Sztuczne oświetlenie - krótko i na temat

Lampy i sprzęt oświetleniowy

Rodzaje sztucznego oświetlenia

Żarówka szerokostrumieniowa ma podobnie jak zwykła żarówka włókno wolframowe, lecz przy tej samej mocy emituje więcej światła. Temperatura jej światła wynosi 3200 K, więc można ją stosować z filmami do sztucznego oświetlenia. Ma ona stosunkowo krótką trwałość, a wraz z postępującym zużyciem jej światło staje się coraz bardziej czerwone. Lampy szerokostrumieniowe (oraz opisane poniżej lampy kwarcowo-halogenowe) dla odróżnienia od lamp błyskowych są nazywane przez fotografów studyjnych "ciepłymi".

[kn_free]

Żarówka kwarcowo-halogenowa zawiera gaz, który przedłuża jej żywotność. Takie żarówki (oraz zbudowane na nich lampy) są często dużo droższe niż lampy szerokostrumieniowe, lecz mają znacznie większą trwałość, a temperatura ich światła jest bardziej stabilna przez cały okres użytkowania. Jeśli chodzi o barwę światła, tego typu żarówek używa się z filmami do sztucznego oświetlenia.

Lampy błyskowe mogą być bardzo różne — od wbudowanych w aparat, poprzez montowane na gorącej stopce, aż po kilka lamp studyjnych zasilanych z jednego generatora. Do lamp błyskowych należy stosować film do światła dziennego.

W zależności od obudowy każde z powyższych źródeł światła może być zarówno szerokostrumieniowe (gdy światło ma szeroki kąt emisji) lub punktowe (z soczewką skupiającą światło w ciasną wiązkę). W lampach punktowych często można regulować wiązkę od bardzo wąskiej do względnie szerokiej.

[kn_advert]

Odbłyśniki i urządzenia do kontrolowania światła

Odbłyśniki paraboliczne stosuje się do lamp fotograficznych, aby skoncentrować światło na obiekcie. Niektóre lampy mają we wnętrzu metaliczną powłokę, która eliminuje potrzebę stosowania osobnego odbłyśnika.

Strumienica to tuba przytwierdzona z przodu lampy w celu zwężenia strumienia światła. Stosuje się ją, gdy trzeba rozświetlić określone miejsca.

Grid (plaster miodu) jest także przytwierdzany z przodu lampy. Składa się z siatki cienkich rurek, które również zwężają strumień światła. Takie nasadki mogą mieć różny kąt promieniowania.

Parasol fotograficzny stosuje się wraz ze źródłem światła w celu uzyskania szerokiego i względnie rozproszonego światła. Lampa jest skierowana od fotografowanego obiektu w stronę wnętrza parasola, a ten odbija szeroką wiązkę, która oświetla scenę. Parasole mogą mieć różne pokrycia wnętrza. Srebrne zapewnia maksymalne odbicie, białe bardziej rozprasza światło, a złote ociepla tony skóry.

Płaski odbłyśnik (blenda) to kawałek kartonu lub innego materiału, który odbija światło w stronę cieni.

Ekran to niewielki panel montowany na statywie i ustawiany tak, żeby rzucał cień na część fotografowanego obiektu. Może też osłaniać obiektyw przed światłem, aby nie doszło do powstania flary, czyli tego samego efektu, który powstaje w plenerze, gdy słońce świeci bezpośrednio na obiektyw.

Gobo to płytka metalowa lub szklana, która tworzy wzór świetlny po zamocowaniu z przodu lampy.

Wrota to para (lub dwie pary) czarnych paneli, które montuje się z przodu źródła światła. Można je zginać pod różnym kątem. Podobnie jak w przypadku ekranów, zadaniem wrót jest kontrolowanie oświetlenia modela lub zapobieżenie oślepieniu obiektywu.

Dyfuzory i filtry

Dyfuzor, często wykonany z półprzejrzystego tworzywa sztucznego, umieszcza się na drodze światła, aby je zmiękczyć i sprawić, że cienie będą mniej wyraźne. Materiał musi być odporny na ciepło, jeśli używa się go w pobliżu lamp żarowych. Niektóre dyfuzory można przypiąć do reflektora lub umieścić w uchwycie do filtrów.

Namiot to konstrukcja z półprzejrzystego materiału, której nie umieszcza się przed źródłem światła, tylko dookoła fotografowanego przedmiotu. Padające z zewnątrz światło jest we wnętrzu bardzo rozproszone i równomierne.

Softboks to zamknięta obudowa dla jednej lub kilku lamp, która pozwala na uzyskanie miękkiego, równego światła.

Uchwyt do filtrów pozwala na zamocowanie filtrów szklanych lub żelatynowych, które zmieniają barwę światła, dyfuzorów zmiękczających światło lub ekranów polaryzujących usuwających błyszczenie i odbicia.

Statywy i inne sprzęty

Statyw służy do zamontowania lampy, odbłyśnika lub innego urządzenia. Podstawowy model ma trzy składane nogi i centralny trzpień, który można podnosić lub obniżać.

Boczne ramię lub wysięgnik przytwierdza się do pionowego statywu, aby umieścić źródło światła z dala od niego. Na drugim końcu wysięgnika znajduje się przeciwwaga, aby statyw się nie przewrócił.

Uchwyt na parasol przytwierdza się do statywu. Jego klamry pozwalają na zamontowanie parasola fotograficznego oraz lampy, która zostanie skierowana do jego wnętrza.

Jednolite tła papierowe to nie do końca sprzęt oświetleniowy, lecz popularny element wyposażenia studia. Są to długie arkusze grubego papieru o różnych barwach, nawinięte na rolkę o szerokości 1,2 m lub większej, służące jako jednolite i matowe tło, które można rozwinąć na ścianę i podłogę lub stół. Dzięki temu możesz zrobić fotografię bez kątów lub linii horyzontu. Gdy papier się zabrudzi lub pogniecie, wystarczy go odciąć i rozwinąć świeży. Przez środek rolki przebiega pręt, który jest oparty na dwóch pionowych wspornikach.

Y.R. OKAMOTO Arnold Newman Photographing President Lyndon B. Johnson, 1963 (Arnold Newman fotografuje prezydenta Lyndona B. Johnsona)

Arnold Newman został poproszony o zrobienie portretu prezydenta Lyndona B. Johnsona w Gabinecie Owalnym w Białym Domu. Gdy przybył na miejsce, zasłonił wszystkie okna, aby zablokować niepożądane oświetlenie, ustawił dwa aparaty wielkoformatowe — 4×5 cali (10×13 cm) i 8×10 cali (20×25,5 cm) — a następnie rozstawił lampy i odbłyśniki.

Ustawienie wydaje się skomplikowane, lecz jego cel był prosty — imitować naturalne oświetlenie dzienne. Ten rodzaj oświetlenia wygląda naturalnie i realistycznie, ponieważ jest najczęściej spotykany w rzeczywistości. Składa się na nie główne, górne źródło światła (najczęściej słońce; tutaj jest to reflektor z dużym parasolem) oraz światło wypełniające, które rozjaśnia cienie. W naturze pochodzi ono z całego sklepienia nieba lub innych odbijających światło powierzchni; tutaj jego źródłem są mniejsze lampy.

Softboks pozwala uzyskać bardzo miękkie i rozproszone światło. Pada ono na obiekt z różnych stron, przez co jest niemal bezcieniowe. Fotografowie często korzystają z softboksu lub parasola (takiego jak na powyższym zdjęciu pokazującym Arnolda Newmana podczas pracy), aby uzyskać naturalny wygląd szerokiego, rozproszonego światła okiennego.

Lampa strumieniowa lub bezpośredni blask flesza emituje kierunkowe światło. Zwróć uwagę na to, jak ostre i ciemne są krawędzie cieni w porównaniu z powyższym zdjęciem.

Pierścieniowa lampa błyskowa rzuca otaczający cień, lecz spłaszcza obiekt swoim równomiernym, frontalnym oświetleniem. Taka lampa otacza obiektyw i jest często wykorzystywana w zbliżeniach, na przykład w zdjęciach medycznych lub dentystycznych, gdy boczne oświetlenie zostałoby zasłonięte lub nie mogłoby dotrzeć do fotografowanego przedmiotu.

Cechy sztucznego oświetlenia

Sztuczne oświetlenie ma podobne właściwości jak światło zastane. W zależności od kierunku padania i stopnia rozproszenia może być ostre albo miękkie i rozproszone. Ponieważ to Ty je wybierasz i ustawiasz, musisz wiedzieć, jak je regulować i kontrolować, aby uzyskać oczekiwany efekt.

Im większe źródło światła względem obiektu, tym miększe oświetlenie. Słońce mimo swoich rozmiarów rzuca głębokie cienie o ostrych krawędziach, ponieważ jest tak daleko, że na niebie wydaje się być tylko małą tarczą. Na tej samej zasadzie im dalej odsuniesz lampę, tym mniejsza stanie się względem obiektu i tym ostrzejsze cienie pojawią się na zdjęciu. Z kolei jeśli ją przysuniesz, źródło światła będzie szersze i więcej promieni dotrze do obiektu z różnych kierunków, co oznacza, że jej światło będzie się wydawało miększe i bardziej rozproszone.

Miękkość światła zależy od stopnia jego rozproszenia przez lampę. Lampa punktowa skupia wiązkę światła na obiekcie, dzięki czemu jasne miejsca emanują blaskiem, a cienie są głębokie i ostre. Lampa strumieniowa to nieco bardziej rozproszone źródło światła, lecz cienie i tak wyglądają dość ostro, szczególnie gdy ustawisz ją w pewnej odległości. Softboks lub reflektor z parasolem są zazwyczaj znacznie szersze i pozwalają uzyskać dużo bardziej rozproszone i miękkie światło.

Kontroluj oświetlenie poprzez wybór lampy i jej odległości od obiektu. Jeśli chcesz uzyskać ostre, głębokie cienie, użyj bezpośredniego źródła światła, takiego jak lampa strumieniowa czy flesz, w stosunkowo dużej odległości od obiektu. Jeżeli natomiast chcesz zminimalizować lub zmiękczyć cienie, ustaw światło bliżej obiektu i poszerz je za pomocą softboksu lub parasola.