Polska prawdziwa na zdjęciach Witolda Krassowskiego

“Wielka podróż, którą w dużym stopniu mamy już za sobą, wyrzuciła nas w całkiem nowym świecie. Dla jednych wspaniałym, a dla innych strasznym, ale dla zdecydowanej większości raczej niepojętym. Żeby ten świat oswoić i polubić, trzeba go zrozumieć. A żeby go zrozumieć, nie wystarczy rozglądać się dokoła. Trzeba spojrzeć wstecz, zrekonstruować drogę, którą przebyliśmy z zamkniętymi oczami i przypomnieć sobie jej kolejne etapy.”

aut. Jacek Żakowski (fragment wstępu do albumu fotograficznego "Powidoki z Polski")

fot. Witold Krassowski, Powidoki z Polski

Eufemistycznie mówiąc wiek XX przebiegał w Europie co najmniej burzliwie. Po euforii z odzyskanej wolności, Polska, położona na skrzyżowaniu szlaków i interesów nie uniknęła problemów i destrukcji, jakie niosła polityka międzynarodowa. Toteż po zniszczeniu przez wojnę i długoletniej destrukcji w objęciach komunizmu odzyskanie niezależności graniczyło z cudem. W porównaniu z innymi, swobodnie rozwijającymi się państwami Europy, komunizm przyniósł zamrożenie stosunków ekonomicznych i społecznych. A kiedy prysł, konieczność szybkiego dogonienia nowoczesnego świata przysporzyła problemów i tak już umęczonym ludziom. Była to ostatnia Wielka Zmiana jaka zwaliła się na Polskę w tamtym wieku, równo 20 lat temu.
Stwierdzenie, że żyjemy w wyjątkowych dla historii Polski czasach zyskało  rangę banału a nie pociągnęło za sobą żadnej poważniejszej próby stworzenia dokumentu fotograficznego tak znaczącego okresu. Pozostaniemy więc w przyszłości skazani na przypadkowe zapisy wydarzeń politycznych, na analizy socjologiczne i cyfry. Nie będziemy dysponować obrazem dla poparcia naszej przyszłej wiedzy i wyobrażeń.
    Fotograf będący świadkiem zjawisk o takiej skali, nie powinien przegapić podobnej okazji. Zmian wokół nie brakowało, był tylko kłopot z wyborem. Usiłowałem trzymać się z dala od bieżących wydarzeń politycznych, używając ich wyłącznie jako okazji do zilustrowania postaw i oczekiwań społecznych. Starałem się oddać atmosferę tamtej epoki, z definicji przejściowej, stworzyć rodzaj syntetycznych portretów grup społecznych, uważając je za bardziej charakterystyczne niż ulotne wydarzenia. Obraz sytuacji społecznej zawarty w tym albumie, jest prawdziwy dla lat 1989 - 97, kiedy zdjęcia powstawały.

fot. Witold Krassowski, Powidoki z Polski

Zastanawiając się nad zasięgiem i rangą przemian, zdecydowałem się na pokazanie rzeczywistości w czternastu wybranych obszarach życia, które w skrócie scharakteryzować można następująco:
1989 – wybory: ludzie deklarują chęć uczestnictwa w sprawach państwa, fotografie pokazują nastrój tamtych dni, ludzi  "ockniętych  z letargu";
MIASTECZKO - skutek reform, gwałtownego obniżenie poziomu życia, dla wielu ludzi, koniec ery komunizmu jest końcem bezpiecznego świata;
STOCZNIA - paradoks klasy robotniczej - ona obaliła stary system ale w nowym utraciła rolę polityczną; wielki przemysł upada;
WIEŚ - zanik chłopstwa, jego kultury i mentalności, zanik kultury konia roboczego, ludzie nie chcą żyć na wsi, uciekają do miasta, które tchnie  życiem i Wielkim Światem;
PRZYBYSZE - otwarcie de facto granic obozu - początek wędrówki ludów na Zachód;
MISS POLONIA - desperacka walka  kobiet  na prowincji o ucieczkę od szarego życia,
PRZEJŚCIE PODZIEMNE - indywidualna przedsiębiorczość małej skali,  kapitalizm "łóżkowy" narodziny wolnego rynku i niczym nie skrępowanego handlu
ZADYMY/ manifestacje  - odzyskanie swobód politycznych - ludzie nareszcie mogą wyrazić wszystko na ulicy;
DISCO POLO - rynek dyktuje kulturę: przejście z rodzimego folkloru na kulturę disco jako kulturę ludową; masowość zjawiska zadziwiła samych twórców;
CUD - religijność ludowa, potrzeba otuchy, mentalność bigoterii;
HIGH LIFE - pionowa ruchliwość społeczna, nowa kasta - świeży pieniądz, stare nawyki
SKRĘT W LEWO - nostalgia i pozycja emerytów, zacieranie wiedzy o PRL i powstawanie mitów, złuda powrotu do bezpiecznego życia;
DEPRESJA  - trudna sytuacja ludności popegeerowskiej, bezradność na Żuławach;
SKRĘT W PRAWO - nowa prawica jako odbicie dążeń 30% wyborców, poszukiwanie nowych przywódców - AWS i jej przewodniczący.

Zjawiska te, moim zdaniem, składają się na dość dokładny obraz przemian, które w tym okresie obejmowały całość społeczeństwa. Od mniej więcej końca lat 90-tych dało się odczuć rozczłonkowanie interesów, poszczególne grupy ewoluowały każda na swój sposób. Jedną  z cech tamtej i obecnej epoki jest przyspieszone uczenie się społeczeństwa o sobie samym, wyzbywanie się mitów na własny temat, zapominanie, albo nawet wypieranie wspomnień. Działając poprzez fotografię nie starałem się nawet oddać całej złożoności wymienionych zjawisk, a jedynie przechować w pamięci nastrój tamtych dni.

Witold Krassowski
© ekpictures 2009

zdjęcia : Witold Krassowski
tytuł: POWIDOKI Z POLSKI
album fotograficzny, 224 str., 101 fotografii czarno-białych
teksty polskie: Sławomir Mizerski (Polityka)
teksty niemieckie: Thomas Urban
wstęp: Jacek Żakowski
cena 129 PLN
ISBN 978-83-910577-1-1
wydawca:  ekpictures, 2009
opracowanie graficzne i projekt : Honorata Karapuda
 
Zajrzyj też na www.powidokizpolski.pl