Fotografia na świecie: Egipt

Egipt słynie przede wszystkim z tego, że jest jednym z ulubionych miejsc fotografów z całego świata. W XX wieku przyjeżdżali tu najwięksi, aby fotografować fascynujące plenery, ale i codzienność kraju. Również egipscy fotografowie mają niemałe dokonania, które zamierzamy zaprezentować w bieżącym odcinku cyklu „Fotografia na świecie”.

Fascynująca historia, dorobek cywilizacyjny, ale i codzienność Egiptu sprawiły, że kraj ten od zawsze przyciągał licznych artystów – w tym również fotografów. W XIX wieku popularne były wyprawy szlakiem starożytnych, a fotografia podążała śladem archeologii, rejestrując ślady świetności kraju faraonów. Antonio Beato, angielsko-włoski fotograf pejzażysta, rejestrował zabytki Kairu i Luksoru; w 1862 otworzył własne studio w Egipcie. Wyprawy egiptologiczne przełomu wieków zawdzięczają szczegółową dokumentację obecności Harry'ego Burtona z nowojorskiego Metropolitan Museum of Art. James Robertson, znany jako pionier fotografii wojennej, miał na swoim koncie również epizod egipski.

Sami Egipcjanie, przykładając wielką wagę do swojego dziedzictwa kulturowego, realizują ambitny Program Dziedzictwa Fotograficznego, który gromadzi obrazy Egiptu zapisane na kliszy na przestrzeni dziesięcioleci, ale również dorobek fotografów rodzimych.

Pierwszym szerzej znanym fotografem egipskim – i pierwszym, który wyjechał poza granice kraju - był Riad Shehata, pracujący na dworze królewskim. Studiował we Frankfurcie, po czym założył studio w Kairze. Jego fotografie dokumentują erę nowoczesnego Egiptu: dwór króla Farouka, modernizację portów, budowę kolei. Jego dorobek jest ciekawym przyczynkiem do historii krajów Bliskiego Wschodu w czasach międzywojennych.

Fot. Riad Shehata

Riad Shehata

Ayman Lotfy

Bardzo cenionym artystą egipskim, działającym na pograniczu fotografii, scenografii teatralnej i grafiki jest Ayman Lotfy. Jego surrealistyczne prace, naznaczone mocną skłonnością do eksperymentu i ujawniające niespokojną wyobraźnię autora, przysporzyły Lotfy'emu uznanie krytyki i publiczności na świecie. In Search Of Salvation, instalacja łącząca elementy fotografii i sztuki video, pojawiła się na Biennale Sztuki w Wenecji w 2010 roku. Lotfy chętnie działa również w przestrzeni publicznej.

Fot. Ayman Lotfy

[kn_advert]

Fot. Ayman Lotfy

Sherif Sonbol

"Artysta osiąga szczyt swoich możliwości, gdy jego prace można rozpoznać bez podpisu", powiedział Mounir Kenaan, ceniony malarz egipski, o fotografii Sherifa Sonbola. Wiadomo, że jego prace bardzo ceni również słynny pisarz Nadżib Mahfuz. Sonbol ma najprawdopodobniej na koncie więcej sukcesów, niż jakikolwiek inny fotograf w Egipcie. Jako pierwszy w kraju opublikował autorski album, był pierwszym Egipcjaninem, którego prace wystawiono w nowojorskim Lincoln Center, a jego książka 40 piramid Egiptu i ich sąsiedzi to pierwsza publikacja fotograficzna o piramidach, która ukazała się w języku arabskim. Sonbol specjalizuje się w fotografii architektury i tańca. Choć to nie jedyne lubiane przez niego tematy, to właśnie one przyniosły mu największe uznanie. Wiele uwagi poświęcił dokumentowaniu zabytków Egiptu, w tym odkrytych przez polskich archeologów świątyń w Nubii.

Fot. Sherif Sonbol

[kn_advert]

Fot. Sherif Sonbol

Youssef Nabil

Youssef Nabil wyemigrował z Egiptu w latach 90., aby rozpocząć karierę u boku samego Davida LaChapelle'a. Tak rozpoczęła się jego oszałamiająca kariera w świecie sztuki współczesnej. Współpracował z Tracey Emin, Mario Testino, jednak największą sławę zdobyły sobie jego portrety artystów. Ręcznie kolorowane, przywodzące na myśl kolekcjonerskie pocztówki z początku wieku, mogą prowadzić do skojarzeń z zabawą w pewną stereotypową konwencję. To gra w orientalizm, przymiarka entourage'u, w jakim Europejczycy wyobrażali sobie tajemniczy, pachnący kadzidłem Orient. Tyle, że tym razem role się odwróciły. Za aparatem staje Egipcjanin, a przed nim – Nan Goldin, Louise Bourgeois, Sting, Catherine Deneuve... Zdjęcia Nabila wyrażają też miłość do rodzimego kina i sympatię dla specyficznej kultury popularnej Egiptu.

Fot. Youssef Nabil

[kn_advert]

Fot. Youssef Nabil

Nour El Refai

Warto wreszcie wspomnieć o zdobywającym ostatnio coraz większy rozgłos Nourze El Refai. Zdobywca ubiegłorocznej nagrody w konkursie Crossing Viewpoints, organizowanym przez Euromed Heritage 4, specjalizuje się przede wszystkim w fotografii architektury i wnętrz (choć zwycięskie zdjęcie należało do kategorii street). Nie stroni jednak od wypowiadania się w kwestiach politycznych i społecznych. W czasie rewolucji w Egipcie na początku 2011 roku był na posterunku. Jego obszerną dokumentację wykorzystano m.in. w materiałach Amnesty International.

Fot. Nour El Refai

[kn_advert]

Fot. Nour El Refai