Zakłady fotograficzne i fotografia warszawska w latach 1839–1920 - rozmowy o fotografii

Z Warszawą związane są początki fotografii polskiej. Już w kilka tygodni po paryskim oficjalnym pokazie zdjęć Daguerre’a jego wynalazek zaprezentowano w stolicy Priwislanskiego Kraju. Pokazano wówczas między innymi znane tylko z opisu dagerotypy Jędrzeja Radwańskiego wykonane w październiku 1839 roku, które przedstawiały kościół ss. Wizytek i Pałac Kazimierzowski przy Krakowskim Przedmieściu. Wykonane własnoręcznie dagerotypy służyły najwybitniejszemu pejzażyście miejskiemu XIX wieku – Marcinowi Zaleskiemu do malowania widoków Warszawy.

"Wybitny numizmatyk Karol Adolf Beyer (1818–1877), zwany ojcem polskiej fotografii, założył pierwszy stały zawodowy zakład fotograficzny w stolicy. Był wydawcą licznych albumów fotograficznych, prekursorem fotografii naukowej (w 1851 r. wykonał dagerotypy przedstawiające zjawisko zaćmienia Słońca). Jego cykl widoków placu Saskiego z lat 1861–1863, z biwakującymi tam wojskami carskimi, uważa się za pierwsze polskie zdjęcia reportażowe. Uczniowie Beyera: Jan Mieczkowski, Marcin Olszyński i Konrad Brandel nie tylko kierowali własnymi zakładami fotograficznymi, ale także w ciągu blisko 30 lat dokumentowali życie miasta. Konrad Brandel uważany jest za pierwszego polskiego fotografa prasowego. Czołową postacią fotografii przełomu XIX i XX wieku była Jadwiga Golczówna, jedna z niewielu kobiet, która w tym czasie prowadziła własne atelier w hotelu Bristol. Była też inicjatorką powstania pierwszej szkoły fotograficznej dla kobiet. W latach 1898–1905 współpracowała z właścicielem atelier fotograficznego Stanisławem Szalayem. W końcu XIX wieku swoje pierwsze zdjęcia wykonał najbardziej znany warszawski fotograf ubiegłego stulecia Zdzisław Marcinkowski.

[kn_free]

[kn_advert]

Zdjęcia Warszawy zajmowały poczesne miejsce z zbiorach Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości (1906–1944), z którym współpracowało kilku znanych artystów, między innymi Juliusz Kłos i Stanisław Nofok-Sowiński. Po I wojnie światowej pracownią fotograficzną TOnZP kierował głuchoniemy artysta malarz Józef Kościesza-Jaworski. Obrazy stolicy zagościły na kliszach Jana Bułhaka, który po ucieczce z Wilna przed bolszewikami przez blisko rok urzędował na Uniwersytecie Warszawskim (1920–1921). Wykonał w tym czasie blisko tysiąc widoków miasta, które przez cały okres międzywojenny można było kupić w stołecznych księgarniach jako oryginalną pamiątkę z Warszawy.

Oprócz zbioru TOnZP działała pracownia fotograficzna Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, kierowana przez Henryka Poddębskiego, jednego z najwybitniejszych warszawskich fotografów dwudziestolecia międzywojennego,

Powstałe w 1900 roku Towarzystwo Fotograficzne Warszawskie (od 1907 r. Polskie Towarzystwo Miłośników Fotografii) liczyło 200 członków. Dziesięć lat później Marian Fuks założył pierwszą agencję fotograficzną. Od XIX wieku w stolicy urządzano wystawy fotograficzne.

Dzięki pracy artystów fotografów, ale i amatorów (nielicznych posiadaczy aparatów fotograficznych) możemy odbyć nostalgiczną podróż po ulicach i placach stolicy, której już dziś nie ma, bo "zniknęła" na przełomie 1944 i 1945 roku" - Jolanta B. Kucharska.

W czwartek 3 listopada 2016 r., o godz. 18.00 odbędzie się spotkanie w ramach cyklu "Rozmowy o fotografii". Poprowadzi je Jolanta B. Kucharska w Gdańskiej Galerii Fotografii, Oddział Zielona Brama, ul. Długi Targ 24, 80-828 Gdańsk.

Jolanta B. Kucharska – absolwentka historii Uniwersytetu Warszawskiego w 1977. W latach 1986–2002 była zatrudniona w Archiwum Zbiorów Fotograficznych i Rysunków Pomiarowych w Instytucie Sztuki PAN. Od 2002 do 2010 pracowała w Bibliotece Głównej Politechniki Warszawskiej w Oddziale Narodowego Zasobu Bibliotecznego przy opracowaniu materiału kartograficznego. Od roku 2010 do kwietnia 2013 współpracowała z Muzeum Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w Kuklówce Radziejowickiej jako kustosz zbiorów archiwalnych i fotograficznych. Brała udział w ponad 30 konferencjach naukowych krajowych i zagranicznych dotyczących historii fotografii polskiej, kartografii, Kresów Wschodnich oraz architektury powojennej. W latach 1993–2001 była stypendystką instytucji litewskich związanych z ochroną zabytków, m.in. Instytutu Architektury i Budownictwa w Kownie czy Akademii Sztuk Pięknych w Wilnie. Jest autorką ponad 130 publikacji naukowych i popularnonaukowych wydanych w Polsce, na Litwie, Białorusi, Ukrainie. Jest autorką lub współautorką publikacji książkowych, m.in. Wilno w fotografii Jana Bułhaka (1966), Dawna fotografia lwowska 1839–1939 (2004), Wilno. Najpiękniejsze fotografie (2013) oraz Warszawa. Najpiękniejsze fotografie (2015). Jest autorką opracowania naukowego pamiętników: Jan Bułhak. Kraj lat dziecinnych (2003), a także organizatorką wystaw fotograficznych i autorką licznych prac fotograficznych ilustrujących artykuły własne oraz innych autorów.