M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO - test obiektywu

Budowa i wygląd zewnętrzny

Ubiegłoroczne targi Photokina były świadkiem premier wielu interesujących obiektywów. Wymienić można najjaśniejsze rektylinearne szkła superszerokokątne marki Laowa, imponujący sportowy obiektyw od Sigmy, jasny standard Olympusa, czy zoom typu "dwa w jednym". Oprócz takich superkonstrukcji pojawiło się jednak też kilka szkieł skromniejszych, ale równie użytecznych. Wiele z nich było zresztą konstrukcjami dość długo wyczekiwanymi. Do tego grona należy niewątpliwie testowany przez nas dzisiaj obiektyw Olympus M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO – konstrukcja na dobrą sprawę oczekiwana już od dawna.
 

Nasz zestaw testowy, czyli obiektyw M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO wraz z korpusem Olympus OM-D E-M1 Mark II.

 

Testowany dzięki uprzejmości polskiego oddziału firmy Olympus obiektyw M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO to konstrukcja należąca do "średniej" linii produktowej M.ZUIKO Premium, w skład której wchodzą praktycznie wszystkie co bardziej wyspecjalizowane obiektywy M.ZUIKO nie będące konstrukcjami kierowanymi do najbardziej wymagających profesjonalistów. Cena sugerowana tego modelu wynosi 1299 złotych, co może nie czyni z niego najtańszego obiektywu makro dostępnego obecnie w sprzedaży, ale jest też wyraźnie niższa od tego, co trzeba zapłacić za bardziej zaawansowany model M.ZUIKO DIGITAL ED 60mm 1:2.8 MACRO. I choć na pierwszy rzut oka wydaje się on od swojego "dłuższego brata" gorszy pod każdym względem, to jednak jest coś (oprócz ceny), co czyni go potencjalnie bardziej atrakcyjnym dla pewnej grupy odbiorców. Nie uprzedzajmy jednak faktów.

A dlaczego na początku tego testu padło stwierdzenie, że M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO to obiektyw od dawna oczekiwany? Z dwóch powodów. Po pierwsze, bezpośrednim konkurentem dla tego szkła jest lubiany i podobnie sytuowany cenowo Panasonic LUMIX G MACRO 30mm F2.8 ASPH. MEGA O.I.S. obecny na rynku od niemal dwóch lat. Po drugie wreszcie, w czasach popularności lustrzankowego "dużego" systemu Cztery Trzecie firma Olympus miała w swojej ofercie obiektyw ZUIKO DIGITAL 35mm 1:3.5 Macro powszechnie znany jako najtańszy markowy obiektyw makro z napędem AF. Wielu fotografów, którzy na system Mikro Cztery Trzecie przesiadło się ze starego systemu lustrzankowego miało nadzieję, że ta fajna konstrukcja prędzej czy później zostanie przeniesiona do bezlusterkowców. To, co mamy nie jest dokładnym odpowiednikiem tamtego 12-letniego już szkła, ale wykazuje do niego wystarczająco wiele podobieństw, aby można było je traktować jako duchowego następcę.

[kn_advert]

Drugi, krótszy, mniejszy i prostszy obiektyw makro w rodzinie M.ZUIKO

Bohater naszego testu jest więc drugim modelem makro w rodzinie obiektywów M.ZUIKO. Czym się odróżnia od M.ZUIKO DIGITAL ED 60mm 1:2.8 MACRO i pod jakim względem jest mniej, a pod jakim bardziej interesujący od swojego starszego brata? Z całą pewnością M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO jest konstrukcją mniejszą i lżejszą (długość 60 mm, średnica 57 mm w najszerszym miejscu, waga 128 gramów) i sprawiającą wrażenie znacznie prostszej. Jest tak głównie z powodu bardzo małej przedniej soczewki oraz braku jakiejkolwiek skali ostrości.
 

Obiektyw Olympus M.ZUIKO DIGITAL ED 60mm 1:2.8 MACRO to szkło bardzo niepozorne i na pierwszy rzut oka mocno amatorskie. Dzięki swoim niewielkim rozmiarom równie dobrze pasuje do większych korpusów z rodziny OM-D, jak i najmniejszych PENów, czy Lumiksów GF/GM.

 

W pierwszych chwilach po wyjęciu obiektywu z opakowania można odnieść wrażenie, że mamy do czynienia z dość tanim (w negatywnym znaczeniu tego słowa) modelem, ale myśl ta szybko mija. Choć korpus zewnętrzny jest plastikowy, to jednak poszczególne jego elementy są bardzo dobrze spasowane. Najgorzej prezentuje się dekielek – bardzo podobny do zastosowanego w mało lubianym modelu M.ZUIKO DIGITAL ED 12-50mm 1:3.5-6.3 EZ – który jest mały, piekielnie niewygodny i lubi spadać. Sam obiektyw jednak robi dobre wrażenie.

Oczywiście nie każdemu musi przypaść do gustu minimalistyczna budowa zewnętrzna testowanego szkła. Jeśli ktoś więc spodziewał się obecności dodatkowych elementów estetycznych i wizualnych, to będzie raczej zawiedziony. Poza srebrnym pierścieniem w pobliżu przedniej części obiektywu oraz zwężeniem u nasady (wygodnym do złapania podczas zdejmowania i zakładania szkła na aparat) nie ma tutaj praktycznie nic. Ponad połowę długości tubusu zajmuje pierścień manualnej regulacji ostrości – rzecz w obiektywie tego typu bardzo istotna, ponieważ wielu makrofotografów zdecydowanie woli ustawiać ostrość ręcznie.
 

Zawartość zestawu testowanego obiektywu jest bardzo podstawowa: oprócz samego szkła są tutaj tylko dwa dekielki i dokumentacja (niewidoczna na zdjęciu), czyli instrukcja i karta gwarancyjna.

 

Podobnie jak w przypadku wspomnianego wcześniej modelu M.ZUIKO DIGITAL ED 60mm 1:2.8 MACRO oraz bezpośredniego konkurenta ze stajni Panasonika, testowany obiektyw współpracuje z filtrami wkręcanymi o średnicy 46 mm. Mając na uwadze kąt widzenia obiektywu oraz średnicę przedniej soczewki, nie należy się obawiać, aby nakręcenie na niego nawet dwóch filtrów spowodowało widoczny efekt winietowania.

 

Budowa optyczna

Jeżeli porównamy testowany obiektyw do Panasonika LUMIX G MACRO 30mm F2.8 ASPH. MEGA O.I.S., to w oczy rzuci się równie wiele podobieństw, co różnic. Przy tej samej długości ogniskowej model Olympusa jest ciemniejszy o 2/3 EV, ale za to ma wyraźnie skalę odwzorowania, ponieważ wynosi ona 1,25:1, co w przeliczeniu na małoobrazkowy ekwiwalent wynosi aż 2,5:1 (model marki Panasonic odpowiednio 1:1 / 2:1). I właśnie pod względem możliwości w zakresie uzyskiwania dużych powiększeń jest to konstrukcja w swojej klasie rekordowa. O ile oczywiście będziemy w stanie odpowiednio zbliżyć się to tego, co chcemy uwiecznić na zdjęciu – minimalna odległość ostrzenia to zaledwie 9,5 cm.
 

Schemat budowy wewnętrznej obiektywu. Kolorem żółtym wyróżniony został element DSA, kolorem łososiowym oznaczono soczewkę niskodyspersyjną asferyczną EDA, a kolor różowy to szklana soczewka asferyczna.

Wewnętrzna konstrukcja testowanego obiektywu jest bardzo prosta – najprostsza ze wszystkich trzech wymienionych wcześniej szkieł makro dla systemu Mikro Cztery Trzecie. Łącznie siedem soczewek zebranych w sześciu grupach. Trzy soczewki specjalne: jedna asferyczna, jedna asferyczna o obniżonym współczynniku dyspersji i jedna podwójnie asferyczna (DSA). A wszystko to zwieńczone 7-listkową przysłoną kołową pracującą w zakresie f/3.5-22. Podobnie jak w wielu innych obiektywach systemu Mikro Cztery Trzecie regulacja ostrości przebiega wewnętrznie, dzięki czemu obiektyw podczas ostrzenia nie zmienia swojej długości, ani nie porusza żadnym zewnętrznym elementem. Podobnie jak większość innych obiektywów marki M.ZUIKO, testowany model nie został wyposażony w system stabilizacji obrazu, ponieważ Olympus jest producentem promującym rozwiązanie redukcji drgań aparatu na poziomie matrycy.

W stałoogniskowych obiektywach makro szczególnie istotnym aspektem sprzętu jest plastyka obrazu oraz sposób, w jaki na zdjęciach kształtuje się głębia ostrości– a zwłaszcza wygląd obszarów nieostrych. Możecie to prześledzić na poniższej prezentacji.
 

[converttable end="2"]

f/3.5

f/4

f/5.6

f/8

f/11

f/16

f/22

Paczka w formacie ZIP ze wszystkimi zdjęciami testowymi z powyższych prezentacji w oryginalnych rozmiarach jest dostępna TUTAJ.

Prezentacja sposobu kształtowania się głębi ostrości i odwzorowywania obszarów nieostrych w zależności od ustawionej przysłony. Kliknięcie fotografii spowoduje otwarcie jej powiększonej wersji w osobnym oknie.

[converttable]

 

Jak widać, kombinacja jasności f/3.5 i długości ogniskowej 30 mm (ekw. 60 mm w aparacie małoobrazkowym) nie pozwala na uzyskanie zbyt małej głębi ostrości obrazu przy wykonywaniu "normalnych zdjęć" (pierwsze drzewo po prawej na powyższych zdjęciach znajduje się mniej więcej metr od aparatu), ale należy pamiętać, że podczas wykonywania zdjęć typu makro i close-up wszystko się zmienia. W gruncie rzeczy niewielka jasność obiektywu nie jest tu problemem, ponieważ w makrofotografii więcej kłopotów na ogół jest z głębią ostrości za małą w stosunku do realnych potrzeb w danej sytuacji fotograficznej, niż z głębią zbyt dużą.

Z kolei dokładny test wyglądu efektu bokeh i związanej z nim "plastyki nieostrości" przeprowadziliśmy, jak zwykle, po zmroku. W tym celu wykorzystaliśmy kontrastową scenę i punktowe źródła światła oraz obiektyw ustawiony w taki sposób, aby nawet przy maksymalnie przymkniętej przysłonie obraz pozostawał nieostry. Efekty tego sprawdzianu możecie prześledzić poniżej.
 

[converttable end="1"]

f/3.5

f/4

f/5.6

f/8

f/11

f/16

f/22

Formowanie się kształtu krążków rozproszenia (efektu bokeh) w zależności od wartości przysłony. Kliknięcie fotografii spowoduje otwarcie jej powiększonej wersji w osobnym oknie.

[converttable]

 

Wnioski z tego pierwszego testu trochę niepokoją. Z jednej strony bokeh jako taki nie jest zły. Z drugiej jednak od obiektywu makrofotograficznego wymaga się w tym zakresie szczególnie dużo. I z tej perspektywy już mogłoby być lepiej, bo krążki rozproszenia odznaczają się wyraźną obwódką, a w zakresie przysłon f/5.6-11 są zdecydowanie za mało okrągłe. Jak na obiektyw tego typu powinno być znacznie lepiej. 

 

 

Wrażenia z użytkowania

Jak już wspomnieliśmy, testowany obiektyw jest konstrukcją niedrogą. W gruncie rzeczy należy on do grona najtańszych szkieł z rodziny M.ZUIKO, choć konkurencyjny dla niego LUMIX G MACRO 30mm F2.8 ASPH. MEGA O.I.S. można nabyć nawet o 150 zł taniej – jeśli tylko ma się odrobinę szczęścia i trafi na jakąś promocję. Tak czy inaczej trudno oczekiwać po M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO rozwiązań technicznych spotykanych w modelach z linii Pro, ale z drugiej strony producent ten przyzwyczaił nas już do tego, że również przedstawicieli pozostałych dwóch grup swoich szkieł nie traktuje "tanio". Więc jak jest tym razem?

[kn_advert]

Gabaryty i ergonomia

Jak już wspomnieliśmy, obiektyw będący głównym bohaterem tego tekstu jest mały i lekki. Praca z nim w połączeniu z korpusem należącym do rodziny OM-D była więc z perspektywy wyważenia całego zestawu czystą przyjemnością, ale przypuszczamy, że tak samo byłoby z aparatami mniejszymi, takimi jak np. któryś z PENów. Obiektyw ten jest bowiem z rozmiarów, wagi i ogólnego wyglądu bardzo podobny do lubianej przez niemal wszystkich małej portretówki M.ZUIKO DIGITAL 45mm 1:1.8. Dla poszukujących sprzętu małego i zarazem wygodnego w obsłudze jest to jedna z lepszych rekomendacji.
 

Aparat Olympus OM-D E-M1 Mark II z obiektywem M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO prezentuje się wręcz filigranowo. Największy wpływ na odpowiednią ergonomię testowanego szkła zarówno w przypadku większych jak i mniejszych korpusów odpowiada szeroki i wyraźnie karbowany pierścień regulacji ostrości, który podczas pracy w trybie MF zapewnia precyzyjne ostrzenie, a w trybie AF umożliwia wygodne podparcie tubusu palcami lewej dłoni.

 

Nic więc dziwnego, że przez cały czas trwania testów z omawianego obiektywu korzystało nam się bardzo dobrze. Przez lata przywykliśmy do tego, że szkła makro to w przeważającej części konstrukcje dosyć długie (wyjątkiem od tej reguły był Canon EF-S 60mm f2.8 Macro USM), tymczasem tutaj mieliśmy do czynienia z czymś, co raczej kojarzyło się nam z małym szkłem o zupełnie normalnej skali odwzorowania.

Wrażenie to dodatkowo wzmacniała solidna (choć plastikowa) konstrukcja zewnętrzna i miękko pracujący pierścień ostrości – jak zwykle w przypadku "markowych" obiektywów systemu Mikro Cztery Trzecie o przełożeniu elektrycznym. Ten ostatni stawia też palcom niewielki, ale wyraźny opór, co jest szczególnie  dobre, gdy ostrzy się manualnie podczas fotografowania z ręki. W praktyce przypadkowe i niepożądane przestawienie pozycji pierścienia ostrości jest mało prawdopodobne – mimo jego sporych rozmiarów.
 

Obiektyw można określić mianem "dyskretnego". Z przodu małej soczewce nie towarzyszą żadne napisy, jak ma to miejsce w większości innych szkieł. W przypadku zastosowań makro ma to dodatkowe znaczenie: jednolita i ciemna powierzchnia nie odbija światła, które mogłoby padać w niekontrolowany sposób na fotografowany obiekt.

 

Trzeba natomiast uczciwie przyznać, że uzyskanie obrazu o maksymalnej możliwej skali odwzorowania przy opisywanym obiektywie wcale nie jest łatwe. Wymaga to bowiem zbliżenia aparatu do fotografowanej sceny na odległość 9,5 cm od płaszczyzny rzutowania obrazu – czyli, mówiąc prościej, od powierzchni matrycy. To jest już naprawdę mało i zdarzało nam się wykonywać niektóre ze zdjęć testowych (m.in. znajdujące się w galerii zdjęć przykładowych fotografie śruby, sopli, roślin i kory drzew) opierając się krawędzią obiektywu o mur, kamień lub nawet fragment obiektu będącego tematem zdjęcia.

 

Typowy przedstawiciel klasy średniej

Testowany obiektyw nie jest konstrukcją uszczelnioną, ale zaprojektowany został z dużą dbałością i charakteryzuje się dobrą jakością wykonania. Jest to zresztą cecha typowa dla konstrukcji z rodziny M.ZUIKO, które praktycznie zawsze są po prostu solidne (te z serii Pro są po prostu jeszcze solidniejsze od pozostałych) i można na nich polegać. Z całą pewnością nie jest to szkło, które po kilku miesiącach intensywnego użytkowania zacznie łapać rozmaite luzy, czy do którego wnętrza dostaną się paprochy.
 

Prawie wszystkie testowane przez nas do tej pory obiektywy z rodziny M.ZUIKO dysponują metalowym bagnetem i podobnie jest w przypadku opisywanego tutaj modelu. Jednak w przeciwieństwie do bardziej zaawansowanego modelu makro o ogniskowej 60 mm nie ma tutaj gumowej uszczelki chroniącej przed pyłem i wilgocią.

 

Niewątpliwie konstruktorom tego obiektywu zapewnienie wysokiej jakości korpusu zewnętrznego ułatwiło też to, że poza elektrycznym pierścieniem ostrości na tubusie nie ma żadnych innych ruchomych elementów: brak jest tu innych pierścieni czy przycisków, a ostrzenie odbywa się w całości wewnętrznie. To sprawia, że w testowanym obiektywie zwyczajnie nie ma niczego, co mogłoby się zacząć luzować w miarę upływu czasu przy normalnym użytkowaniu.

 

Ustawianie ostrości

Choć zdecydowana większość doświadczonych fotografów makro woli ustawiać ostrość manualnie, to jednak M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO nie jest wyłącznie obiektywem makrofotograficznym i jako taki dysponuje szybkim i wydajnym napędem AF. Zresztą nawet przy fotografowaniu z ekstremalnie niewielkich odległości nie zawsze warto rezygnować z jego użytkowania: dzięki opcji precyzyjnego wskazywania obszaru ostrości w powiększonym wycinku fotografowanej sceny (tzw. tryb pól AF o podwyższonej precyzji) dostępnej w wielu modelach aparatów bezlusterkowych systemu Mikro Cztery Trzecie, można ułatwić sobie życie podczas fotografowania z ręki i wielu innych sytuacjach. Silnik AF obecny w obiektywie spełnia swoje zadanie dobrze, choć z całą pewnością nie sprawdza się przy  fotografowaniu szybko przemieszczających się obiektów – ale też nie jest to szkło do tego typu zastosowań.
 

Szeroki i dobrze pracujący pierścień regulacji ostrości umożliwia łatwe i precyzyjne ostrzenie ręczne. Niestety brak jakiegokolwiek wskaźnika aktualnej odległości ostrzenia lub skali odwzorowania może utrudnić pracę bardziej zaawansowanym makrofotografom.

 

Jeśli chodzi o ostrzenie manualne, to również w tym przypadku obiektyw spełnia pokładane w nim oczekiwania, choć z pewnym wyjątkiem. Chodzi o brak obecnej m.in. w drugim makroobiektywie z rodziny M.ZUIKO skali ostrości i skali odwzorowania, która w przypadku fotografii typu makro i close-up jest szczególnie przydatna. Niestety, właściciel i użytkownik testowanego tutaj obiektywu musi się umieć obchodzić bez takich pomocy. Nieocenione w takich przypadkach są obecne w większości systemowych korpusów opcje asysty ustawiania ostrości (Peaking) oraz podgląd głębi ostrości przy zadanej wartości przysłony.

Warto też wspomnieć, że w aparatach Olympus OM-D E-M1 obu generacji testowany obiektyw jest kompatybilny z opcją Focus Stacking (na łamach serwisu przedstawiliśmy ją bliżej w osobnym artykule). Czyni to z takiego zestawu dobry sprzęt do wykonywania zdjęć makro i produktowych o powiększonej głębi ostrości bez konieczności żmudnego dłubania i łączenia kadrów w programie graficznym.
 

[converttable end="1"]

f/3.5

f/5.6

f/8

Mała głębia ostrości, odwieczny problem makrofotografów. Jeżeli ktoś myśli, że jaskość f/3.5 w obiektywie makro to za mało, to powinien się zastanowić, do czego chce tego szkła używać. Bohaterem powyższej prezentacji jest niewielki łeb wkrętu tzw. farmerskiego – ok. 1 cm średnicy. Uchwycony z odległości kilkunastu centymetrów znajduje się cały w obszarze głębi ostrości dopiero po przymknięciu otworu względnego do f/8. Jeżeli zaś kogoś interesuje, jak może wyglądać z odległości znacznie mniejszej przy pełnym otworze przysłony, to zapraszamy do galerii zdjęć przykładowych na ostatniej stronie tego artykułu. Kto wie, być może będziecie mocno zaskoczeni tym widokiem!

[converttable]

 

Jest jednak coś, związanego pośrednio z ostrością, na co użytkownik tego szkła (a także innych obiektywów makrofotograficznych dla systemu Mikro Cztery Trzecie, jeśli mielibyśmy być szczerzy) mógłby narzekać. Tym czymś jest dolny zakres wartości przysłony, który w obiektywie tym wynosi zaledwie f/22 i często po prostu nie wystarcza do zapewnienia odpowiednio dużej głębi ostrości obrazu przy tak wysokiej skali odwzorowania. Nie jest to żadne przejęzyczenie: obiektywy makro dla aparatów małoobrazkowych, a nawet dedykowane konstrukcje dla matryc formatu APS-C na ogół oferują możliwość przymknięcia otworu względnego do wartości f/32 lub nawet f/64. Niestety w przypadku szkła o ogniskowej 30 mm nie ma co nawet o tym myśleć – jeśli nasze obawy okażą się słuszne, to nawet otwór przymknięty do wartości f/22 może się okazać niezbyt użyteczny z powodu zjawisk dyfrakcyjnych.

 

 

Jakość obrazu: ostrość, aberracje chromatyczne poprzeczne

Nadszedł czas na ten etap każdego testu obiektywu, na który większość czytelników czeka najbardziej. Chodzi oczywiście o szczegółową analizę możliwości optycznych obiektywu w kolejnych kategoriach. Na kolejnych trzech stronach prezentować będziemy wyniki testów jakościowych, jakim poddaliśmy układ optyczny makroobiektywu M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO. Jednak zanim do tego przystąpimy, winni jesteśmy Wam pewne wyjaśnienie dotyczące sposobów przygotowania materiału testowego.

[kn_advert]

Uwaga metodologiczna

Procedura testowa sprzętu fotograficznego przyjęta w redakcji serwisu SwiatObrazu.pl kładzie nacisk na praktyczne wykorzystanie aparatów cyfrowych, kamer, optyki i wszystkiego, co testujemy. Z tego powodu zakłada ona analizowanie zdjęć próbnych wykonanych przy użyciu testowanych aparatów i obiektywów w takiej postaci, w jakiej opuszczają one aparat i w jakiej obejrzy je zdecydowana większość użytkowników sprzętu – czyli najczęściej plików JPEG uzyskanych przy ustawieniach obróbki wewnętrznej aparatu jak najbardziej zbliżonych do domyślnych. W tym konkretnym przypadku okazało się to jednak niemożliwe.

 

[converttable end="2"]

Plik JPEG zapisany przez aparat

Obraz po konwersji z RAW w module ACR

Fragmenty jednego zdjęcia w powiększeniu 1:2 uzyskane bezpośrednio z aparatu oraz na skutek konwersji z pliku RAW w Photoshopie CC obrazują różnice w ostrości i kontraście obrazu pomiędzy taką samą sceną zapisaną w plikach RAW i JPEG. Przyczyną tych różnic są zastosowane w aparacie Olympus OM-D E-M1 Mark II algorytmy korygujące działające w oparciu o informacje na temat obrazu rejestrowanego przez obiektyw przy kolejnych wartościach przysłon. Choć z punktu widzenia użytkownika jest to pozytywne zjawisko, to bardzo utrudnia ono przeprowadzenie obiektywnych testów obiektywu. Poniżej prezentacji widoczne jest bezpośrednie porównanie obu wersji niewielkiego wycinku zdjęcia w powiększeniu 100%.

[converttable]

 

Aparat Olympus OM-D E-M1 Mark II, który wykorzystaliśmy w charakterze platformy testowej korzysta z procesora obrazu TruePic VIII. Procesor ten dysponuje algorytmami automatycznie poprawiającymi jakość obrazu, jeśli na korpus założony jest model obiektywu uwzględniony w wewnętrznej bazie danych aparatu zawierających dokładne specyfikacje uwzględnionych szkieł. Testowany obiektyw Olympus M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO należy do tego grona. W efekcie wszystkie wykonane tym zestawem zdjęcia zapisane w formacie JPEG mają zredukowane aberracje chromatyczne i inne wady optyczne oraz odpowiednio poprawioną ostrość. Wszystko po to, aby "wycisnąć" z obiektywu przy maksimum jego możliwości niezależnie od ustawień przysłony.

Niestety mechanizmów tych (oprócz redukcji efektu winietowania, która przeprowadzana jest niezależnie i ma swoje ustawienia w menu aparatu) nie da się wyłączyć. Dlatego właśnie tym razem analizie jakościowej poddaliśmy zdjęcia zapisane w formacie RAW i skonwertowane do postaci JPEG za pomocą photoshopowego modułu Adobe Camera Raw 9.8 z domyślnymi ustawieniami. Niestety to również nie jest rozwiązanie idealne, ponieważ w plikach tych również zapisano dane korekcyjne dotyczące zniekształceń geometrycznych obrazu (dystorsji) oraz aberracji chromatycznych poprzecznych. Dane te pochodzą z obiektywu i są dodawane do metadanych pliku RAW podczas zapisywania zdjęcia na karcie pamięci. Wszystko po to, aby konwerter, w którym następnie są wywoływane te "cyfrowe negatywy" mógł te dane odczytać i dokonać odpowiednich poprawek. Proces ten jest automatyczny i – co najważniejsze – przeprowadzają go niemal wszystkie obecne na rynku konwertery, w tym również te uznawane za produkty firm niezwiązanych w żaden sposób z firmą Olympus.
 

Ten komunikat, wyświetlany przez wbudowany w Photoshopa CC moduł do wywoływania plików RAW Adobe Camera Raw, nie pozostawia żadnych wątpliwości: aplikacja otrzymała wraz z "cyfrowym negatywem" dane na temat zniekształceń geometrycznych i aberracji chromatycznych typowych dla obiektywu i na ich podstawie odpowiednio skorygowała zdjęcie.

 

To, co dobre dla fotografa, nie zawsze pomaga testerom sprzętu. W tej sytuacji mieliśmy dwa wyjścia. Pierwsze polegało na użyciu do przeprowadzenia testów dystorsji i aberracji chromatycznych konwertera, który ignorowałby dane do korekty lub umożliwiłby zrezygnowanie z tejże. Efektem byłyby informacje o rzeczywistym zakresie tych wad w obrazie, jednak dla przeciętnego użytkownika byłyby one w zasadzie bezużyteczne, bo zdecydowana większość użytkowników zobaczy obraz o maksymalnie zredukowanej dystorsji i aberracjach. Wszystko dlatego, że konwertery nie nakładające tych korekt stanowią obecnie bardzo mało popularną grupę programów. Pozostało więc drugie wyjście: użycie ACR jako najbardziej rozpowszechnionego konwertera RAW i przeanalizowanie tego, co oferuje obiektyw jako taki – łącznie ze swoją tabelą korekcyjną zaszytą w układzie scalonym pod stykami bagnetu. I tak właśnie zrobiliśmy.

Wiemy, że nie jest to rozwiązanie idealne. Co więcej: uważamy, że idealnego rozwiązania – a więc takiego, które zadowoliłoby wszystkich zainteresowanych czytelników – w tej sytuacji po prostu nie ma. Jednak dla wszystkich zainteresowanych oryginalnym materiałem udostępniliśmy przy każdym teście paczki ZIP z plikami zapisanymi przez aparat. Dane te dostępne są zarówno w formacie JPEG, jak i RAW. Tak więc jeśli tylko chcecie, to możecie te pliki pobrać i sprawdzić sami, jakie efekty da wywołanie cyfrowych negatywów w dowolnym programie testowym i porównać wyniki z tym, co zapisuje aparat.

 

Ostrość

Tradycyjnie już pierwszy test obiektywu to test ostrości, mający za zadanie sprawdzić poprawność reprodukcji drobnych szczegółów. Zdjęcia przedstawiają pojedynczą scenę oświetloną światłem naturalnym (zachmurzone niebo) uchwyconą w pełnym zakresie przysłon. Rezultat testu wraz z krótkim komentarzem możecie obejrzeć poniżej. Prezentacja pokazuje trzy wybrane fragmenty kadru (środek, narożnik i punkt pośredni) odznaczające się obecnością drobnych detali i linii ukośnych. Fragmenty zdjęć prezentowane są w skali 1:2, jednak po kliknięciu można uzyskać dostęp do pełnej wersji w osobnej zakładce. Pod każdą prezentacją znajduje się odnośnik do paczek w formacie ZIP zawierających oryginalne zdjęcia testowe.
 

[converttable start="1" end="6"]

f/3.5
f/4
f/5.6
f/8
f/11
f/16
f/22
	Rozdzielczość	bardzo dobra
	OPTYMALNY ZAKRES OSTROŚCI
	Centrum kadru	f/4–f/8
	Brzeg kadru	f/4–f/8
	Dyfrakcja widoczna od	f/11 (silna od f/16)
Paczka w formacie ZIP ze wszystkimi zdjęciami testowymi z tej prezentacji w oryginalnych rozmiarach jest dostępna TUTAJ.

[converttable]

 

Wyniki testu są zgodne z oczekiwaniami, jakie pojawiają się u każdego testującego w kontakcie z dedykowanym obiektywem makrofotograficznym. Tego typu optyka powinna bowiem oferować co najmniej bardzo dobrą jakość w obszarze całego kadru i w możliwie jak największym zakresie przysłon. I tak też jest w tym przypadku. Obiektyw wykazał bardzo wyrównaną, wysoką zdolność rozdzielczą na zarówno w centrum obrazu jak i w narożnikach i to od niemal zupełnie otwartej przysłony (warto zauważyć, że wartości f/3.5 i f/4 dzieli zaledwie 1/3 EV, ale w prezentacji umieściliśmy je obok siebie z uwagi na to, że zawsze staramy się pokazywać jakość obrazu dla "pełnych" wartości).

Jedynym problemem jest – jak zresztą bardzo często w przypadku obiektywów systemu Mikro Cztery Trzecie – zjawisko dyfrakcji. Pierwsze jego ślady widać już przy wartości przysłony f/11, jednak nie jest to jeszcze wówczas problem kłopotliwy. Przy wartości f/16 widać go już bardziej, a obraz uzyskiwany po przymknięciu przysłony do wartości f/22 można określić już wyłącznie jako mydlany. Niestety jest to problem w przypadku szkła makrofotograficznego, ponieważ w tym rodzaju fotografii bardzo często pojawia się potrzeba silnego przymykania otworu względnego w celu zwiększenia głębi ostrości. Niestety ten konkretny model obiektywu niezbyt się do tego nadaje.

 

Aberracja chromatyczna poprzeczna

Zjawisko występowania aberracji chromatycznych to wada układu optycznego wpływająca na ostrość obrazu przedstawiającego sceny o dużej kontrastowości. Polega na pojawianiu się wokół kontrastowych krawędzi barwnych obwódek widocznych w przypadku obiektywów fotograficznych i filmowych szczególnie wyraźnie przy silnie otwartej przysłonie. W celu jej lepszego kontrolowania producenci optyki wykorzystują najczęściej soczewki ze szkła niskodyspersyjnego, które jednak z uwagi na wysoką cenę nie mogą być stosowane zbyt powszechnie. Rozkład występowania tego zjawiska można prześledzić na poniższej prezentacji. Zbliżenia detali ponownie pokazywane są na stronie w skali 1:2, a kliknięcie miniatury powoduje wyświetlenie tego fragmentu w pełnym powiększeniu na osobnej karcie przeglądarki.
 

[converttable start="1" end="4"]

f/3.5
f/4
f/5.6
f/8
f/11
f/16
f/22
	WYSTĘPOWANIE ABERRACJI CHROMATYCZNEJ	dobrze kontrolowane
	Widoczność w centrum kadru	do f/5.6
	Widoczność na brzegach kadru	do f/5.6
Paczka w formacie ZIP ze wszystkimi zdjęciami testowymi z tej prezentacji w oryginalnych rozmiarach jest dostępna TUTAJ.

[converttable]

 

Wnioski z tego testu są bardzo ciekawe. Gdybyśmy mieli wydać opinię patrząc wyłącznie na to, jak obiektyw ten zachowuje się przy w pełni otwartej przysłonie, to wynik nie byłby zachwycający. Zjawisko aberracji chromatycznej jest bardzo wyraźne i występuje zarówno w narożnikach kadru, jak i w jego centrum. Na szczęście w miarę przymykania otworu względnego wada ta szybko zanika i przy wartości f/5.6 jest widoczna już tylko w silnym powiększeniu. Wprawdzie po stałoogniskowym i dość ciemnym obiektywie spodziewaliśmy się jednak lepszego wyniku, ale jednak możemy uznać, że mieści się on w akceptowalnych granicach.

 

 

Jakość obrazu: aberracje chromatyczne wzdłużne, odblaski, koma

Z dotychczas przeprowadzonych testów wynika, że choć opisywany obiektyw faktycznie nie jest konstrukcją wybitną, to jednak należy go uznać za szkło całkiem przyzwoite – szczególnie jeśli wziąć pod uwagę jego niezbyt wysoką cenę i dość specjalistyczny obszar zastosowań. Kolejne z przeprowadzonych przez nas testów obejmują występowanie aberracji wzdłużnych, skłonność do generowania odblasków i podatność na występowanie zjawiska komy, czyli aberracji komatycznej.

[kn_advert]

Aberracja chromatyczna wzdłużna

Wada polegająca na występowaniu na zdjęciu kolorowych dominant (zielonkawej i purpurowej) w obszarach przed i za płaszczyzną ostrości została przez nas sprawdzona w klasyczny sposób, za pomocą serii zdjęć drobno zadrukowanego papieru (za modela posłużyła nam encyklopedia popularna PWN) wykonanych pod niewielkim kątem do powierzchni kart. Wyniki testu możecie prześledzić poniżej.
 

[converttable start="1" end="4"]

f/3.5
f/4
f/5.6
f/8
f/11
f/16
f/22
	WYSTĘPOWANIE ABERRACJI CHROMATYCZNEJ	słabo kontrolowane
	Widoczność przed płaszczyzną ostrości	do f/8
	Widoczność za płaszczyzną ostrości	do f/8
Paczka w formacie ZIP ze wszystkimi zdjęciami testowymi z tej prezentacji w oryginalnych rozmiarach jest dostępna TUTAJ.

[converttable]

 

Z aberracją chromatyczną wzdłużną na ogół podczas testów nie mamy większych problemów – nawet jeśli wada ta występuje, to w bardzo ograniczonym zakresie i z samej swojej natury jest widoczna tylko w bardzo specyficznych rodzajach zdjęć. Niestety nie tym razem. Tutaj przebarwienia, szczególnie te za płaszczyzną ostrości, po prostu kłują po oczach. Co gorsza wada ta utrzymuje się w całym zakresie przysłon, który w teście ostrości uznaliśmy za najbardziej użyteczny. Nabywcy tego szkła pozostaje tylko odetchnąć z ulgą, że wada ta w praktycznym użytkowaniu obiektywu przeszkadza raczej rzadko.

 

Odblaski

Zarówno test odporności obiektywu na odblaski, jak i test występowania komy przeprowadzony został przez nas po zmroku. Wykorzystaliśmy do nich sztuczne źródła światła: latarnie sodowe i punktowe reflektory LED. W przypadku testu odblasków jedno ze źródeł światła znalazło się w centrum kadru, a drugie w pobliżu prawego górnego narożnika. Test został przeprowadzony dla pełnego zakresu przysłon, a wyniki możecie prześledzić na prezentacji poniżej.
 

[converttable]

f/3.5

f/4

f/5.6

f/8

f/11

f/16

f/22

[converttable]

	Widoczność odblasków	brak
	Widoczność efektu flary	brak
Paczka w formacie ZIP ze wszystkimi zdjęciami testowymi z tej prezentacji w oryginalnych rozmiarach jest dostępna TUTAJ.

 

Wyniki zarówno tego testu, jak i innych zakładających wykorzystanie obecnych w kadrze i tuż poza nim źródeł światła (koma, bokeh), a także wykonane przez nas zdjęcia próbne pokazują, że testowany obiektyw charakteryzuje wręcz wzorowa odporność na powstawanie odblasków i flar. Jest to chyba pierwszy tak dobry wynik tego testu spośród wszystkich sprawdzanych przez nas modeli.

 

Koma

Występowanie aberracji komatycznej w każdym teście obiektywu można tak naprawdę sprawdzić na dwa sposoby: w prezentacji poniżej oraz na pierwszej stronie przy okazji analizy wyglądu krążków rozproszenia w obszarach nieostrych, ponieważ to tam właśnie wada ta uwidacznia się szczególnie dobrze. W testowanym obiektywie koma pojawia się w bardzo znikomym stopniu przy wartościach przysłony f/3.5 oraz f/4 i występuje wyłącznie tuż przy bocznych krawędziach i w narożnikach obrazu. Dla fotografa wykorzystującego ten obiektyw do wykonywania prawdziwych zdjęć (a nie zamęczania go w laboratorium testowym) problem ten nie będzie istniał praktycznie nigdy.
 

[converttable start="1" end="3"]

f/3.5
f/4
f/5.6
f/8
f/11
f/16
f/22
	WYSTĘPOWANIE ABERRACJI KOMATYCZNEJ	znikome do f/4
	POJAWIANIE SIĘ EFEKTU GWIAZDKI	od f/5.6
Paczka w formacie ZIP ze wszystkimi zdjęciami testowymi z tej prezentacji w oryginalnych rozmiarach jest dostępna TUTAJ.

[converttable]

 

Ciekawie natomiast przedstawia się drugi aspekt powyższego testu, czyli występowanie w testowanym obiektywie efektu gwiazdki. Ten element estetyczny zawsze sprawdzamy niejako przy okazji testu komy – analizujemy łatwość jego występowania oraz oczywiście wygląd. W obiektywie M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO gwiazdka pojawia się już po przymknięciu przysłony do wartości f/5.6 (co samo w sobie jest dość zaskakujące) i choć początkowo nie prezentuje się zbyt pięknie, to przy wartościach z zakresu f/16–22 jest naprawdę miła dla oka. Szkoda tylko, że jest to dokładnie ten sam zakres, w którym obiektyw ten tak bardzo traci na ostrości wskutek zjawiska dyfrakcji.

 

 

Jakość obrazu: dystorsja, winietowanie

Nadszedł czas na ostatni etap naszych testów. Na tej stronie sprawdzimy dwa ostatnie aspekty budowy optycznej obiektywu Olympus M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO, a mianowicie jego geometrię obrazu oraz występowanie zjawiska winietowania. Po tym zostanie już tylko werdykt końcowy oraz galeria zdjęć przykładowych, czyli sampli.

[kn_advert]

Dystorsja

Jak zapewne pamiętacie z wprowadzenia do testowej części tego artykułu, geometria obrazu jest drugim aspektem jakościowym, w przypadku którego obiektyw (a dokładniej zapisane w nim informacje) bierze czynny udział w korygowaniu wyglądu obrazu. Proces ten jest do tego stopnia zautomatyzowany, że uniknięcie go jest trudne i wymaga użycia określonych, niezbyt popularnych konwerterów. Zdecydowana większość użytkowników tego obiektywu zobaczy więc u siebie zdjęcia o geometrii takiej, jak na prezentacji poniżej.
 

	WYSTĘPOWANIE ZNIEKSZTAŁCEŃ GEOMETRYCZNYCH	Brak widocznych dystorsji. Geometria obrazu korygowana jest zarówno przez aparat, jak i konwertery RAW (firmowy i niezależne) na podstawie danych podawanych przez obiektyw.

 

Mając na uwadze powyższą uwagę, a także fakt, iż obiektem testu jest stałoogniskowy obiektyw makro (w konstrukcjach tych kładzie się na ogół szczególnie duży nacisk na uzyskanie poprawnej geometrii obrazu) nie dziwi specjalnie wynik testu. Geometria obrazu uzyskiwanego testowanym obiektywem jest po prostu idealna. Być może dokładne pomiary numeryczne wykazałyby jakiś minimalny odchył w stronę dystorsji beczkowej lub poduszkowej, ale w praktyce nie ma to większego znaczenia. Na zdjęciach realnych obiektów nie byliśmy w stanie stwierdzić żadnych zniekształceń.

 

Winietowanie

Ostatni z przeprowadzonych przez nas testów dotyczy winietowania, czyli zjawiska spadku jasności obrazu w narożnikach kadru, szczególnie przy dużym otworze przysłony. Mając na uwadze, że testujemy tu obiektyw o stosunkowo niewielkim kącie widzenia (40° po przekątnej), a sam obiektyw jest stałoogniskowy i w dodatku niezbyt jasny, nie spodziewamy się w tym przypadku złych wyników. Jak zawsze, test przeprowadzamy na jasnej i chropowatej jednobarwnej ścianie oświetlonej naturalnym, silnie rozproszonym światłem.
 

[converttable start="1"]

f/3.5
f/4
f/5.6
f/8
f/11
f/16
f/22

[converttable]

	Zanika od	f/5.6
	Charakter	bardzo subtelny, regularny

 

Wynik testu należy uznać za bardzo pomyślny i nawet wyprzedzający nasze oczekiwania. Jedyne – i to w dodatku bardzo nieznaczne – ślady winietowania daje się zaobserwować przy wartościach przysłony powyżej f/5.6. Czyli w praktyce od w pełni otwartego otworu względnego, jako że światłosiła testowanego obiektywu to f/3.5, czyli zaledwie o 1/3 EV więcej of f/4. Jeżeli do tego uwzględnić, jak niewielki jest spadek jasności obrazu w narożnikach kadru, to można stwierdzić wprost, że M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO nie winietuje prawie wcale.

 

 

Podsumowanie

I tak dotarliśmy do końca naszego testu obiektywu Olympus M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO. Co można w podsumowaniu powiedzieć o najnowszej propozycji dla makrofotografujących użytkownikach systemu Mikro Cztery Trzecie? Z pewnością jest to obiektyw interesujący, głównie za sprawą zaskakująco dużej maksymalnej skali odwzorowania, a przy tym stosunkowo niedrogi. Dobre szkło nie próbujące konkurować z dwukrotnie dłuższym M.ZUIKO DIGITAL ED 60mm 1:2.8 MACRO, lecz raczej je uzupełniające. Jednak czy warto je kupić? Prawda jest taka, że konkurencyjny dla niego model Panasonic LUMIX G MACRO 30mm F2.8 ASPH. MEGA O.I.S. oferuje bardzo podobne możliwości, a przy tym jest nieco tańszy. Niewykluczone zresztą, że zadecyduje tu przywiązanie do marki: użytkownicy korpusów Olympusa wybiorą obiektyw M.ZUIKO, a użytkownicy Panasoników zwrócą się w kierunku Lumiksa. I tak naprawdę wszyscy oni wybiorą dobrze.

Wróćmy jednak do testowanego modelu. Ma on swoje wady i zalety, jak każdy inny obiektyw. Do tych pierwszych wypada zaliczyć niewątpliwie dużą podatność na aberracje chromatyczne wzdłużne oraz (przy dużych wartościach przysłony) aberracje chromatyczne poprzeczne. Estetów może też odstraszyć niezbyt piękny bokeh. Przede wszystkim jednak problemem dla wielu może być konieczność fotografowania z bardzo małej odległości, jeżeli zechcą oni uzyskać skalę odwzorowania typową dla prawdziwej makrofotografii. Niestety jest to nie do uniknięcia przy tak krótkiej ogniskowej. Te niedogodności wynagradza bardzo dobra ostrość obrazu, szybki autofokus i zwarty, kompaktowy korpus o bardzo przyzwoitej jakości. Podsumowując: M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO to dobry sprzęt za niewielkie pieniądze i tak należy na niego patrzeć.

 

Ocena końcowa (w skali 1-6):

DOBRY

Zalety:

dobra jakość rejestrowanego obrazu, rekordowo duża w tej klasie maksymalna skala odwzorowania, dobra jakość wykonania, kompaktowe wymiary i mała waga, informacje niezbędne do korekty geometrii i aberracji chromatycznych zapisane w pamięci obiektywu, współpracuje z funkcją Focus Stacking przystępna cena.

Wady:

brak skali ostrości na tubusie, brak stabilizatora drgań, jak na obiektyw makrofotograficzny niezbyt ładny bokeh, wyraźne aberracje chromatyczne przy mocno otwartej przysłonie, wyraźne występowanie aberracji chromatycznych wzdłużnych.

 
[kn_advert]
 

Parametr	Wartość
Nazwa	M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO
Dostępne mocowania	Mikro Cztery Trzecie
Rok premiery	2016
Długość ogniskowej (zakres)	30 mm
Efektywne pole widzenia (ekw. 35 mm)	60 mm
Kąt widzenia (zakres)	40°
Jasność	f/3.5
Minimalna wartość przysłony	f/22
Budowa wewnętrzna (elementy / grupy)	7 / 6
Ilość listków przysłony	7
Minimalna odległość ostrzenia	0,095 m
Maksymalne powiększenie	1,25:
Ogniskowanie	wewnętrzne
Długość obiektywu	60 mm
Średnica obiektywu	57 mm
Średnica filtra	46 mm
Filtr obraca się podczas ostrzenia	nie
Sterowanie pierścienia ostrości	elektryczne
Osłona przeciwsłoneczna	nie
Dostępne kolory obudowy	czarny
Uszczelnienia	nie
Napęd mechanizmu AF	MSC
Stabilizacja obrazu	nie
Waga	128 g
Wyposażenie dostarczane wraz z obiektywem	dekiel przedni, dekiel tylny, dokumentacja.

 

Obiektyw Olympus M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO został udostępniony do testu przez firmę Olympus Polska

 

 

Galeria zdjęć testowych

Zdjęcia wykonane zostały przy użyciu obiektywu M.ZUIKO DIGITAL ED 30mm 1:3.5 MACRO oraz aparatu Olympus OM-D E-M1 Mark II bez użycia jakichkolwiek filtrów artystycznych. Kliknięcie na miniaturę spowoduje otwarcie ośmiokrotnie powiększonej wersji w osobnym oknie przeglądarki. Pod opisem parametrów każdego zdjęcia znajduje się link do oryginalnych plików JPEG i RAW (UWAGA: duża objętość!).
 

1/25 s, f/9, 200 ISO JPEG RAW	1/60 s, f/3.5, 320 ISO JPEG RAW	1/60 s, f/3.5, 500 ISO JPEG RAW
1/60 s, f/3.5, 1000 ISO JPEG RAW	1/60 s, f/5.6, 3200 ISO JPEG RAW	1/20 s, f/3.5, 500 ISO JPEG RAW
1/60 s, f/3.5, 320 ISO JPEG RAW	1/60 s, f/3.5, 800 ISO JPEG RAW	1/80 s, f/3.5, 200 ISO JPEG RAW
1/60 s, f/3.5, 250 ISO JPEG RAW	1/60 s, f/9, 640 ISO JPEG RAW	1/80 s, f/3.5, 200 ISO JPEG RAW
1/60 s, f/5.6, 500 ISO JPEG RAW	1/60 s, f/4, 640 ISO JPEG RAW	1/60 s, f/4.5, 1000 ISO JPEG RAW

 

Autorem przedstawionych w tym artykule zdjęć pomiarowych i produktowych jest Jarosław Zachwieja. Autorem zdjęć z galerii testowej jest Jarosław Zachwieja.

[kn_advert]