11 sierpnia 2014, 12:19
Autor: Redakcja SwiatObrazu.pl
czytano: 10496 razy

Selfie małpy - kto ma prawa autorskie do fotografii

Selfie małpy - kto ma prawa autorskie do fotografii

W 2011 roku brytyjski fotograf David Slater wybrał się do Indonezji, aby fotografować makaki czubate. W trakcie wyprawy jedna z małp zrobiła za pomocą jego aparatu znakomite „selfie”, które polski wikipedysta Tomasz Kozłowski umieścił w serwisie Wikimedii. Fotograf David Slater zażądał od Wikimedii usunięcia ze strony internetowej zdjęć zrobionych jego aparatem. Firma odmówiła, ponieważ spust migawki nacisnął nie Slater, ale makak i to on według Wikimedii ma prawa do fotografii.

"Gdy jedna z małp nacisnęła guzik migawki, jej uwagę przykuł dźwięk, który wydobył się z aparatu. Zaczęła więc naciskać go raz za razem. Inne małpy najpierw uciekły przestraszone, ale zaraz potem wróciły. To był niezwykły spektakl" - powiedział David Slater.

Slater zaprotestował już w 2012 roku, wtedy zdjęcie zniknęło na jakiś czas z Wikimedii. Teraz fotograf chce rozstrzygnąć sprawę w sądzie.

"Nie mają prawa umieszczać tej fotografii w domenie publicznej. Małpa nacisnęła przycisk, ale to ja dokonałem wszystkich ustawień - argumentował w rozmowie z "Daily Telegraph". Jak twierdzi, pozbawienie go praw do fotografii makaka naraziłoby go na duże problemy finansowe.

"Fotografia to drogi zawód. Na dziesięć tysięcy fotografii jakie robię, jedna przynosi pieniądze, które pozwalają mi dalej funkcjonować. To było jedno z tych dochodowych zdjęć" – dodaje fotograf. Autoportret makaka miał  sfinansować rok jego pracy.

[kn_advert]


Część twórców wirtualnej encyklopedii uważa wykorzystanie go za brak szacunku do fotografa, który "stworzył warunki umożliwiające powstanie zdjęć". Decyzja dotycząca pozostawienia bądź usunięcia zdjęcia zapadnie w głosowaniu kilkudziesięciu członków Wikimedii w sierpniu 2014 roku.   "Pomysł, by dać małpie aparat, to rodzaj performance'u. Proces jest bardzo ciekawy. Przykładowo: pewien znany fotograf (zamożny z domu) według niepotwierdzonych plotek miał zwyczaj podróżować w towarzystwie wynajętych profesjonalistów, którzy pomagali mu ustawić wszystko, oświetlić i wybrać dobry kąt. A on naciskał migawkę i zostawał autorem zdjęcia. W tym sensie Fundacja Wikimedia ma rację, twierdząc, że autorem fotografii jest makak. Jednocześnie trudno się nie zgodzić, że w fotografii ustawienia, a także sam pomysł, mają istotny aspekt autorski. W końcu sztuka performance często polega na włączeniu publiczności w wykonanie, a jednocześnie nikt nie odmawia autorstwa pomysłodawcy. W moim osobistym odczuciu Slater na pewno dotyka ważnego problemu z zakresu praw autorskich" - komentuje w rozmowie z "Gazetą Wyborczą" prof. Dariusz Jemielniak, aktywista ruchu Wikimedia i autor książki monograficznej o Wikipedii.

 

Naszym zdaniem

Prawo autorskie, podobnie jak inne przepisy prawa obejmuje swoim działaniem podmioty, które mają zdolność do czynności prawnych - bezpośrednią lub przez przedstawiciela. Makaki nie należą do tej grupy - stąd nie ma możliwości, aby makak został właścicielem praw.

Odnosząc sytuację do polskich realiów należy brać pod uwagę, że zgodnie z ustawą "przedmiotem prawa autorskiego jest KAŻDY przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór)".

Czy działanie polegające na zdefiniowaniu ustawień, zaangażowaniu w proces makaka (poprzez dostarczenie mu narzędzia) i sprowokowanie go do użycia aparatu jest przejawem działalności twórczej? Naszym zdaniem tak. Podobne przypadki już były - np. pokrycie płótna odciskami łap biegających po nim ptaków, wydziobujących pokarm - w wyniku tego zabiegu powstał "obraz", którego autorstwa nikt nie kwestionuje.

Na gruncie prawa innych krajów sytuacja może się skomplikować - stąd z ciekawością będziemy obserwować dalszy ciąg sporu. 

 

 

 



www.swiatobrazu.pl