czytano: 33997 razy
Wywiad z Maciejem Mańkowskim - "W moich fotografiach najważniejsza jest harmonia"
"Po pierwsze chcę, żeby ten ktoś widział dokładnie to, co ja widzę. Mówiąc kolokwialnie, chcę zamknąć go w swoim świecie, żeby za dużo nie kombinował, ale jednocześnie skłonić do myślenia, pobudzić wyobraźnię". Z Maciejem Mańkowskim rozmawiał redaktor SwiatObrazu.pl - Tomasz Wojciuk.
Tomasz Wojciuk: Co fascynującego jest w fotografii aktu?
Maciej Mańkowski: Większość osób sądzi, że ciało i nagość, ale to nieprawda. Dla mnie najważniejsze są konteksty, budowanie anegdoty lub konkretnej historii, w zależności od sytuacji: fabularnej lub graficznej. Na moich zdjęciach kobieta nie jest przedmiotem pożądania.
T.W.: Więc czym jest?
M.M.: Elementem całości, dopełnieniem harmonii. Cudowną częścią składową, bez której kompozycja zdjęcia nie miałaby racji bytu.
T.W.: Od czego zaczyna pan pracę?
M.M.: Najpierw wymyślam scenariusz zdjęcia, wszystko sobie rozrysowując. Nauczyłem się tego pracując przez wiele lat jako operator. Następnie zaczynamy z modelką eksperymentować. Wykonujemy nieraz dziesiątki prób, improwizujemy, zmieniamy rekwizyty. Największy problem polega na tym, że czasem trudno jest to, co narodzi się w głowie, wcielić w życie. Co z tego, że koncepcja wyjściowa jest dobra, skoro nie przekłada się ona na rzeczywistość. Bywa też jednak tak, że choć pierwszy pomysł okazuje się chybiony, rodzą się później z niego nowe, o wiele lepsze. Doceniam rolę poszukiwań, ale wiem też, gdzie zaczyna się prawdziwa wartość.
T.W.: Z czego czerpie pan inspirację?
M.M.: Ze wszystkiego, co mnie otacza. Często są to banalne skojarzenia: cień odbity w kałuży, oryginalnie rozproszone światło, nagły ruch, nietypowy układ przedmiotów, zjawiska atmosferyczne. To może być wszystko. Zawsze mam przy sobie notatnik i jak coś mnie zafascynuje, albo mam jakieś skojarzenie, od razu to zapisuję. Oczywiście inspirują mnie także rzeczy bardziej tradycyjne, jak malarstwo i grafika.
T.W.: Jest malarz, którego lubi pan szczególnie?
M.M.: Tak, Francis Bacon. Chciałbym stworzyć w przyszłości cykl fotograficzny, którego energia będzie miała źródło w jego pracach.
T.W.: Według jakiego klucza dobiera pan modelki?
M.M.: Szukam dziewczyn, które mają władzę nad ciałem, potrafią nad nim idealnie panować i mają tego świadomość. Często są to zawodowe tancerki, instruktorki fitness, aktorki. Mam ułatwione zadanie, bo media promują obecnie kult ciała. Kobiety dbają o urodę i sylwetkę, dzięki czemu tabu nagości powoli znika. Zanim przystąpimy do zdjęć, zawsze wcześniej zapraszam dziewczynę na sesję próbną. Sprawdzam, czy się dogadujemy, czy da się wyzwolić w niej chęć kreatywnej przygody oraz czy ma potrzebę wzięcia udziału w procesie twórczym i jest w stanie mu sprostać. Aby modelka się otworzyła, musi czuć się komfortowo i bezpiecznie. Do tego potrzebne jest spore wyczucie socjologiczne.
Strona 1
Strona 2
T.W.: Gdzie realizuje pan swoje niestandardowe projekty?
M.M.: Mam własne studio. To mój świat, który mogę dowolnie modyfikować niezależnie od pory dnia czy nocy. To wielki komfort być niezależnym od warunków zewnętrznych. W studio mogę zrobić absolutnie wszystko. Dowolnie zbudować scenerię zdjęcia, jego kontekst, wpływając w ten sposób na percepcję widza.
T.W.: Jakie mają być odczucia osoby oglądającej pana prace? Na co ją pan ukierunkowuje?
M.M.: Po pierwsze chcę, żeby ten ktoś widział dokładnie to, co ja widzę. Mówiąc kolokwialnie, chcę zamknąć go w swoim świecie, żeby za dużo nie kombinował, ale jednocześnie skłonić do myślenia, pobudzić wyobraźnię. W końcu zdjęcia z założenia powinny być otwarciem. Odbiorca ma widzieć obraz w konkretnym kształcie, który ma być impulsem do nowych skojarzeń. Tak jak powiedziałem, w moich zdjęciach najważniejsza jest harmonia. Nie próbowałem nigdy szokować, przełamywać konwencji.
T.W.: Gdyby miał pan określić swoją fotografię jednym słowem, jak by ono brzmiało?
M.M.: Fotografia przedstawiająca. Ale to pojęcie bardzo ogólne.
T.W.: Jak to się dzieje, że trafia pan do szerokiego grona odbiorców? Trudno spotkać osobę, której nie podobały by się pana zdjęcia.
M.M.: Cóż, moje prace są pewnym uniwersum. Produktem, który powstał tak naprawdę w drodze ewolucji, poprzez czyszczenie stylu czy konwencji ze zbędnych elementów. Oczywiście stwierdzenie "estetyka dla wszystkich" może mieć niekiedy znaczenie pejoratywne, dla mnie jednak brzmi ono jak pochwała. Nigdy nie miałem takich ambicji, aby być artystą niszowym. Moje zdjęcia często mają charakter dekoracyjny. Dlatego tak świetnie sprawdzają się w architekturze wnętrz. Proces tworzenia jest dla mnie pewnego rodzaju przyjemnością, relaksem. Uważam, że to także ma wpływ na końcowy odbiór moich prac.
T.W.: Pana ostatnie zdjęcia zwracają uwagę tym, że są nieostre, poruszone. Czy to celowy zabieg?
M.M.: Oczywiście. Robię to, aby odświeżyć konwencję, przeformować nieco materię fotograficzną, ale także, aby sprawdzić się na innych płaszczyznach.
T.W.: Jak można zdefiniować ich kolor? Czy kryje się za nim jakaś symbolika?
M.M.: Z reguły są czarno-białe, w kierunku złamanej sepii. Ten kolor, a właściwie odcień jest bardzo trudny do określenia, jednak, po wielu próbach, okazało się, że moje zdjęcia najlepiej w nim wyglądają. Wiele elementów prezentuje się intensywniej, bardziej znakowo, plakatowo, wyrafinowanie, elitarnie...
Strona 3
T.W.: Dużo czasu spędza pan przed komputerem, dopracowując zdjęcia w Photoshopie?
M.M.: A czy to ma jakieś znaczenie? Photoshop to tylko narzędzie. Liczy się efekt końcowy. Wykorzystuję go niekiedy do delikatnego podbijania ostrości i do montażu. Za jego pomocą oszukuję nieco rzeczywistość, podążając w stronę surrealizmu. W zasadzie można powiedzieć, że na nowo wytyczam granice rzeczywistości.
T.W.: Na jakim sprzęcie pan pracuje?
M.M.: Głównie korzystam z Canona 5D Mark II. Z zasadzie jestem w stanie zrobić nim wszystko, co chcę. Do tego dochodzi jasna, stałoogniskowa optyka od 17 mm do 105 mm i obowiązkowo statyw, z którego wykonuję większość zdjęć. Mam też ogromną bazę diapozytywów. Często z nich korzystam.
T.W.: W jakim celu?
M.M.: Wracam do nich na zasadzie cytatu, czyli wykorzystywania motywów, które już powstały, a nie były przeze mnie użyte.
T.W.: W pana pracy bardzo ważne jest też chyba oświetlenie...
M.M.: To prawda. W zależności od sytuacji wykorzystuję zarówno światło rozproszone, uzyskiwane za pomocą wielko i małoformatowych płaszczyzn, jak i światło skupione, uzyskiwane za pomocą soczewek Fresnela. Światło spotowe, czyli najbardziej skoncentrowane powstaje przy udziale soczewki optycznej. Tyle teorii. W praktyce stosuję jak najprostsze środki, aby uniknąć przegadania. Światło jest podstawowym elementem, w końcu to ono buduje obraz. Jednak ja przesadnie go nie gloryfikuję. U mnie nie występuje w roli głównej, tylko jest elementem towarzyszącym. Nie chcę skupiać uwagi widza na efekciarskim oświetleniu.
T.W.: Wspomniał pan, że był telewizyjnym operatorem, jak to się stało, że został pan fotografem?
M.M.: W 1989 roku miałem do wyboru: albo zająć się kręceniem reklam telewizyjnych, albo "wejść" w fotografię. Zdecydowałem się na to drugie, ponieważ odpowiada mi tworzenie rzeczy, na które mam wpływ od początku do końca.
Strona 4
T.W.: Czy fotografia aktu to pana działalność komercyjna, czy artystyczna?
M.M.: Pół na pół. Od czasu do czasu sprzedaję te zdjęcia za naprawdę niezłe pieniądze, np. do ekskluzywnych spa, biur, apartamentów. Powoli wchodzę też w fotografię kolekcjonerską - mam tu na myśli ściśle limitowane serie zdjęć z autorskimi podpisami oraz tzw. teki zawierające 10 wybranych przez mnie prac. Niestety, ten rynek dopiero się u nas rozwija. Dlatego póki co utrzymuję się z czego innego, a to o czym rozmawiamy, traktuję na zasadzie poligonu doświadczalnego.
T.W.: Ale fotografią komercyjną, czyli mniej ambitną, ale taką z której można się utrzymać, pan nie gardzi?
M.M.: Ależ skąd. Byłbym hipokrytą. Może to zabrzmi jak paradoks, ale im więcej czasu poświęcam na działania czysto zarobkowe, tym mam go potem więcej na działania związane z kreacją. Po prostu, aby w Polsce móc poświęcić się fotografii artystycznej, trzeba najpierw zabezpieczyć swój byt poprzez fotografię komercyjną. Przynajmniej takie jest moje zdanie.
T.W.: Czy jest u nas kultura fotografii artystycznej? Gdzie można obejrzeć dobre zdjęcia?
M.M.: Niestety, w Polsce w zasadzie nie ma wystaw fotograficznych z prawdziwego zdarzenia. Bierze się to z tego, że Polacy generalnie unikają kontaktu ze sztuką, a co dopiero z fotografią, która jest stosunkowo młodym medium. U nas nikomu na tym nie zależy. No, może prawie nikomu, ponieważ w skali kraju można jednak znaleźć kilka perełek. Myślę tu na przykład o Yours Gallery czy galerii Luksfera. One wyznaczają pewien szlak, są światełkiem w tunelu.
T.W.: Na Zachodzie ludzie oglądają zdjęcia?
M.M.: Oczywiście. Weźmy na przykład taki Berlin, który jest od Poznania zaledwie dwie godziny jazdy pociągiem. Tam miejsc, w których można obejrzeć świetne, artystyczne fotografie jest co najmniej kilkanaście. Najbardziej lubię galerię Camera Work, która została urządzona w starej remizie strażackiej. Od 10 lat wystawiają się tam fotografowie z najwyższej światowej półki. Mam nadzieję, że w Polsce też kiedyś doczekamy się takich miejsc.
T.W.: Dziękuję za rozmowę.
Maciej Mańkowski mieszka w Poznaniu. Od 1985 roku jest członkiem ZPAF. Najchętniej fotografuje ludzi, specjalizując się w fotografii aktu. Brał udział w ponad 50 wystawach zbiorowych i indywidualnych. Publikował zdjęcia w takich magazynach jak "Wprost", "Twój Styl" oraz "Playboy".
www.swiatobrazu.pl