Wysoki klucz oświetleniowy

Wysoki klucz oświetleniowy jest metodą oświetleniowo-esponometryczną, polegającą na oświetleniu planu zdjęciowego światłem rozproszonym i zwiększeniu naświetlenia o jedną do dwóch liczb przysłonowych. Obraz otrzymany w ten sposób charakteryzuje się pełną gamą walorową i normalnym kontrastem, który pozornie wydaje się znacznie obniżony, ponieważ miejsca w obrazie o pełnej, głębokiej czerni zajmują tak niewielką powierzchnię obrazu.

Jasna tonacja obrazu, uzyskana dzięki stosowaniu światła rozproszonego i białego tła daje w wyniku obrazy lekkie i pogodne. W fotografii osób wybór białej odzieży dodatkowo zwiększa to wrażenie.

Z punktu widzenia techniki oświetleniowej uzyskanie dobrych efektów w dobrze wyposażonym studiu nie sprawia kłopotów, z punktu widzenia techniki zdjęciowej wymaga stosowania obiektywów o wysokim stopniu korekcji i stosowania kamer zdjęciowych, pozbawionych wewnętrznych odbić. W przypadku kamery zdjęciowej, w której duża ilość promieni świetlnych odbija się od dolnej powierzchni korpusu kamery, oraz ścianek bocznych i trafia na materiał zdjęciowy lub matrycę aparatu cyfrowego, zmniejszając ostrość i kontrast obrazu. To zjawisko znacznie częściej występuje w lustrzankach jednoobiektywowych, niż w aparatach dalmierzowych. Zjawisko to występuje dość często i mylnie przypisywane jest jakości obiektywu.

Jedna z metod oświetlenia w wysokim kluczu oświetleniowym opiera się na idei skrzynki świetlnej, która ma jeden bok wykonany z półprzezroczystego materiału (jedwab, muślin, lub mylar), a przeciwległa i tylna ścianka wykonane są z białego materiału o wysokim współczynniku odbicia światła. Przód i góra skrzynki są otwarte w celu dogodnego oświetlenia wnętrza. Skrzynka oświetlona jest z wykorzystaniem trzech źródeł światła rozproszonego, z których pierwsze ustawione jest nad kamerą zdjęciową, drugie oświetla półprzezroczysty bok skrzynki, a trzecia równomiernie wnętrze skrzynki. W ten sposób całe wnętrze skrzynki wypełnione jest równomiernie światłem i przedmioty w niej fotografowane nie mają żadnych cieni. W naszym przypadku nie budowaliśmy skrzynki (chociaż, jest to możliwe i w przypadku wykonywania większej ilości zdjęć byłoby to działaniem celowym), natomiast wykorzystaliśmy jej ideę. Jeden bok skrzynki stanowiła płaszczyzna odbijająca Reflex Panel, a przeciwległy – lampa z prostokątną płaszczyzną rozpraszającą o wymiarach 60x80 cm. Tył skrzynki stanowiła lampa z dużą, prostokątną płaszczyzną rozpraszającą o wymiarach 120x180 cm, pozwalając na dużą swobodę ruchów osoby fotografowanej. Jako oświetlenie górne zastosowaliśmy paskową płaszczyznę rozpraszającą, stosowanie dużej płaszczyzny oktagonalnej jako źródła światła górnego w tym przypadku byłoby niecelowe. Jako oświetlenie kluczowe wybraliśmy lampę Fomei Digitalis z odbłyśnikiem do parasolki i parasolkę półprzezroczystą o średnicy 85 cm, która pozwala uzyskać bardziej równomierne oświetlenie, niż płaszczyzny rozpraszające. Jako źródło światła wypełniającego zastosowaliśmy lampę z paskową płaszczyzną rozpraszająca, umieszczoną pod kamerą, której oś optyczna skierowana została na płytę styropianową, leżącą między kamerą a podestem dla osoby fotografowanej.

Strona 1

Strona 2

Projekt oświetlenia pierwszej serii zdjęć:
1. Światło kluczowe: lampa Fomei Digitalis 600 z odbłyśnikiem do parasolki z parasolką półprzezroczystą w pozycji 0º/20º, z poziomem naświetlenia odpowiadającym przysłonie f/11,3.
2. Światło wypełniające: lampa Fomei Digital 300 z paskową płaszczyzną rozpraszającą Stripbox 40x120 cm, w pozycji 0º/20º, z poziomem naświetlenia odpowiadającym przysłonie f/11,5
3.Światło górne: lampa Fomei Digitalis 400 z paskową płaszczyzną rozpraszającą Stripbox 30x90 cm, w pozycji 180º/70º, z poziomem naświetlenia odpowiadającym przysłonie f/11,5.
4. Światło boczne: lampa Fomei Digitalis 600 z prostokątną płaszczyzną rozpraszającą Softbox 60x80 cm, w pozycji 90º/0º, z poziomem naświetlenia odpowiadającym przysłonie f/11.
5. Płaszczyzna odbijająca Reflex Panel 120x200 (biała-srebrna), w pozycji 270º/0º.
5. Światło tła: lampa Fomei Digital 600 Plus z płaszczyzną rozpraszającą Softbox 120x180 cm, z tak dobranym poziomem energii błysku, aby luminacja przedniego dyfuzora odpowiadała f/45,5.
6. Płaszczyzna odbijająca Reflex Panel 120x200 (biała-srebrna), w pozycji 270º/0º.

Widok studia z przygotowanym oświetleniem do pierwszej serii zdjęć.
Oznaczenia:
1. Lampa Digitalis 600 z odbłyśnikiem do parasolki z parasolką półprzezroczystą,
2. Digital 300 z paskową płaszczyzną rozpraszającą Stripbox 40x120 cm,
3. lampa Digitalis 400 z paskową płaszczyzną rozpraszającą Stripbox 30x90 cm,
4. lampa Digitalis 600 z płaszczyzną rozpraszającą Softbox 60x80 cm,
5. Płaszczyzna odbijająca Reflex Panel.
6. Tło: lampa Fomei Digital 600 Plus, z płaszczyzną rozpraszającą Softbox 120x180 cm.

Widok pozycji światła wypełniającego. Lampa Digital 300 z płaszczyzną rozpraszającą 40x120 oświetla arkusz styropianu o wymiarach 100x150 cm. Takie rozwiązanie pozycji światła wypełniającego jest rozwiązaniem często stosowanym w tonalnym stylu oświetleniowym. Dla uzyskania większej równomierności oświetlenia i większego stopnia rozproszenia wiązki świetlnej. Jeśli zdjęcia wykonujemy na białym tle, które rozciągnięte przed fotografowaną osobą, postępujemy podobnie, oświetlając tło. W takim przypadku stosowanie płyty styropianowej jest zbędne.

Zdjęcie wykonane zgodnie z zamierzonym projektem oświetleniowym. Duża ilość promieni świetlnych, pochodzącą z lampy z płaszczyzną rozpraszającą 120x180 cm, powoduje rozjaśnienie konturu włosów. W tym przypadku stosowanie świateł konturowych jest niecelowe.


a	b

Jednym z najbardziej dyskusyjnych elementów jest natężenie strumienia świetlnego światła górnego. Stosowane są dwa rozwiązania: jedno z wyższym poziomem oświetlenia, niż światła kluczowego, drugi - z obniżonym jego natężeniem. Oba rozwiązania są równoprawne, my, jako zwolennicy bardziej zdecydowanych rozwiązań oświetleniowych zdecydowaliśmy się na silniejsze światło górne, czego efektem obrazowym są jaśniejsze włosy na górze głowy, niż z boku.

Ten wariant oświetleniowy ogranicza zdjęcia do portretu, lub co najwyżej, do półzbliżenia. Na zdjęcia w planie amerykańskim jest zbyt ciasno. Dla wykonania zdjęć całych postaci potrzebujemy znacznie więcej przestrzeni. W stosunku do poprzedniego wariantu oświetleniowego wprowadzamy niewielkie zmiany. Są nimi wykorzystanie lampy światła bocznego z kwadratową płaszczyzną rozpraszającą do oświetlenia prawej strony tła, a lampy, która służyła jako tło, do oświetlenia drugiej strony tła. Można w tym celu nie zmieniać dużej płaszczyzny rozpraszającej 120x180 cm, jednak znacznie wygodniej oświetlić tło wiązką światła, formowaną przez przeznaczonym do tego celu, odbłyśnikiem Background. Lampę światła górnego kierujemy teraz na tło, dzięki temu zabiegowi unikamy niebezpieczeństwa mniejszej luminancji środkowej strefy tła, a tym samym innego jego waloru, który w tym miejscu może być jasnoszary i wymagać korekty w dalszych programach graficznych. Oświetlenie kluczowe i wypełniające pozostawiamy bez zmiany.

W ten sposób uzyskaliśmy równomiernie oświetloną, w której swobodnie możemy wykonywać zdjęcia całych postaci, statyczne i dynamiczne.

Projekt oświetlenia drugiej serii zdjęć:
1. Światło kluczowe: lampa Fomei Digitalis 600 z odbłyśnikiem do parasolki z parasolką półprzezroczystą w pozycji 0º/20º, z poziomem naświetlenia odpowiadającym przysłonie f/11,3.
2. Światło wypełniające: lampa Fomei Digital 300 z paskową płaszczyzną rozpraszającą Stripbox 40x120 cm, w pozycji 0º/20º, z poziomem naświetlenia odpowiadającym przysłonie f/11.
3. Światło górne tłowe: lampa Fomei Digitalis 400 z paskową płaszczyzną rozpraszającą Stripbox 30x90 cm, w pozycji 180º/50º, z poziomem oświetlenia odpowiadającym luminacji tła (f/45,5).
4. Światło tłowe: lampa Fomei Digitalis 600 z płaszczyzną rozpraszającą Softbox 60x80 cm, w pozycji 90º/0º, z poziomem oświetlenia odpowiadającym luminacji tła (f/45,5).
5. Światło tłowe: lampa Digital 600 Plus z odbłyśnikiem Background, w pozycji 270º/0º, z poziomem oświetlenia odpowiadającym luminacji tła (przysłonie f/45,5).

Strona 3

Zdjęcie wykonane zgodnie z projektem oświetlenia podanym wyżej. Przy wykonywaniu zdjęć osób siedzących bez obuwia, zwracamy uwagę, aby dół stopy był skierowany w kierunku tła.

Niekiedy chcemy uzyskać lekko zróżnicowany walor tła. Najprostszym rozwiązaniem jest wymiana na jednej z lamp oświetlenia tłowego, płaszczyzny rozpraszającej na odbłyśnik o średnicy 21 cm z plastrem miodu 20º, lub 30º. Oś optyczną tego źródła światła ustawiamy tak, aby przecinała tło mniej więcej na wysokości połowy sylwetki fotografowanej postaci. Plama świetlna, formowana przez ten odbłyśnik z plastrami miodu ma najwyższą jasność w centrum i stopniowo maleje ku brzegom plamy, a spadek jasności jest tym większy, im gęstsze są oczka siatki. W ten sposób uzyskujemy na tle jaśniejszy jego środek, niż jego boki. Jeżeli tło jest dodatkowo oświetlone światłem górnym, różnice waloru są znacznie delikatniejsze, niż w przypadku braku innych świateł tłowych. Sposób rozwiązania tego problemu zależy od wybranego stylu oświetleniowego i przeznaczenia zdjęcia.

Podane wyżej przykłady zdjęciowe pokazują różne możliwości potraktowania zdjęcia. Zdjęcia w planie amerykańskim, osoby siedzącej oraz w ruchu wykonane zostały przy oświetleniu opisanym wyżej.


a	b

Zdjęcia mody wykonujemy bardzo często na białym tle, niekiedy na szarym. Szary walor tła bez trudu uzyskujemy wykorzystując białe tło, bez stosowania dodatkowego oświetlenia. Niekiedy monolity szarości rozbijamy jaśniejsza plamą światła, formowanego przez odbłyśniki z plastrami miodu.

Tekst i zdjęcia: Leonard Karpiłowski
Pozowała: Ola
Zdjęcia wykonano w Studiu Praga by Fomei.