Sąsiedzi na fotografiach Jolanty Rycerskiej

"Aktualna wystawa jest kontynuacją pracy nad tematem – otwarcie projektu miało miejsce podczas wystawy Polisemia znaczeń w warszawskiej Galerii Obok. Prezentowane wówczas fotografie były wyrazem poszukiwania znaczących (w świetle osobistych poglądów i przekonań autorki) obrazów dzisiejszej Ukrainy – motywów odmiennie odbieranych przez Polaków i Ukraińców. Tak uwypuklone różnice były punktem wyjścia dla dalszego zgłębiania podjętych problemów. Wystawa Sąsiedzi jest rozwinięciem i dalszą eksploracją odkrytych wówczas wątków. Kolejne wyjazdy okazywały się bowiem podróżą "w głąb" - z racji większego zrozumienia tematu i pogłębienia percepcji autorskiej w procesie stawania wobec teraźniejszości i przeszłości sąsiedzkich narodów, jak i z powodu odkrywania kolejnych znaczących miejsc, spotykania ludzi, którzy chętnie pokazują swój świat, robiąc przy tym wszystko, aby pomimo trwającej wojny i biedy pozostawać w nadziei na dobre jutro. Owocem wyjazdów były kadry-symbole, poddane wizualizacji skróty myślowe, wykadrowane wycinki miejsc znaczących, wiele mówiące twarze napotkanych osób. Żadna z fotografii nie była inscenizowana, wszystkie powstały w sposób naturalny, za zgodą fotografowanych.

 

Podróże po Ukrainie przynoszą wiele zaskoczeń. Pierwszym jest odkrycie znaczących różnic pomiędzy sąsiedzkimi krajami. Różnic i specyficznego kolorytu, które czynią ten geograficznie bliski kraj niemal egzotycznym dla nas. Różnice te są tak liczne i głębokie, że początkowo ich odkrywanie i odruchowe definiowanie skupia całą uwagę. Drugim - jest wielka gościnność i otwartość napotkanych osób. Niemal każde drzwi otwierają się szeroko, fotograf z Polski zapraszany jest do bajecznie kolorowych wnętrz domów, fotografowanie i rozmowa zdaje się być czymś naturalnym, niemal oczekiwanym. Na tle tego pojawia się kolejne zaskoczenie – pomimo okazywanej dużej sympatii i szacunku dla Polaków oraz Polski, ma miejsce niemal całkowite zatarcie materialnych śladów polskiej obecności na tamtych ziemiach oraz odmienne rozumienie tragicznej historii, zwłaszcza lat 1943-44. Następuje negacja prawdy i mechanizmy samousprawiedliwienia oraz próby usilnego przekonywania, że liczy się wyłącznie bratnia teraźniejszość naszych narodów. Na tle tego, boleśnie uderza zauważalny powrót godła Ukrainy na tle czerwono-czarnym, przesunięcie sympatii narodowych w stronę narastającego kultu Stepana Bandery i UPA oraz ich czynów przy jednoczesnym pielęgnowaniu aspiracji europejskich.