Fotografia od A do Z: M42

Przedstawiamy słownik terminów fotograficznych: Fotografia od A do Z. Słownik przeprowadzi Czytelników przez najważniejsze pojęcia, pozwoli poznać i uzupełnić wiedzę z zakresu fotografii oraz jej praktyczne wykorzystania.

Dziś hasło: M42. Zapraszamy do lektury.

M42 – standard mocowania gwintowego obiektywów o średnicy 42 mm, stosowany w wielu starszych lustrzankach małoobrazkowych, np. w licznych modelach aparatów Zenit, Praktica, Ricoh, Pentax.

Gwintowane mocowanie M42 w obiektywie Carl Zeiss Flektogon 2,4/35.

Obiektywy M42 mocuje się do korpusu aparatu za pomocą gwintu o średnicy 42 mm i głębokości 1 mm, stąd też w literaturze można się czasem spotkać z określeniem "M42 x 1 mm". Standard ten opracowano w 1938 z zakładach Carl Zeiss w Jenie, natomiast pierwszym aparatem do którego można było mocować obiektywy M42 był Contax S z 1949 roku. Mocowanie to zyskało znaczną popularność w aparatach produkcji niemieckiej, stosowano ją również w lustrzankach małoobrazkowych Pentacon, a także Praktica. Pod koniec lat 60-tych również radzieckie aparaty Zenit zaczęto wyposażać w mocowanie M42. Zza wschodniej granicy pochodzi również wiele modeli obiektywów z gwintem 42 mm.

Najpopularniejszymi przedstawicielami systemu M42 były w Polsce aparaty Zenit produkcji radzieckiej. Na zdjęciu model Zenit 11 z obiektywem Helios 44M-4.

Obiektywy z mocowaniem M42 bardzo często wyposażane były w dodatkowy element (popychacz) umożliwiający automatyczne przymykanie przysłony. Dzięki temu możliwy był podgląd kadru na pełnym otwarciu i po przyciśnięciu spustu migawki następowało samoczynne domknięcie przysłony do wybranej wcześniej za pomocą pierścienia na obiektywie wartości. Ponadto występowały również wersje "electric" – wyposażone w styki elektryczne, których zadaniem było przekazywanie do aparatu informacji o wybranej wartości przysłony. Dzięki temu możliwy był pomiar światła TTL bez konieczności przymykania przysłony.

Obiektyw Zenitar-M 2,8/16 - rybie oko w systemie M42.

Adapter umożliwiający zamocowanie obiektywów M42 do aparatów Canon EOS. W sprzedaży występują przejściówki do praktycznie wszystkich współczesnych systemów lustrzanek i bezlusterkowców.

Na przestrzeni kilkudziesięciu lat, zarówno w Niemczech, jak i w Związku Radzieckim, wyprodukowano ogromne ilości obiektywów M42. Wciąż są one łatwo dostępne na rynku wtórnym i wielu fotografów, jak i fotoamatorów, chętnie z nich korzysta, mocując je nie tylko do analogowych, ale również cyfrowych lustrzanek za pomocą specjalnych przejściówek – adapterów. Wśród obiektywów M42 znaleźć można wiele modeli o dużej jasności albo bardzo długich lub krótkich ogniskowych, w cenie wielokrotnie nieraz niższej od ich współczesnych, cyfrowych odpowiedników. Decydując się na zakup obiektywu M42 w celu stosowania go z aparatem cyfrowym, należy jednak pamiętać, ze będziemy ograniczeni do manualnego ustawiania ostrości, często dodatkowo utrudnionego inną konstrukcją matówek w nowoczesnych lustrzankach (brak mikrorastra, czy klinu).

Niemiecki teleobiektyw M42 - Pentacon auto 4/200 MC.