TEST: Tokina AT-X 165 DX AF 16-50 mm f/2,8

Tokina od wielu lat słynie z produkcji bardzo dobrze wykonanych mechanicznie obiektywów, które przez długi czas są z powodzeniem użytkowane w najróżniejszych warunkach. Zapewne wielu fotografów, którzy zaczynali swoją przygodę z lustrzankami (jeszcze w czasach gdy techniki cyfrowe traktowane były jako science-fiction), pamięta metalowe, wręcz pancerne konstrukcje Tokiny. Marka ta dla wielu osób stała się synonimem solidności i dbałości o jakość wykonania mechanicznego obiektywów.

Od tego czasu zmieniło się techniczne oblicze fotografii. Ogromna rzesza posiadaczy lustrzanek nie wie czym jest powiększalnik i dlaczego tak wielu „starych” fotografów, z łezką w oku, wspomina godziny spędzone w ciemni. Zmieniła się również Tokina, a jej zasadniczą część oferty rynkowej zajmują obiektywy dedykowane do lustrzanek cyfrowych z matrycami APS-C. W katalogu Tokiny na rok 2009 znajdziemy sześć konstrukcji DX, wśród których znajduje się Tokina AT-X 165 PRO DX, i tylko dwie „pełnoklatkowe”.

Korpus Tokiny AT-X 165 PRO DX wykonany jest z wysokiej jakości tworzywa sztucznego, które jest sztywne i solidne. Bagnet jest metalowy a pierścienie pokryte są karbowaną gumą. Poszczególne elementy tubusu są ze sobą dokładnie zmontowane a wrażenie rzetelności wykonania potęguje spora masa (610 gramów) i gabaryty obiektywu.

Pomiędzy pierścieniem zmiany ogniskowej i ręcznego ustawiania ostrości, znajduje się skala odległości wyrażona w stopach oraz metrach. Skala ogniskowej naniesiona jest bezpośrednio na pierścień ogniskowych.

Pierścień manualnego ustawiania ostrości pracuje niezwykle płynnie i precyzyjnie. Podobną kulturę pracy mechanizmów można obecnie spotkać tylko w znacznie droższych obiektywach, firmowanych przez najbardziej renomowane marki. Tokina AT-X 165 PRO DX nie posiada żadnych dodatkowych przełączników, a zmiana sposobu pracy mechanizmu ustawiania ostrości z trybu manualnego na automatyczny odbywa się przez przesunięcie całego pierścienia wzdłuż osi optycznej. Więcej o tym rozwiązaniu piszę na ósmej stronie testu.

Zmiana ogniskowej odbywa się poprzez dedykowany do tego pierścień, który również pracuje bardzo dobrze. Odpowiednio dobrane przełożenie mechanizmu zapewnia szybkość i łatwość zmiany parametrów przy jednoczesnym zachowaniu precyzji. O ile sposób pracy układu nie wzbudza zastrzeżeń, to sam rozmiar pierścienia oraz jego usytuowanie może wielu osobom sprawić spore kłopoty. Można się przyzwyczaić do tego, że pierścień ogniskowych znajduje się bardzo blisko korpusu aparatu i w dużej mierze jest to sprawa nawyków. Kłopotem jest jednak mała szerokość pierścienia na czym zdecydowanie traci ergonomia pracy z Tokina AT-X 165 PRO DX.

Pisałem już o bardzo dobrej jakości wykonania Tokina AT-X 165 PRO DX i na tym mógłbym zakończyć opis mechaniczny, ale niestety jest jeden szczegół, który sprawia że ocena w tej kategorii nie będzie się kończyła na samych superlatywach. Chodzi o wysuwający się podczas zmiany ogniskowej element tubusu, który posiada zadziwiająco duży luz, co dodatkowo uwypukla się w momencie gdy skonfrontujemy ten fakt z solidnym wykonaniem reszty obudowy. Oceniając jakość mechaniczną ma się wrażenie, że producent jest niekonsekwentny, albo że osoba odpowiedzialna za montaż tego elementu miała gorszy dzień.

Wraz z Tokina AT-X 165 PRO DX producent dostarcza dużą, wykonaną z tworzywa sztucznego tulipanową osłonę przeciwsłoneczną. Jej wnętrze jest wyłożone zamszowym materiałem, który ma tłumić odbicia światła. Prócz osłony w pudełku znajdziemy komplet dekli.

Parametry techniczne Tokina AT-X 165 DX AF 16-50 mm f/2,8

Budowa mechaniczna

Budowa optyczna

Tokina AT-X 165 PRO DX zawiera piętnaście soczewek ułożonych w dwanaście grup. Producent użył w tej konstrukcji również trzech elementów asferycznych oraz szkła o niskiej dyspersji. W tym miejscu rzuca się w oczy pewna nieścisłość jaką można spotkać wertując katalog Tokiny, ponieważ wszelkie opisy dotyczące Tokina AT-X 165 PRO DX mówią o jednej soczewce wykonanej ze specjalnego rodzaju szkła o niskiej dyspersji. Przekrój wzdłużny jaki zawiera aktualny katalog sugeruje jednak coś zupełnie innego, a na schemacie widać, że są dwa takie elementy. Pozostańmy więc przy wersji mówiącej o jednej soczewce SD, ponieważ ta wydaje się najbardziej prawdopodobna.

Przednia soczewka Tokina AT-X 165 PRO DX jest pokryta warstwą WR (Water Repellent), która ma za zadanie ułatwić czyszczenie obiektywu z pozostałości po kroplach wody czy odciskach palców. W praktyce to rozwiązanie sprawdza się bardzo dobrze, a powierzchnię soczewki czyści niezwykle łatwo. Ściereczka przesuwa się po tafli szkła nadspodziewanie gładko, wręcz aksamitnie.

Przysłona składa się z dziewięciu listków i pracuje w zakresie od F2,8 do F22. Kołowy otwór przysłony utrzymuje się do poziomu ~F3,5 co nie jest wynikiem rewelacyjnym. Jeżeli przymkniemy przysłonę o 1 EV, to możemy zauważyć, że punkty światła znajdujące się poza głębią ostrości są już odwzorowane z charakterystyczną deformacją krawędzi.

F2,8	F3,5	F4,0
F4,5	F5,6	F6,7
50 mm F2,8
50 mm F3,5

Zakres ogniskowych zawiera się w przedziale 16-50 mm, co w przeliczeniu na format małoobrazkowy daje odpowiednik ~24-70 mm w lustrzankach z matrycami APS-C (~25,6-80 mm dla aparatów Canon). Jest to bardzo użyteczny zakres, który sprawdza się w większości sytuacji zdjęciowych, zarówno przy fotografii reportażowej, krajobrazowej jak i podczas popołudniowych spacerów z rodziną. Poniżej zamieszczona jest próbka zakresu ogniskowych Tokina AT-X 165 PRO DX.

16 mm

50 mm

Zdjęcia zostały wykonane aparatem Canon EOS 20D oraz obiektywem Tokina AT-X 165 PRO DX

Ostrość obrazu

Analizę ostrości obrazu jaki uzyskujemy przy pomocy Tokina AT-X 165 PRO DX rozpoczniemy od najkrótszej dostępnej ogniskowej czyli 16 mm. Utrzymanie szerokiego pola widzenia, dużej jasności konstrukcji oraz wysokiej jakości obrazu zwłaszcza w narożnikach to duże wyzwanie. Konstruktorzy Tokiny dobrze poradzili sobie z tym problemem co widać na poniższym zestawieniu.  Obraz w centrum kadru już od maksymalnego otworu względnego jest ostry i zawiera dużą dawkę detali, a przymykanie przysłony nie ma dużego wpływu na jakość. Obrzeża kadru nie odstają dużo od tego pułapu, choć oczywiście widać różnicę szczególnie przy F2,8, gdzie obraz jest lekko rozmyty.

16 mm
F2,8
F3,5
F4,5
F5,6
F8,0
F11
F16
F22

Następnie przyjrzymy się temu, jak Tokina AT-X 165 PRO DX radzi sobie w środku jej zakresu ogniskowych. W porównaniu do tego co widać w powyższej tabeli, tutaj mamy do czynienia z wyższą jakością obrazu w narożnikach. Obraz nie jest tak rozmyty jak to miało miejsce przy minimalnej ogniskowej, a ilość detali w centrum kadru jest nadal bardzo duża, nawet na zdjęciach wykonanych z maksymalnie rozwartą przysłoną.

29 mm
F2,8
F3,5
F4,5
F5,6
F8,0
F11
F16
F22

Maksymalna ogniskowa, czyli 50 mm, odstaje nieco od tego co możemy obserwować powyżej, ale nadal wyniki są satysfakcjonujące. Dla wszystkich ogniskowych granicznym punktem w którym pojawia się na zdjęciach dyfrakcja jest moment użycia przysłony F16. Na zdjęciach wykonanych z tak domkniętą przysłoną można zauważyć nieznaczny spadek ostrości w stosunku do tego co jest rejestrowane z większymi otworami przysłony.

50 mm
F2,8
F3,5
F4,5
F5,6
F8,0
F11
F16
F22
Zdjęcia zostały wykonane aparatem Canon EOS 20D oraz obiektywem Tokina AT-X 165 PRO DX

Aberracja

Tokina AT-X 165 PRO DX jest obiektywem który bardzo dobrze radzi sobie z aberracjami chromatycznymi wzdłużnymi, które pojawiają się poza głębia ostrości. Pod tym względem nie mam żadnych zastrzeżeń i mogę tylko pochwalić konstruktorów Tokiny za to osiągnięcie.

50 mm F2,8
50 mm F2,8
16 mm F2,8

Kłopotem mogą się jednak okazać przebarwienia, powstające na granicy skrajnie kontrastowych elementów zdjęcia, wywołanych poprzeczną aberracją chromatyczną. Poniższe zestawienia zawierają przykłady ilustrujące to zjawisko. Widać na nich, że przypadłość ta dotyczy minimalnych ogniskowych i niestety trudno się go pozbyć, nawet mocno przymykając przysłonę. Im większa jest odległość od centrum kadru, tym mniejszy jest wpływ przysłony na purpurowe obwódki wokół kontrastowych elementów. W skrajnym przypadku możemy dostrzec przebarwienia nawet przy F11, co jest pokazane na próbkach poniżej. Jeżeli przyjrzymy się zdjęciom wykonanym z maksymalną ogniskową, to łatwo zauważymy, że są one pozbawione tych niepożądanych efektów.

16 mm
F2,8
F4,0
F5,6
F8,0

16 mm
F2,8	F3,5
F4,5	F5,6

16 mm
F2,8
F3,5
F4,0
F4,5
F5,6
F8,0
F11

50 mm
F2,8	F3,5	F4,0
F4,5	F5,6

Aberracja komatyczna jest bardzo dobrze kontrolowana. Tabela zamieszczona niżej zawiera w sobie próbki pobrane ze zdjęć wykonanych dla maksymalnej i minimalnej ogniskowej oraz w środku zakresu z różnymi ustawieniami przysłony. Odbijające się od tafli wody słońce tworzy idealne warunku do przetestowania aberracji komatycznej, co wykorzystałem podczas przygotowywania testu. Rozbłyski światła na zdjęciach są właściwie odwzorowane i nienaznaczone deformacją spowodowaną komą. W tej kategorii Tokina AT-X 165 PRO DX radzi sobie bardzo dobrze.

16mm	F2,8	F4,0	F5,6	F8,0
34mm	F2,8	F4,0	F5,6	F8,0
50mm	F2,8	F4,0	F5,6	F8,0
Zdjęcia zostały wykonane aparatem Canon EOS 20D oraz obiektywem Tokina AT-X 165 PRO DX

Winietowanie

Kolejna ważna sprawa to ocena winietowania i aby tego dokonać posłużymy się serią zdjęć nieba wykonanych aparatem Canon EOS 20D i Tokina AT-X 165 PRO DX. Zaciemnienie narożników jest najsilniejsze przy kombinacji 16 mm F2,8 i spada wraz ze zmniejszaniem otworu przysłony. Aby całkowicie pozbyć się tego negatywnego zjawiska trzeba skorzystać z przysłony minimum F5,6 lub większej.
Kłopoty z nierównomiernym naświetleniem kadru zanikają wraz ze zwiększaniem ogniskowej co pokazują poniższe próbki. Zdjęcie wykonane przy parametrach: 29 mm F2,8 jest praktycznie pozbawione zacenionych naroży. Gdy przyjrzymy się fotografii wykonanej z użyciem maksymalnej ogniskowej i F2,8 to zauważymy, że winieta znowu się pojawia, ale jej intensywność jest zdecydowanie mniejsza niż to ma miejsce w przypadku kombinacji 16 mm F2,8.

16 mm
F2,8
F3,5
F4,0
F4,5
F5,6
F6,7
F8,0
29 mm
F2,8
F3,5
F4,0
F4,5
F5,6
F6,7
F8,0
50 mm
F2,8
F3,5
F4,0
F4,5
F5,6
F6,7
F8,0
Zdjęcia zostały wykonane aparatem Canon EOS 20D oraz obiektywem Tokina AT-X 165 PRO DX

Dystorsja

Tokina AT-X 165 PRO DX to obiektyw, który charakteryzuje się tym, że fotografie wykonane z jego użyciem będą naznaczone sporymi zniekształceniami geometrycznymi. Poniżej zamieszczone są próbne fotografie obrazujące sposób w jaki objawia się dystorsja przy skrajnych ogniskowych. Widać tam silne wpływy zniekształceń beczkowatych (16 mm) oraz poduszkowych (50 mm), które w przypadku niektórych tematów fotograficznych mogą mocno wpłynąć na jakość zdjęć.

16 mm

50 mm

Zdjęcia zostały wykonane aparatem Canon EOS 20D oraz obiektywem Tokina AT-X 165 PRO DX

Odblaski

Tokina AT-X 165 PRO DX zawiera w sobie skomplikowany układ optyczny zawierający piętnaście soczewek. Ponadto ma być uniwersalnym obiektywem, który ma się dobrze sprawdzać w większości zastosowań. Warto więc przyjrzeć się temu, jak zachowuje się podczas fotografowania pod światło co dla wielu osób ma zasadnicze znaczenie np. przy fotografowaniu krajobrazu z użyciem krótkiej ogniskowej. Poniżej zamieszczone jest kilka próbek, które ilustrują właściwości Tokina AT-X 165 PRO DX w tej kategorii.

16 mm F8,0
16 mm F8,0
16 mm F19
18 mm F8,0
29 mm F16
50 mm F8,0
16 mm F16
Zdjęcia zostały wykonane aparatem Canon EOS 20D oraz obiektywem Tokina AT-X 165 PRO DX

Jak widać obiektyw dobrze radzi sobie z intensywnym, punktowym światłem przy dłuższych ogniskowych, gdzie na zdjęciach pojawiają się relatywnie niewielkie przebarwienia spowodowane odblaskami. Można też zauważyć nieznaczny spadek kontrastu. Gorzej jest w sytuacji gdy skorzystamy z najkrótszych dostępnych w Tokina AT-X 165 PRO DX ogniskowych. Jest duże prawdopodobieństwo, że na fotografiach może pojawić się seria „duszków” które wynikają z odbić światła powstających wewnątrz układu. Bliki są jednak dość enigmatyczne i nie objawiają się w sposób, który mocno zakłócałby fotografie.

Nastawianie ostrości

Tokina AT-X 165 PRO DX oddaje nam do dyspozycji ogromny pierścień manualnego ostrzenia, z którego korzysta się bardzo dobrze. Mechanizm pracuje bez luzów i z dużą dokładnością. Jedynym mankamentem jest sposób w jaki rozwiązano przełączanie trybu ostrzenia z manualnego na automatyczny. Aby tego dokonać trzeba przesunąć cały pierścień wzdłuż osi optycznej. Czyli jeżeli startujemy z ustawienia „autofocus” to aby przejść w tryb „manual” trzeba pociągnąć pierścień do siebie. Aby wrócić do automatycznego ostrzenia wymagane jest popchnięcie pierścienia w kierunku przedniej soczewki. System ten nosi nazwę One-touch Focus Clutch Mechanism. O ile sam pomysł wydaje się być idealny w swojej prostocie, to jednak w praktyce sprawdza się dość kłopotliwie w pewnych sytuacjach. Zmiana położenia pierścienia powoduje przesunięcia się skali ostrzenia i w związku z tym trudno jest płynnie przejść z trybu auto na manual bez zmiany odległości.

Test Tokina AT-X 165 PRO DX przeprowadzany był z aparatem Canon EOS 20D, z którym obiektyw sprawował się dość nieobliczalnie. Mam tu na myśli fakt, że spory odsetek zdjęć jakie wykonane zostały podczas testu są nieostre z powodu omyłek autofocusa. Niestety nie jest to mała liczba i sięga kilkunastu procent. Niejednokrotnie zdarzało się, że ujęcia trzeba było powtórzyć z powodu źle ustawionej przez automat ostrości.
Jeżeli chodzi o szybkość automatycznego ustawiania ostrości to mogę ją ocenić jako dobrą. Niezależnie od tego jaka jest aktualnie ustawiona ogniskowa, wbudowany w obiektyw silnik napędzający układ autofocus, „kręci” z tą samą prędkością. Tokina AT-X 165 PRO DX jest  konstrukcją opartą o system wewnętrznego ogniskowania (Internal Focus). Na pewno ma to  korzystny wpływ na szybkość pracy mechanizmów i sprawia, że podczas ostrzenia obiektyw nie zmienia swoich rozmiarów a przednia soczewka nie obraca się.

Podsumowanie

Tokina AT-X 165 PRO DX to konstrukcja należąca do serii PRO Tokiny, co ma gwarantować najwyższa jakość wykonania i najlepsze parametry optyczne. Nie można odmówić produktowi Tokiny tego, że jest to ciekawy obiektyw, który dla wielu osób może być bardzo dobrą alternatywą dla drogich konstrukcji markowych. Podobnie jak wiele innych produktów, również Tokina AT-X 165 PRO DX nie jest pozbawiona wad. Biorąc pod uwagę właściwości optyczne, najbardziej rzuca się w oczy spadek jakości obrazu w narożnikach przy skrajnych ogniskowych (16 i 50 mm) w przedziale przysłon F2,8-4,0. Sporą wadę jest też skłonność do pojawiania się purpurowych obwódek wokół kontrastowych elementów na fotografiach wykonanych z najkrótszymi ogniskowymi, nawet w sytuacji gdy przysłona jest mocno przymknięta. Okolice 16 mm to prawdziwa pięta achillesowa, ponieważ winietowanie też daje o sobie znać właśnie w tym zakresie. Poza tą ogniskową zaciemnienie narożników nie stanowi żadnego problemu i czasem wręcz można zapomnieć o istnieniu takiej wady. Tokina AT-X 165 PRO DX stosunkowo dobrze radzi sobie podczas fotografowania pod światło i trzeba się naprawdę postarać, lub mieć ogromnego pecha, aby na zdjęciach pojawił się jakiś nieestetyczny blik. Aberracja komatyczna oraz wzdłużna aberracja chromatyczna to zjawiska obce Tokinie AT-X 165 PRO D co warto podkreślić, jednak szkoda, że konstruktorom Tokiny nie udało się równie skutecznie powalczyć z dystorsją. Wysoko można ocenić jakość wykonania tubusu i gdyby nie wysuwający się element obudowy posiadający spory luz, to mógłbym wskazać Tokina AT-X 165 PRO DX jako wzór do naśladowania dla pozostałych niezależnych producentów optyki.

Tokina AT-X 165 PRO DX to obiektyw należący do popularnej rodziny uniwersalnych zoomów. Jego zakres ogniskowych oraz duża jasność sprawiają, że może się okazać bardzo użyteczny w wielu sytuacjach zdjęciowych. Patrząc na oferty innych producentów, które odpowiadają parametrami Tokina AT-X 165 PRO DX, znajdziemy w sumie pięć konstrukcji.
Wśród nich wyróżniają się dwa obiektywy wyposażone w system optycznej stabilizacji obrazu: Canon EF-S 17-55 f/2.8 IS USM oraz zaprezentowany niedawno Tamron SP AF17-50mm F/2.8 XR Di-II VC LD Aspherical (IF). Te dwie konstrukcje oferują nie tylko uniwersalny zakres ogniskowych i dużą jasność, ale również pozwalają dodatkowo wydłużyć czas ekspozycji dzięki redukcji drgań, co ma zasadnicze znaczenie w sytuacji gdy fotografujemy w trudnych warunkach oświetleniowych. Natomiast produkty Nikona, Canona, Sigmy i Pentaxa są wyposażone w pierścieniowe silniki ultradźwiękowe napędzające autofocus co sprawia, że ustawianie ostrości jest ciche a kultura pracy mechanizmu jest bardzo wysoka. Największym i najcięższym obiektywem w tej stawce jest AF-S DX Zoom-Nikkor 17-55 mm f/2.8G IF-ED, ale zaraz za nim ustawia się Canon. Z drugiej strony najbardziej kompaktowa jest Sigma 18-50 mm F2,8 EX DC Macro HSM, która ponadto oferuje najlepsza skalę odwzorowania bo 1:3.

* dane na dzień 05.10.2009

Tokina AT-X 165 PRO DX nie wyróżnia się w tej grupie niczym szczególnym poza tym, że oferuje 16 mm ogniskowej i jest łudząco podobna do produktu marki Pentax. SMC PENTAX DA STAR 16-50MM F2.8 ED AL (IF) SDM jest jednak obiektywem nieznacznie różniącym się wymiarami i wagą, posiada silnik SDM i dwie soczewki ze szkła o niskiej dyspersji.
Jeżeli chcielibyśmy ułożyć obiektywy pod względem kosztu zakupu, to najbardziej przystępna będzie Sigma a zaraz za nią Tamron. Tokina AT-X 165 PRO DX będzie trzecia w kolejności a za nią ustawią się kolejno: Pentax, Canon i Nikon.

Biorąc pod uwagę wszystkie ułomności i zalety obiektywu zdecydowałem się wystawić Tokina AT-X 165 PRO DX ocenę dobrą, ponieważ pomimo kilku ewidentnych wpadek jest bardzo użytecznym i uniwersalnym narzędziem.

Ocena końcowa (w skali 1-6):

dobry

Zalety:

solidnie zbudowany tubus obiektywu poręczny zakres ogniskowych jasność: F2,8 dobra praca pod światło dobrze kontrolowane winietowanie i koma

Wady:

purpurowe obwódki występujące na zdjęciach wykonanych przy krótkich ogniskowych niewygodnie usytuowany i zbyt mały pierścień zmiany ogniskowych luz wysuwającego się elementu obudowy przy zmianie ogniskowej zmiana ustawienia trybu nastawiania ostrości z automatycznego na manualny powoduje niewielkie zmiany w nastawionej odległości

Obiektyw Tokina AT-X 165 DX AF 16-50 mm f/2,8 wypożyczył wyłączny przedstwiciel marki Tokina w Polsce firma P.H. Migomex Sp. j.

Galeria

Poniższe fotografie zostały wykonane aparatem Canon EOS 20D oraz obiektywem Tokina AT-X 165 PRO DX.

Kliknij na wybrane zdjęcie - zostanie otwarte w pełnej rozdzielczości w nowym oknie.