Najczęściej zadawane pytania: Jak ustawić ostrość na obiekt nie będący w centrum kadru?

Tematem dzisiejszego odcinka cyklu "Najczęściej zadawane pytania" będzie to odpowiedź na pytanie, jak ustawić ostrość na obiekt nie będący w centrum kadru. Jest kilka metod, dzięki którym można to zrealizować, a powszechnie stosuje się dwie. Wybór zależy głównie od potrzeb i przyzwyczajeń fotografa. Pierwsza z nich, najbardziej intuicyjna i zarazem najbardziej tradycyjna, polega na wykorzystaniu wyłącznie centralnego punktu ostrości. Gdy wciskamy spust migawki do połowy, aparat ustawia ostrość. Kiedy wciąż trzymamy spust w takiej pozycji, możemy dowolnie manewrować aparatem, a automatyka wciąż będzie "pilnowała" ustawionej wcześniej odległości ostrzenia. Pamiętajmy o jednej, ważnej sprawie – tryb pracy autofokusu musi być przestawiony na pojedynczy (Single, Single Shot, itp.). Gdy podobny zabieg zastosujemy przy ciągłym nastawianiu ostrości, nie uda nam się uzyskać zamierzonego efektu – przy zmianie kadrowania aparat przestawi ostrość na inny przedmiot. Aparat powinien być również ustawiony w tryb punktowego wyboru pola ostrości.

Fot. Dawid Petka

W praktyce proces ten przebiega następująco:

1. Kadrujemy tak, by interesujący nas obiekt znalazł się w centrum kadru.
2. Wciskamy spust do połowy.
3. Trzymając cały czas wciśnięty do połowy spust, ustawiamy kadr według potrzeb. Ostrość nastawiona będzie na wybrany wcześniej obiekt.
4.    Dociskając spust do końca, wykonujemy zdjęcie.

Jest to ulubiona metoda pracy wielu starszych fotografów. Dlaczego? Tradycyjne lustrzanki analogowe, mechaniczne – bez automatyki – posiadały pewne pomocne narzędzia, ułatwiające ostrzenie, między innymi tzw. klin i raster. Dzięki nim fotograf dużo szybciej mógł ustawić ostrość. Były one jednak umieszczane centralnie, tak więc korzystano z nich, po czym obraz przekadrowywano. Pierwsze aparaty z automatycznym nastawianiem ostrości również posiadały punkt ostrości w centrum kadru.

Metoda ta jest intuicyjna, ale ma pewne wady – zdarza się, że pomiędzy ustawieniem ostrości a końcowym ustawieniem kadru, wystąpi delikatna zmiana odległości od przedmiotu. Ma to szczególne znaczenie przy portretach (zwłaszcza tych ciaśniejszych). Alternatywny sposób ustawiania ostrości niecentralnie polega na wykorzystaniu tego, co oferują współczesne lustrzanki. Do dyspozycji mamy bowiem więcej niż jeden punkt ustawiania ostrości. Do przełączania służy zwykle wielofunkcyjny wybierak umieszczony na tylnej ściance aparatu. Czasami trzeba go odblokować, czasami też wcisnąć wcześniej odpowiedni przycisk – zależnie od producenta i modelu aparatu. Wybierając punkt ostrości inny niż centralny, możemy wykonać zdjęcie bez przekadrowania. Unikamy dzięki temu możliwej do wystąpienia różnicy w odległości między nami, a fotografowanym obiektem. Są jednak wady tej metody: nie we wszystkich aparatach punkty ostrości pozwalają na jej ustawienie w potrzebnym nam miejscu. Np. Nikon D700 posiada 51 punktów ostrości, jednak są one skupione mocno w środku kadru. Kolejną wadą jest fakt, że najczęściej centralny punkt ostrości jest najczulszy.

Są również inne metody – niektórzy używają np. trybu automatycznego wyboru pola ostrości, który wybiera najczęściej obiekt leżący najbliżej aparatu.  Jest to sposób niepewny i mocno przypadkowy.