Kurs fotografii online dla początkujących - Światło w fotografii - Barwa i kolor

Kurs fotografii online dla początkujących - Światło w fotografii - Barwa i kolor

Tak jak rzeźbiarz musi nauczyć się panowania nad kamieniem, z którego powstanie dzieło, tak fotograf musi umieć okiełznać światło. Jest ono najważniejsze w każdym z rodzajów fotografii, najbardziej wypływa na wymowę zdjęcia. Dzięki światłu obiekty mogą wydawać się ostre lub delikatne, błyszczące i wyraźne lub rozmyte i zmiękczone. Jeśli świadomie zaczniesz obserwować oświetlenie fotografowanych obiektów, szybko nauczysz się przewidywać, w jaki sposób wpływa ono na zdjęcie, a tym samym łatwiej Ci będzie wykorzystać zastane światło lub ustawić je samodzielnie. Zapraszamy na darmowy e-kurs fotografii dla początkujących.



"Zawsze traktowałem światło jak swoisty język, przypisując mu te same właściwości i cechy, które zazwyczaj kojarzone są ze słowem mówionym lub pisanym. Światło ma barwę i tonację, składnię i tembr, i jest nacechowane określonymi emocjami. Potrafi zaakcentować przekaz lub go złagodzić; ba, może całkowicie zmienić przesłanie obrazu. Umiejętnie użyte światło ma – podobnie jak język – moc informowania, wzbudzania emocji czy wręcz fizycznego i emocjonalnego motywowania ludzi do działania. Malowanie światłem! Dla każdego fotografa powinna to być elementarna, najważniejsza umiejętność. Dlaczego tak wielu miłośników fotografii pozostaje ślepych na walory tego pięknego języka bądź korzysta z niego jedynie w bardzo ograniczonym zakresie?" - mówi świetlny  ekspert, znakomity fotograf - Joe McNalluy.

Światło - podstawy teoretyczne

Światło (promieniowanie optyczne) – część promieniowania elektromagnetycznego, obejmująca fale o długości od 10 nm do 1 mm. Dzięki obecności światła możliwe jest wykonywanie fotografii.

 

Fotografia od A do Z Światło

 
Promieniowanie elektromagnetyczne ma postać fali, która rozchodzi się w przestrzeni. Właściwości tych fal są zależne od ich długości. Zakres promieniowania o długości od 10 nm do 1 mm nazywamy światłem, przy czym oko ludzkie jest w stanie zaobserwować znacznie węższe pasmo – od 380 do 780 nm. Promieniowanie optyczne o większej długości fali nazywamy podczerwienią, natomiast o mniejszej ultrafioletem. Chociaż są niewidoczne dla człowieka, powyższe zakresy światła można rejestrować za pomocą odpowiednich urządzeń, a w pewnym stopniu są również widoczne dla niektórych zwierząt.
 
Źródłami światła są przede wszystkim rozgrzane do wysokich temperatur ciała, np. słońce lub drut wolframowy w żarówce, czy też płomień świecy. Ponadto, źródłami światła mogą również być inne procesy fizyczne np. chemiczne lub elektryczne. Także niektóre rośliny i zwierzęta posiadają organy umożliwiające emisję światła, mówimy wtedy o bioluminescencji.
 
Współczesna nauka, zgodnie z koncepcją dualizmu korpuskularno-falowego, ujmuje światło jednocześnie jako falę elektromagnetyczną oraz jako strumień cząstek zwanych fotonami. Światło w próżni porusza się zawsze ze stałą prędkością równą 299 792 458 m/s. W innych ośrodkach prędkość rozchodzenia się światła jest mniejsza i zależy od współczynnika załamania danego ośrodka.
 
 

Podstawy fotografii

W fotografii światło jest niezbędnym czynnikiem umożliwiającym wykonanie zdjęcia. Już samo słowo "fotografia" oznacza z greckiego "rysować światłem". W klasycznej fotografii, błony i płyty fotograficzne pokryte są specjalną emulsją, która pod wpływem światła zmienia swoje właściwości. Nowoczesne aparaty z kolei dysponują matrycami światłoczułymi, które składają się z milionów zamieniających światło w impuls elektryczny fotodiod. W obu przypadkach obraz powstaje dzięki zarejestrowaniu na powierzchni detektora światła rzutowanego przez obiektyw aparatu fotograficznego.
 
W większości przypadków fotografie wykonuje się przy wykorzystaniu światła widzialnego, a dopływ podczerwieni i ultrafioletu blokuje się przy pomocy specjalnych filtrów oraz, w przypadku klasycznej fotografii, dobór materiału światłoczułego wrażliwego silniej na światło widzialne.
 
Fotografia od A do Z Światło
Do wykonania zdjęcia w podczerwieni potrzebować będziemy specjalnego filtra IR, który blokuje dostęp światła w zakresie widzialnym oraz wrażliwego na podczerwień materiału światłoczułego w aparacie (może to być film do podczerwieni lub odpowiednio zmodyfikowana matryca). W efekcie możemy uzyskać zdjęcia znacznie różniące się od tych wykonanych w świetle widzialnym.
 
W pewnych przypadkach do fotografowania używa się również niewidzialnych zakresów promieniowania. Należy pod tym względem wymienić przede wszystkim dość popularną fotografię w podczerwieni, która osiągalna jest nawet przy stosunkowo prostych środkach technicznych.
 
 
Fotografia od A do Z Światło Fotografia od A do Z Światło
Porównanie wrażliwości na poszczególne zakresy długości fali światła typowego filmu negatywowego (czarno-białego) Fomapan 100 Classic (po lewej) oraz przeznaczonego do fotografii w podczerwieni Rollei Infrared 400.
 
 
Osobnym tematem istotnym zwłaszcza w fotografii barwnej jest kolor światła. Kolory są pochodną długości fali światła, jednak sposób ich postrzegania jest uzależniony od właściwości ludzkiego oka oraz przetwarzającego wrażenia wzrokowe mózgu.
 
Dla uzyskania koloru w fotografii stosuje się różnego rodzaju układy trzech elementów światłoczułych (lub warstw) uwrażliwionych na barwy podstawowe światła: czerwoną, zieloną i niebieską. Dla odtworzenia kolorystyki na fotografii w sposób analogiczny do sceny obserwowanej wzrokiem, konieczne jest też ustalenie właściwego balansu bieli.
 
Fotografia od A do Z Światło
Filtr Bayera stosowany w matrycach światłoczułych. Dzięki jego zastosowaniu, oprogramowanie aparatu jest w stanie odtworzyć kolor na zdjęciu.
 
 
W fotografii ważny jest również sposób wykorzystania światła, tj. model oświetlenia. Ujmując to zagadnienie w skrócie, ważny jest kierunek padania światła, stopień skupienia lub rozproszenia jego wiązki, ilość źródeł światła oraz ich rozkład na fotografowanej scenie. Umiejętność operowania światłem, jego doboru oraz oceny jest niezwykle istotna dla fotografa.
 
Fotografia od A do Z Światło
W fotografii studyjnej znajduje zastosowanie cały arsenał środków służących do osiągnięcia właściwego oświetlenia. Uzyskuje się je z takich źródeł jak lampy błyskowe, świetlówki, czy żarówki różnego rodzaju. Oprócz tego, do dyspozycji fotografa pozostają liczne akcesoria służące modelowaniu światła: softboxy, strumienice, parasolki fotograficzne, wrota, czasze, blendy i inne. Na zdjęciu: Fomei Basic System.

 

E-szkoła portretu

 

 

zobacz szczegóły >>>

 

Barwa – co to jest?

Aby w pełni zapanować nad kolorystyką zdjęć, w pierwszej kolejności należy zrozumieć, czym właściwie jest barwa i jak ją odbieramy. Ponieważ gałąź wiedzy teoretycznej związanej z tym tematem jest bardzo rozbudowana, my skupimy się tylko na najistotniejszych, podstawowych sprawach. Wrażenie barwy powstaje w naszym mózgu dzięki rejestracji przez oczy światła o określonej długości fali. "Nośnikiem informacji barwnej" jest zatem zawsze światło. Ten niepozorny fakt ma dla fotografów zasadnicze znaczenie i pełne jego zrozumienie jest kluczowe dla uzyskania na zdjęciach pięknych kolorów.

 

Światło białe jest w istocie mieszanką fal świetlnych o różnych długościach, a co za tym idzie, również różnych barwach. Fakt ten możemy stwierdzić obserwując zjawisko tęczy czy rozszczepienia światła przez pryzmat. (Fot. Ricardo Cardoso Reis)

Jak zapewne większość z Was pamięta jeszcze ze szkoły, światło nazywane potocznie białym jest tak naprawdę mieszaniną fal świetlnych o bardzo różnych długościach, czyli złożone jest z wielu barw składowych tworzących tzw. spektrum lub widmo. Z kolei światło o określonej barwie (pochodzące np. z neonu reklamowego, barwnej żarówki lub ogniska) albo zawiera w sobie tylko fale o pewnym ograniczonym zakresie długości albo (i jest to częstsza sytuacja) fale takie stanowią większość jego widma. Jest to ważne, bowiem barwy składowe w obrębie światła docierającego z danego źródła mogą być wymieszane w najróżniejszych proporcjach. Mówimy wówczas, że dane światło jest cieplejsze, chłodniejsze, ma jakąś dominantę, że jego widmo jest nieciągłe itd.

Jaki ma to związek z kolorami fotografowanych obiektów? Wręcz fundamentalny! Wszystkie elementy znajdujące się w kadrze możemy podzielić na świecące własnym światłem oraz światłem odbitym. W przypadku tych pierwszych sprawa jest prosta: są to wszelkiego rodzaju źródła światła, począwszy od słońca, poprzez żarówki, świetlówki, neony, reflektory samochodowe, a skończywszy na kieszonkowych laserach i płomieniu zapałek. W przypadku obiektów nieemitujących światła, kolorystyka rejestrowana przez matrycę aparatu (oraz przez nasz wzrok) w stu procentach zależy od tego, jakie jest oświetlenie sceny. Jeżeli dany przedmiot ma barwę intensywnie czerwoną i pada na niego światło białe, to powierzchnia taka pochłania wszystkie fale świetlne o długościach odbiegających od zakresu 620–700 nm, te ostatnie natomiast odbija. Odbite fale, po dotarciu do narządu wzroku lub elementu rejestrującego światło, tworzą wrażenie barwy.

 

Piękne kolory na zdjęciach powstają przede wszystkim dzięki właściwemu oświetleniu sceny, wydobywającemu z fotografowanych obiektów naturalne, a przy tym nasycone barwy. Kolorystyka sceny to w przeważającej części efekt światła, "malującego" nam zdjęcie. (Fot. MorgueFile)

Tak więc kolory uchwycone na zdjęciach są ściśle uzależnione od oświetlenia sceny. Ten sam obiekt oświetlony różnymi rodzajami światła będzie odznaczał się dużą jasnością i/lub intensywnymi barwami lub wręcz przeciwnie. Może też dochodzić do sytuacji dość skrajnych, np. wykonując zdjęcia w nocy przy oświetleniu lamp sodowych (tego typu źródła światła stosuje się niekiedy nadal w latarniach ulicznych) zauważymy, że na fotografiach to, co miało barwę białą, czerwoną lub pomarańczową jest bardzo jasne, natomiast pozostałe barwy wychodzą ciemne lub wręcz czarne. Wiedząc o tym można łatwo pojąć, jak ważne jest pierwotne znaczenie słowa "fotografia", czyli w języku greckim "malowanie światłem".

 

Cechy składowe barw – odcień, jasność, nasycenie

Istnieje wiele modeli definiowania barw. Wiele z nich opiera się na zjawisku mieszania tzw. barw podstawowych w barwy złożone. Do tego grona należą - znane większości cyfrowych fotografów oraz osób zajmujących się obróbką grafiki komputerowej - modele należące do rodzin RGB i CMYK. Dla nas, fotografów, najbardziej przydatny będzie inny model, definiujący barwę za pomocą jej trzech cech charakterystycznych i określany najczęściej mianem HSL.

 

Koło barw – popularny dwuwymiarowy model kolorystyczny, uwzględniający dwie cechy barw: odcień oraz nasycenie (na krawędzi koła saturacja wynosi 100% i spada wraz ze zmniejszaniem się odległości od centrum). Aby model ten uwzględniał jasność, powinien mieć kształt trójwymiarowego stożka. (Rys. Alexandre Van de Sande)

W modelu HSL (skrót od angielskich słów Hue, Saturation i Lightness) każdą barwę można opisać trzema parametrami:

Odcień (ang. Hue) – jest parametrem "bazowym" określającym położenie danej barwy w obrębie spektrum barw widzialnych. Dla uproszczenia spektrum to w modelu HSL (i w wielu innych) rozciągnięte jest w postaci koła, a każdy odcień opisywany jest w stopniach – począwszy od czerwieni (wartości 0° i 360°), przez żółć (60°), zieleń (120°), turkus (180°), błękit (240°) i fiolet (300°).

Nasycenie (ang. Saturation) – parametr określający subiektywną intensywność barwy. Wartość 100% oznacza barwę w postaci "czystej", natomiast spadek nasycenia wiąże się ze stopniowym szarzeniem, aż do całkowitej utraty koloru.

Jasność (ang. Lightness) – ten parametr również wyrażany jest w procentach i przy wartości 0% dla barwy o dowolnym odcieniu oznacza po prostu kolor czarny. W zależności od odmiany modelu, wartość 100% może oznaczać biel lub "czystą" barwę bazową. W tym pierwszym przypadku barwa bazowa zlokalizowana jest z reguły gdzieś w połowie skali.

 

Trening fotograficzny

 

 

zobacz szczegóły >>>

Tworzenie się barw w modelu HSL najłatwiej można zrozumieć uruchamiając Photoshopa i włączając jego narzędzie Próbnik Kolorów (Color Picker). W tym celu wystarczy na lewym pasku narzędzi programu kliknąć jeden z dwóch barwnych kwadratów definiujących kolory pędzla i tła. Narzędzie, które tam zobaczymy, bazuje na pewnej odmianie modelu HSL, zwanej HSB (ostatnia litera pochodzi od angielskiego słowa Brightness). Klikając wybrane miejsce barwnego pionowego paska wybieramy odcień, a następnie w kwadratowym polu po lewej stronie definiujemy nasycenie (na osi poziomej) i jasność (na osi pionowej).

 

W Photoshopie narzędzie Color Picker pozwala zdefiniować dowolną barwę jako element modelu RGB lub CMYK, ale samo pole graficzne ułatwiające określenie koloru pędzla lub tła oparte zostało na modelu HSB.

Warto zauważyć, że w modelu HSB kolory subiektywnie jaśniejsze od "bazowych" uzyskiwane są po prostu przez zmniejszanie nasycenia, przez co dana barwa blednie i przedostaje się do niej coraz więcej bieli. Pozwala to zrozumieć, jak silny jest związek pomiędzy jasnością barwy, a jej nasyceniem i daje nam pewną wskazówkę na temat tego, jak uzyskać na zdjęciach intensywne i pięknie wyglądające barwy.

Nasycenie kolorów fotografowanej sceny

Wiemy już, że do uzyskania pożądanych barw na zdjęciu potrzebne jest odpowiednie światło. Powinno odznaczać się ono bogatym, pełnym spektrum oraz obecnością w nim właściwej dominanty – ponieważ tak naprawdę nie ma czegoś takiego, jak oświetlenie pozbawione dominant barwnych. Oświetlenie o nieciągłym widmie (np. takim, jakim odznaczają się popularne świetlówki energooszczędne) spowoduje, że pewne barwy na zdjęciu zostaną wytłumione, a inne wzmocnione w sposób bardzo nieestetyczny. Co gorsza, ze względu na różnice pomiędzy różnymi modelami takich źródeł światła, nigdy nie będziemy pewni (przynajmniej do momentu wykonania zdjęcia), jakie to będą barwy. Może się na przykład okazać, że na zdjęciu wykonanym przy świetlówce kompaktowej typu warm light (ciepłe światło) widoczne w kadrze żółte elementy okażą się intensywnie błyszczeć, a ludzkie twarze nabiorą nienaturalnego odcienia. Z kolei większość ulicznych lamp jarzeniowych przejawia tendencję do pozostawiania na zdjęciach zielonej poświaty.

 

Poranne i wieczorne oświetlenie nieba często potrafi porażać swoją kolorystyką. Jest to znakomity czas na wykonywanie wszelkiego rodzaju zdjęć przy naturalnym świetle. Dotyczy to oczywiście nie tylko fotografii o charakterze sylwetkowym, których głównym tematem bywa samo niebo. (Fot. MorgueFile)

Jakie więc światło najlepiej nadaje się do uzyskania zdjęć o intensywnej kolorystyce? Oczywiście naturalne światło słoneczne, szczególnie rano i pod wieczór, gdy odznacza się silną ciepłą dominantą, dzięki której wszystko, co fotografujemy, nabiera pięknego, lekko złocistego odcienia. Spektrum docierającego do nas światła słonecznego zależy bowiem od kąta, pod jakim przechodzi ono przez atmosferę ziemską, gdzie ulega częściowemu rozproszeniu (to m.in. dlatego w środku dnia niebo jest niebieskie, a pod wieczór nabiera żółtoczerwonego odcienia). W przypadku sztucznych źródeł światła bardzo dobrze sprawdzają się lampy halogenowe, ustawione w dużej odległości od fotografowanego obiektu czy obiektów lub rozproszone za pomocą dużych dyfuzorów. 

Nasycenie barw fotografowanej sceny zależy też od stanu powietrza. Wszelkiego rodzaju pyły oraz mgła, które działają na światło rozpraszająco, zmniejszają saturację obrazu, przez co na obszarach zanieczyszczonych trudniej jest uzyskać zdjęcie o intensywnej kolorystyce – z reguły jest ona szara i wyprana. Pod tym względem najlepszą porą do wykonania zdjęcia są chwile tuż po zakończeniu silnych opadów deszczu, które na krótko wypłukują z powietrza wszystkie zanieczyszczenia i sprawiają, że staje się ono znacznie bardziej przejrzyste. Ważne jest też nasze ustawienie względem źródła światła. Najtrudniej jest o nasycone kolory gdy fotografujemy pod światło. Jest tak z dwóch powodów. Po pierwsze, fotografowany obiekt (o ile nie jest on oddalony o setki metrów od nas) często sam znajduje się w cieniu, przez co nie jest należycie oświetlony. Po drugie, światło padające na obiektyw pod kątem zbliżonym do jego osi optycznej (nawet jeżeli jego źródło nie jest widoczne w kadrze) wykazuje tendencje do obniżania kontrastu zdjęcia oraz powstawania odblasków, blików i efektu flary, a wszystkie one prowadzą do znacznego spadku nasycenia kolorów na zdjęciu.

 

Niebo przez kilkanaście minut po gwałtownej burzy odznacza się znakomitą przejrzystością na skutek wypłukania z niego pyłów. Można wówczas pokusić się o wykonanie zdjęć o bardzo bogatej i doskonale nasyconej kolorystyce. (Fot. MorgueFile)

Oczywiście na kolorystykę fotografowanej sceny mają też wpływ inne czynniki związane z oświetleniem, z których najważniejsze związane są z problemem balansowania bieli i temperatury barwowej. Dopuszczenie do powstania na zdjęciu nieprawidłowych, chłodnych dominant barwnych skutkuje wrażeniem mało intensywnej kolorystyki fotografii. 

Kolor - Podstawowe informacje

Każdy chce, żeby wykonywane przez niego zdjęcia były barwne (oczywiście za wyjątkiem sytuacji, gdy fotografujemy w czerni i bieli bądź tonujemy obraz np. do sepii). Również producenci aparatów cyfrowych starają się, aby ich produkty jak najlepiej oddawały kolorystykę fotografowanych scen. Nie możemy jednak liczyć na to, że aparat wykona za nas całą pracę i sam doprowadzi do tego, że wszystkie zdjęcia będą perfekcyjne pod względem kolorystycznym. To, podobnie jak uzyskanie właściwej ekspozycji, perspektywy czy kompozycji jest naszym zadaniem. Aparat może nam w tym co najwyżej pomóc.

 

Zdjęcie cechujące się pięknymi, nasyconymi barwami jest celem chyba każdego fotografa pracującego w kolorze. Tego typu kadr stanowi efekt optymalnego wykorzystania oświetlenia, doświadczenia fotograficznego oraz możliwości oferowanych przez sprzęt. (Fot. Antoni Żółciak)

 

Nowoczesne aparaty oddają nam do dyspozycji wiele narzędzi mających w zamierzeniu sprawić, że wykonywane przy ich użyciu fotografie będą odznaczać się wspaniałą kolorystyką. Cały problem polega na tym, że narzędzi tych jest sporo i nie wszystkie sprawdzają się jednakowo dobrze w określonych sytuacjach. To do nas należeć będzie zawsze zadanie błyskawicznej oceny sytuacji i doboru właściwych środków. Choć brzmi to poważnie, na szczęście w rzeczywistości wcale nie jest trudne.

Światło i ekspozycja

Na początek ważne jest zrozumienie jednej podstawowej rzeczy: niezależnie od tego, jakich narzędzi użyjemy podczas wykonywania zdjęcia, to widoczne na nim kolory mogą być tylko tak dobre, jak dobre było światło padające na scenę. Wszystkie obserwowane przez nas i rejestrowane przez aparat kolory są efektem odbijania się tego światła od oglądanych obiektów (nie dotyczy to tylko przedmiotów świecących własnym światłem). Wiążą się z tym poważne konsekwencje: z perspektywy kolorystyki zdjęcia światło może być lepsze lub gorsze – podobnie, jak ma to miejsce w przypadku ekspozycji i tonalności.

 

Ta fotografia jest niezwykle kolorowa, lecz widać na niej też wyraźną czerwonawą dominantę. Jest tak, ponieważ stragan z warzywami, gdzie powstało to zdjęcie, znajdował się w cieniu czerwonawej markizy bądź parasola. Drugim efektem ubocznym związanym z takim stanem rzeczy, poza odblaskami widocznymi przede wszystkim na ogórkach, jest nierównomierne odwzorowanie kolorów: barwy ciepłe są bardzo jaskrawe, podczas gdy zimne (przede wszystkim zielenie) wyszły na zdjęciu wygaszone. (Fot. Antoni Żółciak)

Jakie światło jest zatem najlepsze? Oczywiście naturalne, odznaczające się kompletnym widmem (a więc zawierające w sobie wszystkie możliwe barwy składowe w zbliżonej intensywności). Dobrze sprawdza się też światło żarowe i halogenowe (po odpowiednim zbalansowaniu bieli), natomiast problemy mogą sprawić wszelkiego rodzaju lampy halogenowe, przy których niektóre kolory na zdjęciach wychodzą zniekształcone, wytłumione bądź zbyt jaskrawe. Inny problematyczny rodzaj oświetlenia to światło (dowolnego rodzaju) przenikające przez barwną powierzchnię, np. szybę lub materiał. Nie jest ono wprawdzie zupełnie monochromatyczne, lecz odznacza się bardzo wyraźną dominantą, która będzie wyraźna również na zdjęciach. Można to wykorzystać do uzyskania pewnych bardzo interesujących efektów (m.in. w tym celu fotografowie stosują niekiedy żelowe filtry barwne nakładane na lampy błyskowe), ale jeżeli zależy nam na naturalnych kolorach, to musimy mieć się na baczności.

Stopień zmiękczenia światła również w przypadku kolorystyki zdjęć odgrywać może znaczącą rolę, lecz ten akurat aspekt zależy już w ogromnej mierze od tematyki zdjęcia i z tego powodu wykracza poza ramy tej lekcji. Przykładowo: silnie zmiękczone (wręcz płaskie) światło świetnie nadaje się do fotografii makro i zbliżeniowych (np. kwiatów i owadów), natomiast w niewielkim stopniu rozproszone i bardziej kierunkowe będzie lepsze w przypadku portretów. Jeżeli natomiast wykonując zdjęcie pejzażowe lub portretowe w plenerze zależy nam na pięknym ociepleniu i wzbogaceniu kolorystyki sceny, to musimy wybrać sobie odpowiednią porę dnia na sesję – słynne Złote Godziny, czyli okresy bezpośrednio poprzedzające zachód słońca i następujące po wschodzie słońca zapewnią nam kolorystykę zdjęć nieporównywalną z żadną inną.

 

Światło słoneczne o poranku i pod wieczór charakteryzuje się bardzo ciepłą, a przy tym naturalną dominantą barwną. Zdjęcia wykonane w tych porach dnia cechują się piękną, bogatą kolorystyką, szczególnie pożądaną w przypadku fotografii portretowej i krajobrazowej. (Fot. Antoni Żółciak)

Niezależnie od cech światła pamiętajmy o jednym: uzyskanie bogatej kolorystyki zdjęcia wymaga ustawienia poprawnej ekspozycji. Zdjęcie zbyt mocno lub zbyt słabo doświetlone będzie się wydawało mniej kolorowe od zdjęcia prawidłowo naświetlonego. Na kolorystykę rejestrowanego obrazu ma wpływ też czułość ISO ustawiona w aparacie: im jest ona niższa, tym lepsze i bardziej naturalne kolory zarejestruje cyfrówka.

Balans bieli

Choć tak jak napisaliśmy powyżej, najważniejsze dla kolorystyki zdjęcia jest światło, to drugim istotnym elementem związanym tym razem z aparatem jest sposób interpretowania owego światła przez cyfrówkę. Balansowanie bieli, bo taką nazwę nosi ten proces, często pozostawiamy automatom, lecz nie zawsze jest to dobry pomysł. W trudnych warunkach oświetleniowych, a także wówczas, gdy zależy nam na uzyskaniu pewnych określonych efektów barwnych, regulację balansu bieli należy przeprowadzać ręcznie.

 

Niektórzy producenci aparatów doskonale zdają sobie sprawę z tego, że w przeważającej części sytuacji lepiej jest, aby aparat balansował biel zdjęcia na obraz nieco cieplejszy od neutralnego. Warto wiedzieć, że jest ona domyślnie aktywna.

Kiedy należy sięgnąć po funkcję manualnego balansu bieli? Mówiąc najogólniej: wówczas, gdy kolorystyka zdjęć odbiega od naszych oczekiwań, a zwłaszcza wtedy, gdy kolory są zbyt zimne lub zbyt ciepłe. Dobrym przykładem jest wykonywanie zdjęć o poranku, gdy światło odznacza się atrakcyjną, ciepłą poświatą. Pozostawienie w takiej sytuacji włączonego automatycznego balansowania bieli sprawi, że aparat z dużą dozą prawdopodobieństwa spróbuje zlikwidować tę poświatę i "odzyskać" naturalne kolory – a do tego nie chcemy przecież dopuścić. W takiej sytuacji balans bieli należy ustawić po prostu na światło dzienne.

Mechanizm balansu bieli w aparacie, a ściślej mówiąc funkcje jego korekty dostępne w wielu aparatach pozwalają też w wielu sytuacjach poradzić sobie z rozmaitymi problemami, jak np. opisane już wcześniej fotografowanie rzeczy leżących pod barwnym parasolem.

Poprawianie koloru

Robienie zdjęć we właściwy sposób i przy odpowiednim świetle to absolutna podstawa do tego, aby uzyskać kadry o bogatej kolorystyce. Jednak znając możliwości naszego aparatu w zakresie obróbki obrazu fotograficznego możemy sobie również nieco pomóc. A ponieważ widoczne na zdjęciach kolory tak naprawdę zawsze w jakimś stopniu są efektem obróbki sygnału z matrycy przez procesor naszej cyfrówki, to nie powinniśmy mieć żadnych obiekcji przed tym, aby dostępne nam narzędzia wykorzystywać w sposób świadomy.

Narzędzia w aparacie

Każdy aparat cyfrowy – niezależnie od tego, czy prosty czy zaawansowany – dysponuje pewnymi narzędziami umożliwiającymi sprawowanie kontroli nad kolorystyką obrazu. W zależności od tego czym fotografujemy, narzędzia te mogą być dosyć różne, niemniej jednak zawsze się pojawiają. W najprostszej wersji są to po prostu suwaki regulujące nasycenie i kontrast obrazu znajdujące się w ustawieniach aparatu. Wadą korzystania z nich jest konieczność dobrej znajomości naszego aparatu – regulujemy je "w ciemno" i o tym jakie to przynosi efekty dowiadujemy się dopiero po wykonaniu pierwszych zdjęć. Coraz więcej aparatów pozwala jednak również na modyfikację tych cech obrazu w gotowych zdjęciach. Najczęściej dotyczy to plików RAW, lecz niektóre modele cyfrówek pozwalają dokonywać takich operacji również w plikach JPEG.

Znacznie ciekawsze są narzędzia dopasowujące tzw. krzywe barwne występujące niezależnie lub często towarzyszące popularnym programom tematycznym, takim jak np. krajobraz. Ich zadaniem jest wpłynięcie na określone barwy zdjęcia tak, aby kolorystyka bardziej pasowała do tematyki. Przykładowo w fotografii portretowej korzystne jest uzyskanie na zdjęciu delikatnych odcieni ludzkiej skóry w taki sposób, aby na twarzy modela nie pojawiły się żadne plamy, a z kolei w fotografii krajobrazowej można pozwolić sobie na silne wzmocnienie kolorystyki, zwłaszcza w obszarach zieleni i błękitu. To właśnie m.in. tego typu zmiany (najczęściej) dokonywane są w wyglądzie zdjęć wykonanych przy użyciu określonych programów tematycznych i schematów barwnych.

 

Cyfrowa obróbka zdjęć
 

dla początkujących

 

 

zobacz szczegóły >>>

 

 

Filtry polaryzacyjne i inne

Szukając sposobu na poprawę kolorystyki zdjęć nie należy zapominać o metodach tradycyjnych – zwłaszcza wówczas, gdy są one trudne bądź wręcz niemożliwe do cyfrowego zasymulowania. Dotyczy to szczególnie niektórych rodzajów filtrów optycznych nakręcanych lub nakładanych na obiektyw.



Właściwie ustawiony filtr polaryzacyjny umożliwia zwiększenie na zdjęciach kontrastu pomiędzy chmurami a niebem, wzmocnienie kolorystyki tego ostatniego oraz likwidację odblasków, które mogą doprowadzić do osłabienia kolorystyki sceny podczas fotografowania powierzchni mokrych i odbijających światło. Pełne zastąpienie tego rodzaju filtra cyfrową obróbką obrazu jest niestety niemożliwe. (Fot. Kenko)

Jakie filtry mają największy wpływ na kolorystykę zdjęcia i w jakim rodzaju fotografii? Na pierwszym miejscu pod tym względem od dawna znajduje się fotografia krajobrazowa. Aby wykonując zdjęcie pięknego pejzażu "wycisnąć" z niego jak najlepsze kolory, potrzebujemy dwóch rodzajów filtrów: połówkowego szarego i polaryzacyjnego. Zadaniem filtra połówkowego jest wyrównanie różnic ekspozycji pomiędzy obszarem nieba, a obszarem ziemi. Pamiętajmy: miejsca nieprawidłowo naświetlone (a więc prześwietlone lub niedoświetlone) odznaczają się gorszą kolorystyką od tych dobrze naświetlonych, dlatego też w przypadku zdjęć pejzażowych, gdzie ogólna rozpiętość tonalna sceny stanowi spory problem, większość problemów z kolorystyką sprowadza się w gruncie rzeczy do niewłaściwego naświetlenia kadru. Zadanie filtra polaryzacyjnego sprowadza się natomiast do wzmocnienia błękitu nieba oraz likwidacji niepożądanych odblasków – na pozór zabieg trywialny, lecz w rzeczywistości dość trudny do zasymulowania cyfrowo.

Jak wielka może być różnica pomiędzy tym, co rejestruje matryca, a tym, co zapisuje aparat?

Dobry materiał wyjściowy to – jak już dobrze wiemy – najważniejsza rzecz, jaką musi dysponować fotograf. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, jak wielka może być różnica pomiędzy tym, co "widzi" matryca, a tym, co ląduje na karcie pamięci naszego aparatu. Warto się temu przyjrzeć wykonując jakieś interesujące zdjęcie w trybie zapisu RAW+JPEG.

 

RAW (miniatura zdjęcia wydobyta z pliku ORF) JPEG (zapisany jednocześnie z RAW-em)

Zdjęcie w formacie JPEG zostało zapisane z użyciem filtra artystycznego Pop Art, natomiast miniatura (preview) wydobyta z pliku RAW zapisana została bez stosowania jakichkolwiek narzędzi upiększających – jedynie z wykorzystaniem mechanizmu balansowania bieli. Rezultat takiego porównania jest dosyć… szokujący. (Fot. Antoni Żółciak)

Czy z powyższego porównania można wyciągnąć wniosek, że niezależnie od użytych narzędzi (o ile aparat w trybach zapisu RAW i RAW+JPEG da nam do nich dostęp (niestety w przypadku aparatów niektórych producentów nie zawsze jest to możliwe) wywołanie pliku RAW oznacza konieczność dopasowywania kolorystyki zdjęcia "od zera"? Otóż niekoniecznie.

Tak naprawdę informacje o tym, jakich użyliśmy narzędzi, filtrów artystycznych, profili barwnych itd. są zapisywane również w plikach RAW. Odpowiednio napisany program potrafi je odczytać i nałożyć – dotyczy to szczególnie firmowych, dostarczanych wraz z aparatem aplikacji do wywoływania cyfrowych negatywów. Problem może wystąpić natomiast gdy korzystamy z aplikacji producentów niezależnych, a zwłaszcza z takich "kombajnów" jak Photoshop czy Lightroom. One z uwagi na fakt obsługiwania plików RAW najróżniejszych producentów mogą nie poradzić sobie z dekodowaniem co bardziej "egzotycznych" danych dotyczących obróbki obrazu.

Korekta cyfrowa kolorystyki zdjęcia

Jeżeli już jednak zdecydujemy się korygować kolorystykę po wykonaniu zdjęcia z użyciem komputera, to jakie mamy możliwości? Bardzo duże i często znacznie większe od tego, co umożliwia nam aparat. Wszystko zależy od tego, czy wykorzystamy je dobrze i w jakiej kolejności wykonamy poszczególne czynności.

 

Wiele aplikacji graficznych oferuje nam funkcje, o dostępie do których na poziomie aparatu – z oczywistych powodów – możemy tylko pomarzyć. Przykładowo narzędzie cyfrowego filtra połówkowego znajdujące się w Lightroomie swoją funkcjonalnością mogłoby zawstydzić nawet jego szklanego "starszego brata". Jedyne czego potrzebujemy to wysokiej jakości materiał źródłowy.

Punktem wyjścia w barwnej obróbce zdjęcia zawsze będzie doprowadzenie jego ekspozycji do stanu optymalnego – bez tego nie mamy nawet co myśleć o powodzeniu naszej pracy. Ważne jest też, aby zdjęcie było wysokiej jakości, czyli ostre, wykonane przy jak najniższej możliwej czułości ISO i najlepiej zapisane w formacie RAW. To, co zrobimy ze zdjęciem zależy tylko i wyłącznie od naszych zamiarów, które – podobnie jak dostępne narzędzia – mogą być bardzo różne. Nigdy jednak podczas korekty nie traćmy z oczu celu całej obróbki i starajmy się ją osiągnąć przy użyciu jak najmniejszej liczby operacji. Inaczej ryzykujemy, że nasze dzieło zamieni się w kiczowaty, nienadający się do oglądania twór.

CDN.


W tej części szkolenia wykorzystano teksty i materiały wykonane na zlecenie swiatobrazu.pl. Autorami są: Tomasz Waryszak, Jarosław Zachwieja, Antoni Żółciak. 


 

Abonament Zrozumieć fotografię

 

www.kursy.swiatobrazu.pl

 

Jeśli fotografowanie jest Twoją życiową pasją  - bez względu na to, czy jesteś początkującym, czy doświadczonym fotografem - nasze e-kursy dostępne w abonamencie zaspokoją Twój głód praktycznej wiedzy i wzmocnią Twoją kreatywność. W abonamencie otrzymujesz od razu na rok dostęp do osiemnastu e-kursów: 

 

Aparat fotograficzny w praktyce (bezpłatny) | Światło w fotografii Podstawy kompozycji w fotografii Fotografowanie przyrody | W kierunku lepszych zdjęć - wprowadzenie do fotografii cyfrowej | Cyfrowa obróbka zdjęć dla początkujących | Fotografowanie ruchu Fotografowanie produktów Fotografia studyjna dla początkujących Filmowanie aparatem cyfrowym | Cyfrowa ciemnia - Adobe Lightroom - Kurs rozszerzony | Fotograficzne błędy - sposoby eliminacji | E-szkoła portretu | Fotografia w praktyce - Akt | Trening fotograficzny | Fotograf i działalność gospodarcza | Wzory pism i umów dla fotografa z komentarzem | Jak bezpiecznie zarabiać na fotografii

Szczegóły i formularz zgłoszeniowy

 

Zobacz również:

 

 

 

Autor: Redakcja SwiatObrazu.pl



Najnowsze fotografie

Z profilu Kościół w El Rocío ... ... Matka Natura Northern Cardinal  Male Zakaz handlu.