Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz. 3 - Linia, kształt i kolor

Są tak powszechne, że nie zauważamy ich, a jednocześnie nie da się bez nich obejść. Budują bowiem cały widziany przez nas obraz, często nadają mu sens. Dlatego warto przyjrzeć się im bliżej czy też zauważyć je raz jeszcze. Linia, kształt i kolor - o nich właśnie będzie mowa.

Czytaj także:
cz. 1 Podstawy
cz. 2 Kierunek i równowaga
cz. 4 Wpływ obiektywu na kompozycję
cz. 5 Jak kompozycja wpływa na znaczenie fotogafii. Podsumowanie cyklu

Jednym z podstawowych elementów struktury graficznej obrazu jest linia. Nie bez powodu uznawana jest ona za najważniejszy czynnik kształtujący kompozycję zdjęcia, stanowi bowiem podstawowy budulec większości obrazów.

W odniesieniu do kompozycji fotografii krajobrazowej, linia pełni dwojaką funkcję. Przede wszystkim łączy się z wykorzystaniem widnokręgu, czyli notabene występuje w większości zdjęć przedstawiających pejzaż. W tym wypadku jej rola ogranicza się do podziału kompozycji na dwie części. Konsekwencje tego efektu omówione zostały w pierwszym odcinku cyklu. W tym miejscu natomiast zajmiemy się innymi właściwościami widnokręgu. W graficznym ujęciu problemu najważniejszy jest kształt linii widnokręgu. Może on być prosty lub złożony. Z tym pierwszym mamy do czynienia przy ujęciach przedstawiających łąki, pustynie czy oceany. Wpływa na postrzeganie fotografii jako spokojnej, statycznej, ale jednocześnie sugeruje bezkres, rozległość pejzażu. Linia złożona pojawia się zaś najczęściej w górach, budzi skojarzenia z groźnym, surowym, czasami posępnym miejscem, podwyższa dynamikę fotografii.

Fotografia, w której kompozycyjną dominantą jest linia. Proszę zwrócić uwagę na to, że wszystkie linie są poziome. Fot. Dawid Petka

Drugim sposobem wykorzystania linii jest użycie jej w strukturze graficznej obrazu. Jako że większość składowych krajobrazu zbudowanych jest na podstawie linii, jej rola w fotografowaniu natury jest z góry narzucona. Linie są w przyrodzie dosłownie wszędzie – tworzą ją malowniczo płynące w dolinie rzeki, rozległe pasma górskie czy gałęzie drzew. Jej rolę można podkreślić, komponując ujęcie tak, by ograniczyć udział pozostałych elementów. Za przykład posłużyć mogą fotografie wykonane teleobiektywem, przedstawiające np. odległe wzgórza. Skompresowana perspektywa upraszcza grafikę i pozwala skupić się jedynie na liniach. Świadome wykorzystanie linii może również pomóc w podkreśleniu perspektywy, zwłaszcza przy użyciu obiektywów szerokokątnych. Zbieżności, które się wtedy tworzą, sugerują głębię i przestrzeń.

Pod względem graficznym ta fotografia składa się wyłącznie z czystych linii. Sylwetkowe ujęcie drzewa powoduje jednak powstanie konkretnego kształtu. Fot. Dawid Petka

Linia – co jest tak oczywiste, że zupełnie pomijane we wszelakich opracowaniach – tworzy także krawędzie zdjęcia, czyli odgranicza fotografię od rzeczywistości. To właśnie takie jej wykorzystanie w największym stopniu określa całe ujęcie i wpływa na kompozycję tego, co znajduje się wewnątrz kadru.

Linia

Kształt

Ukośne i poziome linie tworzą kilka prostych kształtów. Ważną funkcję pełni też celowe ograniczenie palety barw. Fot. Dawid Petka

[kn_advert]

W fotografii krajobrazowej znaczenie kształtu często łączone jest z użyciem linii. Właśnie na jej istnieniu bazują kształty. Jeśli linia jest podstawą struktury graficznej, to kształt pełni tę samą funkcję w tworzeniu znaczenia fotografii. Kształt identyfikuje przedmiot, z tego powodu występowanie jego jest obligatoryjne, ale jednocześnie bagatelizowane.

Fotografia powstała przez zestawienie wyraźnie zdefiniowanych kształtów. Szereg kaczek na pierwszym planie ułożony jest wzdłuż ukośnej linii. Fot. Dawid Petka

Jako element samoistny występuje najczęściej w zdjęciach przedstawiających sylwetki. Ujęcia takie to np. drzewa fotografowane w padającym z kontry świetle (zachodzącego lub wschodzącego) słońca. Kompozycyjnie przede wszystkim podlega jednak linii i jako taki nie może być rozpatrywany niezależnie od niej.

Kolor

Ostatnim podstawowym elementem składającym się na obraz fotograficzny jest kolor. Linia tworzy kształty, a kształty stanowią podstawę do wypełnienia kolorem. Zagadnienie użycia koloru jest na tyle złożone, że poświęcimy mu osobny cykl artykułów. Dla kompozycji znaczenie tego elementu wynika przede wszystkim z proporcji narzucanych przez harmonię kolorów i wpływających na formalny kształt obrazu. Kolor może stanowić też temat sam w sobie, jak na przykład w minimalistycznych nadmorskich impresjach.

Prawie monochromatyczne zdjęcie oparte na linii utworzonej z elementarnych kształtów. Fot. Dawid Petka

[kn_advert]

Podsumowanie

Statyczna kompozycja przedstawiająca jedynie kształt i kolor. Fot. Dawid Petka

Wszystkie wymienione elementy podlegają oczywiście regułom poznanym w poprzednich dwóch częściach cyklu. Ich obecność często jest niezauważana, co wynika - rzecz jasna - z powszechności występowania. Najwięksi fotografowie krajobrazu wykorzystują je w pełni świadomie, podkreślając lub osłabiając ich znaczenie. Linia, kształt i kolor mogą dodatkowo się łączyć, tworząc np. fakturę czy wzór. Są to już jednak składowe obrazu wtórne. Omówimy je w następnym odcinku cyklu, traktującym o kompozycyjnych konsekwencjach wyboru obiektywu. Zapraszamy!

Czytaj także:
cz. 1 Podstawy
cz. 2 Kierunek i równowaga
cz. 4 Wpływ obiektywu na kompozycję
cz. 5 Jak kompozycja wpływa na znaczenie fotogafii. Podsumowanie cyklu

[kn_advert]