczniejsze od wszystkich szkieł typu naleśnik, jakie znaleźć można w obrębie systemu Mikro Cztery Trzecie (i na dobrą sprawę również we wszystkich innych systemach lustrzankowych i bezlusterkowych).
 

Obydwa dekielki są znacznie mniejsze od znanych nam już szkieł typu naleśnik, takich choćby jak opisywanego przy okazji testu aparatu Olympus PEN E-PL7 modelu M.ZUIKO DIGITAL ED 14‑42mm 1:3.5‑5.6 EZ PANCAKE.

 

Oba obiektywy są konstrukcjami całkowicie manualnymi, a ich ostrość można ustawić w trzech pozycjach (dokumentacja wspomina o dwóch, ale tak naprawdę są trzy: nieskończoność, minimalna i hiperfokalna). Zmiany dokonuje się za pomocą niewielkiej przesuwanej dźwigni, której skrajna pozycja powoduje też zamknięcie wbudowanej w szkło zasłony. Obiektyw staje się wówczas (zgodnie ze swoją nazwą) dekielkiem, czyli zatyczką na korpus.

 

Budowa optyczna

Jakkolwiek by nie patrzeć, Body Cap Lens nie zasługują jednak na miano "zatyczek" z bardzo prostego powodu: ich budowa wewnętrzna jest zbyt skomplikowana jak na dekielek ze szklaną płytką. W szczególności dotyczy to modelu szerokokątnego, który składa się z aż pięciu soczewek (w tym dwóch asferycznych) w czterech grupach – co poniekąd wyjaśnia jego grubość. Jego kolega o ogniskowej 15 mm to wprawdzie tylko trzy soczewki w trzech grupach, ale nie czarujmy się – obiektywy w niezłej klasy telefonach komórkowych potrafią mieć prostszą budowę.
 

Schemat budowy wewnętrznej obiektywu-dekielka Olympus Body Cap Lens 9mm 1:8.0. Jak widać nie jest to proste "szkiełko", lecz całkiem złożona konstrukcja. (Rys. Olympus)

 

Ponieważ obydwa szkła należą do grupy "fixed aperture", czyli o jednej stałej wartości przysłony, toteż nie ma sensu mówić wiele o jej budowie: jest to po prostu pojedyncza lamelka z wyciętym otworem o średnicy f/8. To również stawia je bliżej klasycznych obiektywów, niż konstrukcji otworkowych, których jasność jest znacznie gorsza. Naturalnie czyni to zarazem z naszych dekielków obiektywy wymagające dość dobrych warunków oświetleniowych, jeśli zależy nam na fotografowaniu z ręki.

 

Plastikowy korpus to w tym przypadku nie problem

Jakość wykonania obiektywu jest adekwatna do jego ceny – wszystkie elementy korpusu wykonane są z plastiku łącznie z bagnetem, co w normalnej sytuacji uznalibyśmy za poważną wadę. Trzeba jednak pamiętać o tym, że Body Cap Lens praktycznie nie wystają poza płaszczyzną korpusu, nie mają pierścieni sterujących, nie można za nie chwycić aparatu, ani nawet przypadkowo go szarpnąć. Nie ma więc specjalnych powodów, aby konstrukcja "dekielków" była specjalnie wzmacniana.
 

Obecność w obiektywie plastikowego bagnetu dla wielu potencjalnych nabywców może stanowić poważną wadę, lecz w tym przypadku tak naprawdę nie ma powodów, aby tak uważać. Przy konstrukcji o takich gabarytach trudno po prostu wyobrazić sobie sytuację, w której pomiędzy szkłem a korpusem pojawiły się naprężenia wymagające metalowego mocowania.

 

Zresztą samo słowo "plastik" nie odnosi się tu do całej konstrukcji – jak to bywa choćby w przypadku tanich kompaktów czy modułów fotografii cyfrowej stosowanych w najprostszych telefonach komórkowych. W testowanych dekielkach nie ma mowy o plastikowych soczewkach. Z tworzywa wykonana jest wyłącznie ich obudowa.

 

 

Wrażenia z użytkowania

Przedstawiciel firmy Olympus, podczas prezentacji pierwszego z "dekielków" zgromadzonym na konferencji prasowej dziennikarzom (dokonano tego oczywiście przy okazji premiery innych, ważniejszych produktów), stwierdził, że szkło to było tak naprawdę efektem klasycznego "robimy, bo możemy i ponieważ jest to fajne – potem będziemy się  zastanawiać, czy ktoś z tego skorzysta". Historia rozwoju fotografii cyfrowej (i wielu innych gałęzi przemysłu) zna liczne przykłady tego typu towarów-żartów. Wiele z nich zostało zapomnianych, natomiast nieliczne spotkały się z przyjaznym przyjęciem, zdobyły pewną popularność, a nawet stały się punktem wyjścia do tworzenia kolejnych wynalazków. Na tym tle Olympus Body Cap Lens okazują się produktem bardzo ciekawym, a nawet potrzebnym i z przyszłością – nawet jeśli obecna generacja tych "dekielków" wymaga jeszcze pewnego dopracowania.

[kn_advert]

Takie niby nic, a zabawa przednia

Oczywistym jest, że opisywane obiektywy-dekielki to wspaniała rzecz dla miłośników lomografii (obraz zapewniają wprawdzie znacznie lepszy, niż popularne lomograficzne zabawki, ale ten przecież zawsze można popsuć), ale nie tylko. W praktyce Olympus Body Caps Lens to znakomite narzędzie służące do wykonywania zdjęć szybko i w różnych sytuacjach, a przy tym obiektywy o zaskakująco dobrych (jak na swoją cenę i budowę wewnętrzną) parametrach optycznych. Nie dorównują one oczywiście konstrukcjom z wyższej półki, ale i nie mają nic wspólnego z najtańszymi szkłami za grosze, jakich można wiele znaleźć w systemach lustrzankowych i bezlusterkowych. W fotografowaniu nimi kryje się natomiast jakaś taka prosta radość – chyba po prostu czystość obcowania z fotografią, zamiast ze sprzętem fotograficznym. Coś, dzięki czemu można ponownie przypomnieć sobie, że robienie zdjęć polega na obserwowaniu rzeczywistości i zatrzymywaniu w kadrach najbardziej interesujących momentów z atrakcyjnej perspektywy.
 

Aparat Olympus PEN E-PL7 z podłączonym obiektywem Body Cap Lens 15mm 1:8.0 stanowi zestaw mieszczący się wszędzie, gotowy do wykonania zdjęcia natychmiast i w każdej sytuacji oraz banalnie prosty w obsłudze. Jeśli do tego dodać pole widzenia odpowiadające optyce 30 mm w aparacie małoobrazkowym, to otrzymuje się w efekcie bardzo uniwersalny aparat do nieskrępowanego, radosnego pstrykania.

 

Główna zaleta Body Cap Lens to (oprócz gabarytów i niskiej ceny) możliwość niemal całkowitego uwolnienia się od konieczności koncentrowania się na pewnych technologicznych aspektach fotografii. Obiektywy są stało ogniskowe, a więc odpada manipulowanie zoomem – pozostają nogi, co wprawdzie nie zapewnia identycznych możliwości w zakresie odwzorowania obrazu, ale wymusza na nas więcej kombinowania, poszukiwania właściwej perspektywy i generalnie przyczynia się do trenowania kreatywności. Kwestia ostrości też jest mocno uproszczona: szkło jest manualne, można je ustawić na fotografowanie z bliska na nieskończoność i na najczęściej chyba używaną odległość hiperfokalną. Krótkie ogniskowe oraz przysłona f/8 zapewniają dużą głębię ostrości, co też w dużej mierze rozwiązuje problem braku autofokusu. A to, czego nie ma, nie może nas zawieść, prawda? Nie musimy się więc martwić o to, czy sprzęt dobrze się spisze i możemy całą uwagę poświęcić kwestiom kompozycji.

Z dwóch testowanych przez nas "dekielków" szczególnie korzystne wrażenie zrobił na nas model o ogniskowej 9 mm. Było tak nie tylko dlatego, że była to ogniskowa niemożliwa do uzyskania za pomocą testowanego równolegle obiektywu M.ZUIKO DIGITAL ED 14‑42mm 1:3.5‑5.6 EZ PANCAKE (pełen test już niebawem na naszych łamach), lecz przede wszystkim ponieważ Olympus Body Cap Lens 9mm 1:8.0 okazał się po prostu naprawdę dobrym (szczególnie jak na swoją ogniskową) obiektywem, oferującym przyzwoitą jakość obrazu i sposób odwzorowania obrazu dobrze wyglądający nie tylko saute, ale też (szczególnie dobrze) pasujący do filtrów artystycznych dostępnych w aparatach Olympusa.
 

Testowane obiektywy, jak przystało na proste konstrukcje, dość podatne na występowanie efektu flary. Jednak z przyjemnością stwierdziliśmy, że projektanci starali się coś z tym problemem zrobić. Przykładowo fotografując obiektywem 15 mm łatwo o to zjawisko, jeśli źródło światła znajduje się w kadrze, lecz wystarczy zmienić kierunek widzenia aparatu o kilka stopni, aby problem zniknął – co widać było od razu na wyświetlaczu LCD.

 

Nie znaczy to oczywiście, że model 15 mm jest wyraźnie gorszy – co to, to nie! Model ten wybiorą jednak zapewne głównie osoby, dla których żywiołem jest życie ulicy, czyli pasjonaci Street Photo. Natomiast wersja 9 mm to po prostu najtańsze, a przy tym całkiem dobre szkło superszerokokątne dla systemu Mikro Cztery Trzecie i choćby z tego powodu zasługuje ono na uwagę.

 

Problematyczne przełączniki ostrości

Jak już wspomnieliśmy, brak autofokusu w testowanych szkłach nie jest wadą – można byłoby nawet uznać ją za zaletę z uwagi na uproszczenie procesu komponowania kadru. Niestety na przeszkodzie stoi pewien problem: o ile zamysł, z jakim wykonano mechanizm regulacji ostrości jest bez zarzutu, o tyle jego realizacja pozostawia sporo do życzenia. I jest to tak naprawdę jeden z dwóch zarzutów (ten mniejszy), jakie udało nam się wysunąć pod adresem testowanych konstrukcji.
 

Dźwignię regulacji ostrości obsługuje się łatwo, choć z niewiadomych powodów najbardziej użyteczna jej pozycja dla odległości hiperfokalnej jest najsłabiej wyróżniona (biała kropka). Niestety duża bezwładność mechanizmu i za słabo wyczuwalne "progi" czynią pracę z obiektywem trudniejszą, niż mogłaby być.

 

Jak już zdążyliśmy opisać, regulacja ostrości w obydwu "dekielkach" odbywa się za pomocą małej dźwigni umieszczonej w pobliżu dolnej krawędzi tubusu obiektywu. Przełącznik ten jest czteropozycyjny: umożliwia zamknięcie obiektywu (który zamienia się wówczas w pełnoprawny dekielek) oraz ustawienie go w jednej z trzech pozycji roboczych (blisko, hiperfokalna i nieskończoność). W praktyce korzysta się najczęściej z ustawienia "blisko", do którego konieczne jest wykształcenie u siebie choć szczątkowej oceny odległości od fotografowanego obiektu (duża głębia ostrości przy wartości przysłony f/8 oraz funkcja Peaking w aparacie mogą tu nieco pomóc, ale sprawy nie załatwiają) oraz odległości hiperfokalnej, która sprawdza się w zdecydowanej większości przypadków.

Cały problem z dźwignią ostrości polega natomiast na tym, że jej mechanizm jest bardzo czuły i nie zapewnia dobrego skoku ułatwiającego ustawienie go w określonej pozycji – dotyczy to w szczególności kropki wyznaczającej położenie dźwigni dla odległości hiperfokalnej, którą bez spoglądania na obiektyw bardzo łatwo po prostu przegapić. Z tego powodu ustawianie ostrości w testowanych szkłach jest utrudnione – na tyle mocno, że zdecydowanie doradzalibyśmy, aby przy pracy nad kolejnymi odsłonami tych szkieł producent pochylił się nad tym problemem.

 

Brakuje tu tylko jednej rzeczy…

O tym piszemy przy teście praktycznie każdego szkła manualnego: konstruowanie optyki, w której nie ma autofokusu nie powinno być powodem do tego, aby nie umieszczać na bagnecie styków łączności, a w samym obiektywie chipu zawierającego podstawowe informacje, jakich aparat wymaga od szkła. Bez tego fotografowanie jest utrudnione, a niektóre układy w aparacie (np. stabilizator obrazu) mogą nie pracować z optymalną skutecznością. Utrudnione jest też zarządzanie gotowymi zdjęciami (np. przeszukiwanie kolekcji pod kątem ogniskowej, przy jakiej wykonano zdjęcie) z uwagi na to, że większość programów do katalogowania i edycyjnych korzysta właśnie z zapisanych w plikach JPEG i RAW metadanych EXIF. Niestety dekielki Olympus Body Cap Lens powielają stary błąd: nie dysponują chipem, który podawałby aparatowi komplet informacji na temat podłączonego do niego obiektywu.
 

Styki obecne w każdym porządnym obiektywie systemowym (na zdjęciu powyżej bagnet obiektywu M.ZUIKO DIGITAL ED 14‑42mm 1:3.5‑5.6 EZ PANCAKE) to nie tylko złącze sterownika dla napędu AF w obiektywie i niekiedy też silnika regulacji ogniskowej. To również (a może przede wszystkim) złącze chipu podającego korpusowi podstawowe informacje na temat obiektywu, jego parametrów (m.in. długości ogniskowej i wartości przysłony) oraz innych danych, z których użytek zrobić mogą zarówno aparat, jak i oprogramowanie komputerowe, za pomocą którego zarządzamy i edytujemy zdjęcia. Brak tych informacji stanowi dla fotografującego sporą niedogodność – niestety wiele obiektywów manualnych, takich jak Olympus Body Caps Lens nie dysponuje tym elementem.

 

W przypadku szkieł takich, jak omawiane w tym tekście można oczywiście argumentować, że podniosłoby to koszty produkcji, ale nie wydaje nam się, aby wzrost ten był duży. Jeżeli w ogóle byłby jakiś (w końcu jest to element produkowany masowo), to byłby symboliczny, a sama konstrukcja byłaby w pełni funkcjonalna i nie mogłaby sprawiać żadnych kłopotów. Niestety tak nie jest, o czym można się przekonać analizując chociażby metadane EXIF zdjęć zamieszczonych w galerii na następnej stronie.

Argument kosztów w przypadku tego konkretnego elementu konstrukcyjnego nie daje się utrzymać – niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z optyką kosztowną, czy nie. I o ile w przypadku producentów niezależnych można to jeszcze jakoś zrozumieć (niekoniecznie akceptując), o tyle firmowa konstrukcja Olympusa z całą pewnością nie powinna odznaczać tego typu brakami.

 

 

Podsumowanie

Obiektywy-dekielki Olympus Body Cap Lens to szkła bardzo interesujące i tak naprawdę bez odpowiednika w innych systemach bezlusterkowych czy lustrzanych (przynajmniej jeśli chodzi o produkty firmowe). Atrakcyjna cena i podwójna funkcjonalność łączy się w nich z zaskakująco przyzwoitą, jak na tak prostą budowę, jakością optyczną. Tym dziwniejsze więc, że Olympus nie promuje lepiej swojego wyrobu, a samo odnalezienie go na firmowej stronie internetowej nie należy do prostych. Nie zaskakuje nas zatem, że jest to sprzęt bardzo mało znany nawet wśród użytkowników systemu Mikro Cztery Trzecie i niezbyt obecny w polskich sklepach ze sprzętem foto.

Do największych wad "dekielków" należą wspomniane już problemy z regulacją ostrości na skutek zbyt wiotkiej dźwigni oraz brak chipa czyniącego z Olympus Body Cap Lens pełnoprawne obiektywy. Jeśli jednak przymknie się oko na te problemy, to otrzymać można w zamian doskonały sprzęt. Naszym niewątpliwym faworytem okazał się model 9mm 1:8.0, ale i jego dłuższy i starszy brat  w niczym mu nie ustępuje – tu wszystko zależy od indywidualnych wymagań względem pola widzenia obiektywu.

Biorąc to wszystko pod uwagę, redakcja serwisu SwiatObrazu.pl pragnie przyznać obiektywom-dekielkom Olympus Body Cap Lens ocenę dobry plus i rekomenduje je uwadze wszystkich użytkowników aparatów z rodziny Mikro Cztery Trzecie.
 

Ocena końcowa (w skali 1-6):

DOBRY +

Zalety:

bardzo niewielkie rozmiary i waga, przyzwoite parametry optyczne, produkty łączące funkcjonalność obiektywu i zatyczki na korpus, atrakcyjna cena (najtańsze obiektywy szerokokątne w obrębie systemu).

Wady:

brak chipu podającego aparatowi dane podłączonego obiektywu, zbyt wiotka dźwignia regulacji ostrości utrudniająca szybkie przełączenie na hiperfokalną i przejawiająca tendencję do przypadkowego przełączania się.

[kn_advert]

Parametr	Wartość
Nazwa	Olympus Body Cap Lens 15mm 1:8.0	Olympus Body Cap Lens 9mm 1:8.0
Dostępne mocowania	Mikro Cztery Trzecie
Rok premiery	2012	2014
Długość ogniskowej (zakres)	15 mm	9 mm
Efektywne pole widzenia (ekw. 35 mm)	30 mm	18 mm
Kąt widzenia (zakres)	72°	140°
Przysłona	f/8 (wartość stała)
Budowa wewnętrzna (elementy / grupy)	3 / 3	5 / 4
Minimalna odległość ostrzenia	0,30 m	0,20 m
Maksymalne powiększenie	1:16	1:22
Długość obiektywu	9 mm	13 mm
Średnica obiektywu	56 mm
Dostępne kolory obudowy	biały, czarny, srebrny, czerwony	biały, czarny
Waga	22 g	30 g
Wyposażenie dostarczane wraz z obiektywem	dekiel tylny, dokumentacja.

 

Obiektywy Olympus Body Cap Lens zostały udostępnione do testu przez firmę Olympus Polska

 

 

Galeria zdjęć testowych

Zdjęcia wykonane zostały przy użyciu obiektywów Olympus Body Cap Lens oraz aparatu Olympus PEN E-PL7, częściowo z użyciem filtrów artystycznych – oryginalny wygląd obrazu bez dodatkowych zabiegów efektowych można uzyskać otwierając plik RAW w dowolnym edytorze obrazu lub przeglądarce obsługujących format ORF. Kliknięcie na miniaturę spowoduje otwarcie ośmiokrotnie powiększonej wersji w osobnym oknie przeglądarki. Pod opisem parametrów każdego zdjęcia znajduje się link do oryginalnych plików JPEG i RAW (UWAGA: duża objętość!).
 

9 mm, 1/125 s, f/8, 640 ISO JPEG RAW	9 mm, 1/100 s, f/8, 800 ISO JPEG RAW	9 mm, 1/320 s, f/8, 200 ISO filtr artystyczny JPEG RAW
9 mm, 1/160 s, f/8, 200 ISO filtr artystyczny JPEG RAW	9 mm, 1/125 s, f/8, 320 ISO filtr artystyczny JPEG RAW	9 mm, 1/100 s, f/8, 200 ISO filtr artystyczny JPEG RAW
15 mm, 1/400 s, f/8, 200 ISO JPEG RAW	15 mm, 1/200 s, f/8, 200 ISO JPEG RAW	15 mm, 1/100 s, f/8, 200 ISO filtr artystyczny JPEG RAW
15 mm, 1/160 s, f/8, 200 ISO filtr artystyczny JPEG RAW	15 mm, 1/160 s, f/8, 200 ISO filtr artystyczny JPEG RAW	15 mm, 1/100 s, f/8, 320 ISO JPEG RAW

 

Autorem przedstawionych w tym artykule zdjęć przykładowych jest Jarosław Zachwieja.

[kn_advert]