10 najczęściej zadawanych pytań - trudne warunki oświetleniowe

1. Kiedy najczęściej napotkamy na trudne warunki oświetleniowe?
Wbrew pozorom mała ilość światła to problem związany nie tylko z fotografowaniem po zmroku czy też przy braku naturalnego oświetlenia. Również w słoneczny dzień może się zdarzyć, że będziemy walczyć o poprawną ekspozycję zdjęcia. Idealnym przykładem jest spacer w lesie, gdzie gęste listowie bardzo skutecznie tamuje światło słońca i utrudnia nam fotografowanie. Niejednokrotnie może się okazać, że bez statywu nie będziemy w stanie zarejestrować zdjęcia. Kolejny przykład to wnętrza budynków – w zdecydowanej większości wypadków tam również będziemy mieć kłopoty ze światłem.

Przykłady trudnych warunków oświetleniowych

1/8 s f/11 200 ISO 14 mm

10 s f/4,0 200 ISO 20 mm

2. Jak poradzić sobie w sytuacji, gdy jest mało światła?
Najprostszą metodą jest użycie statywu, który pozwoli na fotografowanie z długimi czasami ekspozycji. Kolejnym sposobem jest podniesienie czułości ISO, co niestety ma zły wpływ na jakość pliku i skutkuje pojawieniem się szumów. Trzecia opcja opiera się o wykorzystanie jasnych obiektywów, które dzięki dużej światłosile są w stanie wyłapać więcej światła, co przekłada się na krótszy czas otwarcia migawki. Czwarte rozwiązanie to lampa błyskowa, która daje nam możliwość oświetlenia fotografowanej sceny dodatkowym światłem i również powoduje skrócenie czasu ekspozycji. Każde z tych rozwiązań ma swoje wady i zalety, które warto poznać zawczasu.

[converttable start="2" end="0" type="vertical"]

Przykład skutków podnoszenia czułości ISO na zdjęciach
ISO 80
ISO 200
ISO 800
ISO 3200
ISO 12800

[converttable]

3. Dlaczego zdjęcia są rozmazane?
Takie pytanie zadają najczęściej osoby, które próbowały wykonywać zdjęcia bez użycia lampy błyskowej w sytuacji, gdy światła jest mało. Aby poprawnie naświetlić kadr, aparat wydłuża czas ekspozycji, by wyłapać odpowiednią ilość światła. Długie czasy naświetlania mają jednak to do siebie, że zdjęcia wykonane w ten sposób mogą być rozmazane – im dłuższa będzie ekspozycja, tym większe będzie rozmycie. Aby temu przeciwdziałać, należy korzystać ze statywu, jeżeli fotografujemy statyczną scenę – np. krajobraz. Można też uzbroić się w dodatkowe oświetlenie – najczęściej w lampę błyskową – lub podnosić czułość ISO, z jaką pracuje aparat. Kolejny sposób to  otwarcie przysłony, o ile tylko posiadany sprzęt  na to pozwala, co skutkuje tym, że do aparatu dotrze  większa ilość światła. Wszystkie te techniki pozwolą nam wykonać zdjęcie nieporuszone, a niektóre z nich można ze sobą łączyć – wszystko zależeć będzie od tego, co ma być tematem fotografii.

4. Dlaczego zdjęcia powstałe z użyciem wbudowanej lampy błyskowej są płaskie i nieatrakcyjne?
Jest to problem wynikający z natury światła błyskowego oraz sposobu umocowania lampy. Palnik lampy wbudowanej w korpus aparatu jest umieszczony bardzo blisko obiektywu, co skutkuje tym, że światło biegnie równolegle do osi obiektywu. W efekcie fotografowane postacie lub obiekty w ten sposób oświetlone, są na zdjęciu przedstawione płasko. W przypadku portretów zdarza się, że pod brodą i nosem tworzą się bardzo głębokie cienie o ostrych krawędziach co wygląda nieestetycznie. Można sobie z tym poradzić, kupując flesz zewnętrzny, który ma palnik usytuowany znacznie wyżej. Aby pozbyć się twardych cieni wystarczy światło przepuścić przez dyfuzor, czyli rozpraszacz. Dyfuzorem może być specjalnie przygotowany do tego panel z tworzywa sztucznego, który można mocować na palniku lampy, ale czasem bardzo dobre efekty można uzyskać, nakładając na flesz kawałek chusteczki higienicznej. Najlepszym rozwiązaniem jest połączenie dyfuzora z lampą zewnętrzną. Warto więc przeprowadzić zestaw eksperymentów i porównać efekty.

Lampa błyskowa Nikon Speedlight SB-900 z założonym dyfuzorem

• ogniskową
• światłosiłą (czyli jasnością)

Posłużmy się przykładem obiektywu: AF-S DX Zoom-Nikkor 18-70mm f/3.5-4.5G IF-ED
Powinien nas zainteresować fragment całej nazwy konkretnego modelu i w tym przypadku będzie to:

• ogniskowa: 18–70 mm
• światłosiła: f/3.5–4.5

Oznaczenie zakresu dostępnych ogniskowych w konkretnym modelu – w tym przypadku ogniskową – możemy płynnie zmieniać w przedziale od 18 do 70 mm. Oznaczenie światłosiły obiektywu, która zmienia się zależnie od ustawionej ogniskowej w przedziale od f/3,5 do f/4,5, gdzie pierwszy parametr dotyczy 18 mm, natomiast drugi – 70 mm. Im niższy jest parametr światłosiły, tym wyższej klasy jest obiektyw, co niestety najczęściej skutkuje tym, że jego cena jest wyższa.
Pozostałe oznaczenia, jakie napotkamy, są najczęściej charakterystyczne dla danego producenta obiektywu i aby dowiedzieć się, co konkretnie oznaczają, należy zapoznać się z instrukcją sprzętu lub katalogiem produktów danej marki, gdzie znajdują się odpowiednie informacje.

7. Co to jest jasny obiektyw?
Pod pojęciem jasnego obiektywu najczęściej kryją się obiektywy o światłosile f/2,8 lub większej. Idealnymi przykładami jasnych obiektywów są stałoogniskowe szkła o ogniskowej 50 mm:

• AF-S NIKKOR 50mm f/1.4G
• Sigma 50 mm f/1.4 EX DG HSM
• Sony 50 mm F1.4
• Canon EF 50 mm f/1,4 USM

Po drugiej stronie barykady stoją konstrukcje ciemne (o niskiej światłosile) i do tej grupy należą obiektywy podstawowe, dodawane do aparatów, tzw. "kity". Przykładem takiego produktu jest AF-S DX NIKKOR 18-55mm f/3.5-5.6G VR.

8. Dlaczego jaśniejsze obiektywy są lepsze?
W sytuacji gdy światła jest niewiele, jasne obiektywy pozwalają na użycie krótszych czasów otwarcia migawki. Przykład: fotografujemy obiektywem kitowym, który dla ogniskowej 50 mm posiada światłosiłę równą f/5,6. Światłomierz aparatu podaje nam, że przy zadanej czułości ISO (np. 200 ISO) i przysłonie f/5,6 czas ekspozycji powinien wynieść 1/8 sekundy. Wykonanie nieporuszonego zdjęcia z taką ogniskową i czasem ekspozycji bez użycia statywu, jest niezwykle trudne. Możemy podnieść czułość, ale jeżeli zależy nam na wysokiej jakości zdjęcia, nie powinniśmy tego robić. Możemy użyć jasnego obiektywu, który będzie miał parametry: 50 mm, f/1,4. Maksymalne otwarcie przysłony w tym przypadku to f/1,4, dzięki czemu do aparatu wpadnie ośmiokrotnie więcej światła, a czas ekspozycji wyniesie 1/125 sekundy. Wtedy można śmiało fotografować i nie obawiać się rozmazania obrazu.

9. Jaki obiektyw będzie dobrym zamiennikiem obiektywu "kitowego"?
Na rynku jest wiele obiektywów, które będą w stanie zastąpić podstawowy "kit", jednocześnie oferując użytkownikowi lepszą jakość optyczną, szerszy zakres ogniskowych lub też światłosiłę.

Do tego grona można zaliczyć:

• Canon EF-S 17-55mm f/2.8 IS USM
• AF-S DX Zoom-Nikkor 17-55mm f/2.8G IF-ED
• smc PENTAX DA 17-70mm F4 AL (IF) SDM
• Sony DT 16 - 80 mm F3.5-4,5 ZA Vario-Sonnar T*
• Sigma 17-70 mm F2,8-4 DC Macro OS HSM
• Tokina AT-X 165 PRO DX
• Tamron AF 17-50mm F/2.8 XR Di II VC LD Aspherical (IF)

Tak naprawdę jest to tylko niewielki wycinek tego, co można pozyskać w roli zamiennika obiektywu "kitowego", a przy wyborze należy się kierować tym, co lubimy i co chcemy fotografować. Jeżeli chcemy zgłębiać tajniki fotografii makro, to zamiast wymieniać "kita", warto zastanowić się nad obiektywem specjalizowanym do zdjęć makro.

10. Dlaczego kolory zdjęć nie odpowiadają temu, co widzieliśmy, obserwując fotografowaną scenę własnymi oczami?
W tym przypadku napotykamy na kłopoty związane z poprawnym ustawieniem balansu bieli. Trzeba sobie zdawać sprawę z tego, że światło może mieć różną barwę. Świeczka będzie dawać światło o charakterystycznej, ciepłej barwie, natomiast nowoczesne świetlówki będą najczęściej produkować zimne światło. Fotografując w różnych miejscach, musimy mieć świadomość tego, że w zależności od barwy światła kolory fotografowanych obiektów będą się różnić. Aby właściwie zaprezentować na zdjęciach kolory danej sceny, trzeba się posłużyć odpowiednimi ustawieniami balansu bieli, jakie oferuje nam nasza lustrzanka. W zależności od tego, w jakim miejscu się znajdujemy, możemy szybko i łatwo dobrać odpowiednią temperaturę barwową i dostosować sposób zapisu zdjęcia. Wszystkie lustrzanki pozwolą skorzystać z zestawu predefiniowanych programów, do których należą: światło dzienne, cień, światło żarowe, zachmurzenie, światło jarzeniowe, światło błyskowe, ustawienia manualne. Korzystając z nich, można doprowadzić do tego, że barwy zdjęcia będą zgodne z naszymi oczekiwaniami.

Zmiana kolorystyki fotografii w zależności od ustawień balansu bieli
automatyczny balans bieli	balans bieli: światło dzienne
balans bieli: światło jarzeniowe	balans bieli: światło żarowe