Aparat czy kamera: Akcesoria

Sama kamera to oczywiście nie wszystko, czego potrzebujemy, aby w każdej sytuacji móc stworzyć film. Sztuka filmowa, równie często jak fotograficzna, wymaga stosowania dodatkowych akcesoriów. Możliwości w zakresie podłączenia do kamery dodatkowego sprzętu są w dużej mierze uzależnione od tego, jakim sprzętem do filmowania dysponujemy, choć faktem jest, iż zaawansowana kamera pod względem możliwości rozbudowy jest w stanie bez trudu zawstydzić niejeden aparat fotograficzny. W tym odcinku naszego cyklu przekonamy się, jakie akcesoria są najbardziej przydatne filmowcom i dlaczego.

Zobacz także pozostałe artykuły z cyklu:

W cyklu artykułów dotyczących zamieniania aparatu cyfrowego z funkcją filmowania w pełnoprawną kamerę wideo wiele miejsca poświęciliśmy akcesoriom służącym temu celowi. Kamera wideo nie wymaga wprawdzie żadnych akcesoriów, aby stać się tym, czym już jest, ale to nie znaczy, że jej działania nie można usprawnić. Oczywiście można, a często jest to nawet wskazane. W tym odcinku cyklu "Aparat czy kamera" opowiemy o dodatkach uprzyjemniających pracę z kamerą z naciskiem na te akcesoria, które z różnych powodów są niezbędne w pracy filmowca, uzupełniając w ten sposób wiedzę, jaką przekazaliśmy na przestrzeni dziesięciu odcinków cyklu "Filmowanie aparatem".

Jak podłączać?

Na początek odpowiedzmy sobie na jedno pytanie: jakie możliwości rozbudowy ma kamera wideo? Oczywiście wszystko zależy od używanego przez nas typu kamkordera, podobnie jak ma to miejsce w przypadku aparatów cyfrowych. Dla filmowca problem jest jednak znacznie bardziej złożony od tego, z którym styka się fotograf.

aparat fotograficzny czy kamera cyfrowa kamera wideo Sony poradnik co wybrać akcesoria dodatki lampa statyw mikrofon ekran filtry zasilanie follow focus matte box

W wielu przypadkach do podłączania akcesoriów dla kamer używa się podobnego sprzętu, jak przy filmowaniu lustrzanką bądź bezlusterkowcem. Szczególnie przydatne są ramiona ze stopkami do mocowania akcesoriów, dzięki czemu do kamery podłączyć można na raz więcej niż jedno wykorzystujące ją urządzenie. (Fot. Sony)

Ogromna różnorodność kamer wideo (a nie mówimy tu wcale o specjalistycznym sprzęcie, a jedynie mniej lub bardziej zaawansowanych kamkorderach) sprawia, że dobierając akcesoria do pracy musimy odpowiedzieć sobie na szereg pytań. Czy nasza kamera umożliwia podłączenie filtrów optycznych? Czy dysponuje zimną lub gorącą stopką akcesoriów? Czy jej rozmiary pozwolą na komfortową pracę z takim, a nie innym dodatkiem? Czy różne elementy wyposażenia nie będą sobie nawzajem przeszkadzać, a jeżeli będą, to co z tym zrobić? Tak naprawdę niemal każdy problem związany z montażem akcesoriów da się rozwiązać i używa się w tym celu tych samych lub bardzo podobnych środków jak podczas realizowania filmów aparatami DSLR i SLT.

Lampy

Pierwszą grupą akcesoriów są znane nam już lampy doświetlające scenę. Montowane z reguły za pomocą stopki akcesoriów zapewniają dobre frontalne źródło światła o charakterystyce, którą w co lepszych modelach można łatwo dopasować do oświetlenia zastanego za pomocą systemu filtrów żelowych. Rozwój w dziedzinie białych diod LED sprawił, że nowoczesne lampy nakamerowe prawie zawsze realizowane są w tej technologii. Sprawia to, że źródło światła jest chłodne, ma stosunkowo dużą powierzchnię i zużywa niewiele prądu. Niezbyt dobrze nadają się jako główne źródło światła (choć w sytuacjach awaryjnych mogą służyć i do tego), natomiast świetnie sprawdzają się w charakterze światła dopełniającego.

Znana wielu z nas 60-diodowa lampa nakamerowa Sony HVL-LE1 zapewniająca światło o maksymalnej mocy światła 1800 luksów z odległości pół metra to przykład akcesorium niezbędnego dla wideofilmowców realizujących reportaże w terenie. (Fot. Sony)

Mikrofony i słuchawki

Brak dobrego mikrofonu kierunkowego z porządną osłoną przeciwwietrzną (najlepiej typu deadcat) to podstawowa przeszkoda na drodze do uzyskania w nagraniu naprawdę dobrego dźwięku. Rozwiązanie tego problemu: zewnętrzny mikrofon. Jeżeli nasza kamera wyposażona jest w gniazdo mikrofonowe to problem sprowadza się do wyboru odpowiedniego modelu. Jeżeli zaś nie, to musimy poszukać sobie odpowiedniego rejestratora. Żadne ograniczenie techniczne nie stanowi jednak usprawiedliwienia dla realizacji filmu z kiepską, zaszumioną i niewyraźną ścieżką dźwiękową. Jeżeli poważnie myślimy o realizacji filmów to dobry mikrofon powinien być jednym z naszych pierwszych zakupów.

Zewnętrzny mikrofon, taki jak Sony ECM-CG50 to sprzęt, którym z całą pewnością powinni się zainteresować nie tylko profesjonalni filmowcy. Zaletą konstrukcji takich jak ta z punktu widzenia amatora jest złącze typu mini-jack, umożliwiające podłączenie mikrofonu również do kamer kompaktowych. Z kolei dostarczany w zestawie uchwyt pozwoli zamontować mikrofon nie tylko w specjalnej obejmie, jaką dysponują kamery profesjonalne, ale też na zwyczajnej gorącej stopce akcesoriów. (Fot. Sony)

Uzupełnieniem mikrofonu powinny być dobre słuchawki nauszne. Mają one do spełnienia podwójną rolę – zapewniają bieżący odsłuch tego, co rejestruje kamera, przy jednoczesnej izolacji od dźwięków dobiegających z otoczenia. Bez tego nawet najlepszy mikrofon nie da nam kontroli nad tym, co się nagrywa.

[kn_advert]

Ekrany

Bywają sytuacje, gdy uchylny wyświetlacz LCD lub wizjer kamery oferują obraz zbyt mały, za słabo izolowany od otoczenia bądź za mało szczegółowy, aby możliwa była poprawna ocena tego, co nagrywamy. W takich sytuacjach przydaje się większy, zewnętrzny ekran LCD podłączany do kamery najczęściej za pośrednictwem złącza cyfrowego HDMI. Ekran taki często ma też funkcje, których w kamerze może brakować, takie jak np. stuprocentowe powiększenie określonej części kadru, pomagające w manualnym ustawianiu ostrości.

Ekran zewnętrzny Sony CLM-V55 to jedno z tych akcesoriów, bez których niektórzy filmowcy nie wyobrażają sobie życia. Zewnętrzny wyświetlacz o przekątnej pięciu cali gwarantuje znacznie lepszą kontrolę nad rejestrowanym obrazem, a przy tym zapewnia mobilność. (Fot. Sony)

W warunkach studyjnych rolę zewnętrznego ekranu może pełnić też (i często pełni) zwyczajny monitor lub telewizor wyposażony w złącze HDMI. Oczywiście w terenie użycie tego typu sprzętu ograniczają możliwości techniczne (zasilanie) i logistyka.

Usprawnianie pracy kamery

Osprzęt przydatny i niezbędny

Przedstawione do tej pory akcesoria w ten lub inny sposób rozbudowywały naturalne możliwości kamery. Niekiedy jednak filmowcy muszą wzbogacić swoje urządzenie do filmowania o nowe cechy, co z kolei zapewnić mogą inne przydatne dodatki.

Na profesjonalnym planie filmowym kamera często jest tak obudowana rozmaitymi akcesoriami, że wręcz trudno jest ją dostrzec pod całą masą dodatkowego osprzętu. Nie o profesjonalny wygląd tu jednak chodzi, a o znaczną rozbudowę funkcjonalności zestawu. (Fot. Zacuto)

Filtry

Podstawową grupą akcesoriów dla fotografa są filtry. Mają one też zastosowanie w technikach wideo, choć w nieco mniejszym stopniu. Chcąc korzystać z filtrów wkręcanych musimy przede wszystkim upewnić się, że producent kamery przewidział taką możliwość, czyli że obiektyw dysponuje gwintem umożliwiającym przykręcenie do niego czegokolwiek. Jeżeli nie, pozostaje nam skorzystać z rozmaitych wynalazków przeznaczonych dla kompaktowych kamer wideo i niewielkich cyfrówek. Przykładem jest uchwyt do filtrów systemu Cokin o nazwie Filterfast, mocowany do gwintu statywowego.

Częstym elementem spotykanym w profesjonalnych kamerach wideo jest wbudowany filtr ND przydatny bardzo w sytuacji, gdy zależy nam na ograniczeniu ilości światła docierającego przez obiektyw do matrycy (np. wówczas, kiedy mimo doskonałych warunków oświetleniowych chcemy zachować w pełni otwartą przysłonę obiektywu). Filtr taki bardzo ułatwia korzystanie z kamery i czyni pracę z nią bardziej komfortową. (Fot. Sony)

Używając filtrów musimy mieć na uwadze ograniczenia wynikające z ich charakteru, których nie musi uwzględniać fotograf. Dotyczą one głównie zmieniania położenia kamery w trakcie filmowania. Wiele filtrów, takich jak polaryzatory czy połówkowe może w takiej sytuacji sprawić wiele kłopotów, zmieniając swoje właściwości bądź modyfikując nie tę część kadru, co trzeba. Warto pamiętać, że bardziej zaawansowane kamery dysponują wbudowanym w korpus filtrem ND, czyli neutralnie szarym, często nawet o kilkustopniowym działaniu. W takiej sytuacji korzystanie z dodatkowych filtrów tego typu nie jest już potrzebne.

Statywy i systemy stabilizujące

Choć wielu z nas bardzo lubi filmować z ręki, to nie powinniśmy rezygnować z możliwości ustabilizowania położenia naszej kamery poprzez korzystanie ze statywu tradycyjnego, naramiennego lub systemów stabilizacji dynamicznej, takich jak Steadicam. Nie należy przy tym przeceniać możliwości wbudowanego w obiektyw kamery stabilizatora obrazu reklamowanego jako "lepszy niż wszystko, co do tej pory stworzono", nie zapewni on nam bowiem solidnego trójnoga, ani też nie sprawi, że mniej się zmęczymy filmując trzecią godzinę z rzędu. Stabilizator obrazu może pełnić wyłącznie funkcję pomocniczą i nie jest niezawodny.

Dobry statyw to dla wideofilmowca absolutna podstawa. Mimo iż praktycznie każda kamera o masie mniejszej niż 5 kilogramów jest przystosowana do filmowania z ręki, to nie powinniśmy rezygnować z możliwości zapewnienia sobie stabilnej podpory gdy tylko warunki filmowania na to pozwalają. Pamiętajmy jednak, że wymagania stawiane statywowi podczas filmowania - zwłaszcza wówczas, gdy operator zamierza obracać kamerę w trakcie ujęcia - są znacznie większe aniżeli te, które stawia fotograf wykonujący zdjęcia.

Kryteria doboru statywu na potrzeby filmu (podobnie jak alternatywne systemy stabilizujące) zostały przez nas przedstawione w trzecim odcinku cyklu "Filmowanie aparatem" i zasadniczo w przypadku korzystania z kamery wideo pozostają one niezmienne poza jednym szczegółem: w większych kamerach, ze względu na ich wydłużoną konstrukcję i większą masę, praktycznie konieczne jest korzystanie z dedykowanych głowic wideo. Zresztą w mniejszych kamerach również są one zalecane, choćby ze względu na obecność w nich dodatkowego punktu zaczepienia w stopce mocowania przeznaczonego właśnie dla kamer (mają one w okolicy gwintu statywowego dodatkowe wgłębienie przeznaczone właśnie na taki zaczep), dzięki któremu nie istnieje ryzyko obrócenia kamery na stopce podczas panoramowania.

[kn_advert]

Matte box, follow focus i inne specjalistyczne udogodnienia dla filmowców

Jeżeli na poważnie myślimy o filmowaniu (bądź zależy nam na sprawieniu takiego wrażenia na osobach postronnych) to powinniśmy poważnie pomyśleć o doposażeniu naszej kamery o kilka akcesoriów kojarzonych z "poważną kinematografią", takich jak wrota (Matte box) oraz przyrządy ułatwiające manualne ustawianie ostrości, jak system follow focus lub któryś jego z tańszych odpowiedników (bardzo pomysłowe urządzenie tego typu rodzimej produkcji, nagrodzone na targach FVF 2012 w Łodzi, noszące nazwę F-Ring kosztuje zaledwie 50 złotych i szczerze polecamy je każdemu amatorowi filmowania).

Wielu profesjonalnych filmowców uważa, że kamera nie jest pełnoprawnym sprzętem operatorskim, dopóki nie zostanie wyposażona w takie dodatki jak wrota (ang. Matte Box) i system precyzyjnej manualnej kontroli ostrości follow focus zamontowane na specjalnej szynie (ang. Rig) ułatwiającej zbalansowanie całości na statywie lub steadicamie. W stwierdzeniu tym jest sporo prawdy. (Fot. Sony)

Wbrew pozorom wymienione powyżej akcesoria mają duże znaczenie praktyczne nie tylko dla operatorów telewizyjnych i filmowych, lecz dla wszystkich pragnących zachować maksymalną kontrolę nad obrazem. Pozwalają bowiem zabezpieczyć obiektyw kamery przed mogącym zepsuć ujęcie światłem bocznym oraz ułatwiają (w niektórych przypadkach wręcz umożliwiają) precyzyjne ostrzenie ręczne. Obydwie te rzeczy są nie do przecenienia dla wymagających filmowców.

Zasilanie

Ostatnim elementem wyposażenia filmowego, na jaki warto zwrócić uwagę jest zasilanie. Na pozór wszystkie urządzenia, z jakich korzystamy na planie filmowym lub w plenerze wyposażone są w baterie lub akumulatory. W praktyce jednak ten zasób prądu szybko się wyczerpuje. Zawsze więc dbajmy o zapasowe źródła prądu i kiedy tylko możemy, zasilajmy przynajmniej kamerę i oświetlenie prądem sieciowym, czyli z gniazdka. Rozważmy też możliwość wymiany baterii w naszej kamerze na bardziej pojemną. Prawie zawsze producent przewiduje taką możliwość, a dodatkowy wydatek niejednokrotnie oszczędzi nam poważnego bólu głowy.

Podsumowanie

Powoli zbliżamy się do kresu naszego cyklu artykułów "Aparat czy kamera". Przed nami jeszcze tylko trzy odcinki, w których skupimy się na przybliżeniu Wam trzech zasadniczych grup kamer wideo kierowanych do mniej i bardziej wymagających amatorów (a także mniej zasobnych w finanse zawodowców), jakie spotkać można u praktycznie każdego szanującego się producenta tego typu urządzeń. Dzięki temu być może łatwiej będzie Wam podjąć decyzję, czego tak naprawdę oczekujecie od kamkordera, który zamierzacie kupić – być może nawet w najbliższym czasie. Zapraszamy!

Zobacz także pozostałe artykuły z cyklu: